امروزه تبلیغات خواسته یا ناخواسته نقش کلیدی و پررنگی را در پیروزی یک نامزد انتخاباتی مجلس ایفا می‌کند اما به راستی خود مردم با رای‌هایی که از هزینه‌های هنگفت تبلیغاتی نشات گرفته‌است، باعث شده‌اند که نامزدها قبل از وارد شدن به گود انتخابات گذشته به فکر تامین مالی باشند یا صرف این هزینه‌ها موجب بدعادت شدن مردم شده‌است؟
آنچه مسلم است، صرف هزینه‌های سرسام‌آور آن هم در شرایط فعلی اقتصادی، کم‌توجهی به بسیاری از ارزشهاست و از آنجا که شفافیت لازم در خصوص منبع تامین این منابع هم وجود ندارد، رای‌دهندگان در برخی موارد با تردید نسبت به صلاحیت نامزدهای انتخابات می‌نگرند.
«بهرام ازلگینی»، از شهروندان ارومیه معتقد است که تبلیغات در فضای رقابتی انتخابات به یک اجبار تبدیل شده‌است و برخی از مردم نیز تحت تاثیر آن رای می‌دهند و نامزد خود را فارغ از اینکه اصلح است یا نه؟، انتخاب می‌کنند.
وی با اشاره به اینکه صرف هزینه‌های زیاد در انتخابات با توجه به شرایط موجود صحیح نیست، ادامه داد: نامزدهای انتخابات باید بدانند که فضای مجازی سطح آگاهی مردم را افزایش داده و مردم تنها به دنبال شنیدن برنامه‌های آنان و سبک و سنگین کردن نامزدها از این لحاظ هستند.
حبیب دولتی، شهروند دیگر ارومیه‌ای نیز گفت: تبلیغات و صرف هزینه‌های بالا با هدف جذب مخاطب به هر قیمت ممکن باطل است و استفاده از فضای مجازی برای معرفی می‌تواند هزینه‌های اضافی را حذف کند.
رضا اکبری یکی دیگر از ساکنان شهرستان ارومیه گفت: صرف هزینه در انتخابات برای امر تبلیغات می‌تواند تا حدی موثر باشد ولی اگر این امر بیش از حد باشد ممکن است اثر معکوس بر روی مخاطب داشته باشد؛ کاش هزینه‌های تبلیغات بی‌فایده به سرمایه‌گذاری و ایجاد فرصت‌های اشتغال صرف شود.
وی ادامه داد: شاید برخی از نامزدها، پیروزی در انتخابات را در گرو تبلیغات پرهزینه بدانند ولی این امر درست نیست زیرا در شرایط فعلی اقتصادی جامعه مردم نامزدهای انتخاباتی را رصد می‌کنند که آیا عملکرد یک نامزد انتخاباتی با گفتارش مطابقت می‌کند یا نه؟
یک نامزد انتخابات مجلس یازدهم و مدرس علوم ارتباطات اجتماعی نیز گفت: در وضعیتی که افکار عمومی آماده نیست، برخی هزینه‌های اضافی در انتخابات اثر بومرنگ یا همان واکنش‌های غیرقابل انتظار خواهد داشت.
وی ادامه داد: تبلیغات با هزینه‌های اضافی باعث می‌شود عملاً برعکس اتفاق مورد علاقه رخ دهد زیرا مردم در عرصه تبلیغ مشاهده می‌کنند که واقعیت‌ها متناسب با گفتار نیست.
وی با تاکید بر اینکه صرف هزینه‌های تبلیغاتی بی‌مورد شکاف بین کاندیدا و مردم در جامعه را بیشتر می‌کند، اضافه کرد: باید به این امر توجه شود کسانی که در این راه هزینه می‌کنند ترفیع نمی‌یابند و به هدف خود نمی‌رسند.
وی افزود: باید به این بخش مسئله هم توجه کرد که با توجه به وضعیت موجود جامعه، تبلیغات وسیع و هزینه‌های کلان علیه فرد تمام می‌شود و امکان دارد جامعه واکنش منفی به این امر داشته باشد.
این مدرس دانشگاه بیان کرد: باید به بخش دیگری هم توجه شود که در هر صورت تبلیغات مستلزم هزینه است زیرا تبلیغات مبتنی بر تحریک بوده و یک‌سری از مصادیق و مفاهیم روانی موجود را به مخاطبان در جامعه انتقال می‌دهد.
وی ادامه داد: برخی از نامزدها روی نقطه‌های اساسی مخاطبان دست می‌گذارند و مخاطب در آن نقطه استدلال پویایی ندارد و به سادگی تصمیم تبلیغات می‌شود؛ اگر از این منظر به موضوع تبلیغات نگاه شود هر چقدر تبلیغات بیشتر گردد امکان اینکه یک فرد بیشتر در جامعه طرفدار جذب کند و محبوب شود، گسترش می‌یابد.
وی اضافه کرد: همه این عوامل قابل دفاع است و با قاعده تکرار می‌توان گفت هزینه‌های بالای تبلیغاتی می‌تواند جذب رای کند و موفقیت را برای فرد به ارمغان بیاورد.
یک جامعه‌شناس ارومیه‌ای نیز گفت: انتخابات در جوامع تک‌صدایی مثل کشورهای غربی و برخی دیگر از کشورها جنبه تشریفاتی دارد و در برخی دیگر از جوامع رویکرد اصالت سرمایه حاکم است.
حمید جلالی ادامه داد: در این جوامع تبلیغات و همراه کردن افکار عمومی به مدد حمایت سرمایه‌داران در راستای منافع خودشان و جلب حمایت رسانه‌ها سمت می‌گیرد ولی در کشورهای سوسیالیستی که امروزه به چند کشور محدود می‌شود، در تبلیغات انتخاباتی بیشتر در سایه حمایت حزب حاکم شکل می‌گیرد.
وی با تاکید بر اینکه امروزه از دنیای مجازی و رسانه‌ای نیز به عنوان یک اهرم قدرت می‌توان نام برد، بیان کرد: ایران پس از چهار دهه تجربه مردم‌سالاری دینی عقلانیت اجتماعی و حمایت‌های جناحی، حزبی و تجربه ادوار مختلف افکار عمومی را سروسامان می‌دهد و البته در مناطق مختلف کشور به تناسب توسعه‌یافتگی شیوه عمل تفاوت‌های محسوسی دارد.
وی اضافه کرد: میزان درک مسائل اجتماعی، سیاسی و اقتصادی مردم طی دهه‌های گذشته رشد چشمگیری داشته و مردم به خوبی درک می‌کنند که یک فرآیند پیچیده سیاسی، اقتصادی و جهانی تمام‌قد در مقابل انقلاب اسلامی صف‌آرایی کرده‌است.
جلالی ادامه داد: به نحوی که این فرآیند در صدد تعیین کردن شرایط اقتصادی و سیاسی در کشور است، یعنی با ایجاد فقر اجتماعی و بالا بردن مطالبه‌های مردمی و محدود کردن روابط بین‌المللی درصدد بحران‌سازی هستند.
وی بیان کرد: امروزه مردم به خوبی متوجه هستند که قدرت تصمیم‌گیری و قدرت اجرای آن مجلس و دولت است و یعنی مردم به فراست عملکرد افراد را در عرصه‌های مختلف مدنظر قرار داده و در تصمیم‌گیری‌های خود به خصوص در عرصه انتخابات به خصوص ریاست جمهوری و مجلس مورد ملاک قرار می‌دهد.
وی ادامه داد: در این شرایط اقتصادی تحرکات منطقی یا پوپولیستی کاندیداها در عرصه تبلیغات مجلس مدنظر مردم هوشیار قرار دارد و هزینه‌های اسراف‌گونه را برنخواهند تابید زیرا گرانی کاغذ و اجاره‌بها و رفت‌وآمد و تغذیه ایجاب می‌کند که کاندیدای مجلس خود از همه اول نسبت به عدم اسراف در هزینه‌ها اقدام کند.
مدرس حوزه جامعه‌شناسی با اشاره به اینکه حمایت سرمایه امروزه کاربرد چندانی ندارد، گفت: این امر شاید نتیجه عکس دهد و عواملی چون شناخت دقیق مشکلات اجتماعی، حمایت‌های حزبی و جناحی و رای به اصطلاح لیستی، برنامه‌محور بودن کاندیداها، سابقه فعالیت‌های اجتماعی، سیاسی و اقتصادی، پرهیز از اسراف و حیف‌ومیل سرمایه، تبلیغات از طریق رسانه‌های مختلف، تبلیغات از طریق دنیای مجازی، پرهیز از شعارهای به دور از شعور، احترام به افکار عمومی و پرهیز از تبلیغات پوپولیستی از عواملی موثر در جلب‌نظر مردم است.
جلالی همچنین ابراز امیدواری کرد که کاندیداها به این مهم توجه داشته باشند و متناسب با اوضاع اقتصادی جامعه از هر گونه اسراف پرهیز کنند اما به این موضوع نیز اشاره داشت که نامزدها نیز با وجود بالا رفتن هزینه‌ها، به تامین مالی منطقی و مورد نیاز ناچار هستند.
مردم ارومیه نیز همزمان با سراسر کشور در روز دوم اسفند امسال در پای صندوق‌های رای حاضر می‌شوند تا سه نمایده را از این حوزه انتخابیه وارد مجلس کنند؛ انتخاب آگاهانه آنان در مجلس یازدهم می‌تواند مسیر دموکراتیک انتخابات مجلس در دوره‌های آینده را پی‌ریزی کند و نخبگان بدون نیاز به منابع مالی بالا نیز جرات حضور در عرصه انتخابات را داشته باشند.
