این بنای تاریخی کم‌نظیر با بازدید سالانه بیش از ۲۵ هزار نفر، روی مزار «تاتائوس» یکی از حواریون حضرت مسیح (ع) احداث شده است و تاریخچه ساخت آن به عنوان اولین کلیسای جهان بر اساس اسناد موجود به بعد از شهادت «تاتائوس مقدس» برمی‌گردد.
بنای قره‌کلیسا جزو ۲ اثر ثبت شده جهانی آذربایجان‌غربی است و در تیرماه هر سال آیین مذهبی این کلیسا با عنوان «باداراک» با حضور بیش از ۲ هزار زائر از مناطق مختلف جهان در محوطه داخلی و اطراف آن برگزار می‌شود.
صیانت از این اثر جهانی در حای طی سال‌های اخیر در دستور کار مسوولان قرار گرفته که اعتبار مربوط به مرمت تخصصی آن به گفته مسوولان امر نیز در سریع‌ترین زمان ممکن اختصاص می‌یابد و همین امر ناقوس مرمت کلیسا را به صدا در آورده است.
به گفته مدیر پایگاه میراث جهانی کلیساهای ایران مرمت قره کلیسا با نظر کارشناسان فنی و منطبق با استانداردهای یونسکو انجام می‌شود و هیچ اقدامی به صورت خودسرانه و بدون نظر کارشناسان صورت نمی‌گیرد.
«شرلی آودیان» افزود: سنگ‌های استفاده شده در عملیات مرمت به لحاظ کیفیت و رنگ مشابه نمونه اصلی بوده و در عین حال بر اساس نظر کارشناسان امر، ۸۰ درصد سنگ‌های کلیسا سفید است.
وی به مراحل مرمت این کلیسا نیز اشاره کرد و گفت: طرح جامع مرمت کلیسای تادئوس مقدس (قره‌کلیسا) پس از برگزاری چندین جلسه در ایران و ارمنستان از طرف هیات راهبردی پایگاه و شورای فنی استان و شورای خلیفه‌گری ارامنه آذربایجان و اعضای یونسکو در سال ۱۳۹۵ تصویب شد.
وی اظهار داشت: با توجه به شرایط آب‌وهوایی منطقه اجرای این طرح در یک برنامه زمانی پنج‌ساله در پنج فاز و بر اساس ضرورت‌های مرمتی بنا برنامه‌ریزی شد.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری آذربایجان‌غربی نیز اظهار داشت: فاز اول مرمت این پروژه در سال ۱۳۹۶آغاز شد که مرمت و عایق‌بندی پشت‌بام (سطوح شیب‌دار سنگی) کلیسای قدیمی‌تر را در برمی‌گرفت.
جلیلی جباری گفت: این فاز بعد از ۶ ماه به پایان رسید و سال ۱۳۹۷ فاز دوم عملیات مرمتی یعنی مرمت دو گنبد کلیسا اجرا شد و گنبد سفید کلیسا که وضعیت نامطلوبی داشت و بیش از ۸۰ درصد سنگ‌های آن آسیب‌دیده بود، مورد مرمت قرار گرفت.
وی ادامه داد: برای تهیه سنگ‌هایی که به‌لحاظ کیفیت و رنگ مشابه نمونه اصلی باشد، حدود سه ماه به معادن منطقه مراجعه شد که در نهایت با نظر هیات راهبردی پایگاه این سنگ‌ها انتخاب گردید.
جباری بیان کرد: گنبد کوچک‌تر نیاز به سامان‌دهی داشت و باید سطح گنبد از گل‌سنگ‌ها، فضولات حیوانی و قارچ‌ها پاکسازی می‌شد و در جریان عملیات مرمت یک‌لایه یک‌ونیم سانتی‌متری از روی گنبد برداشته شد.
وی در خصوص فاز سوم مرمت قره کلیسا که در حال انجام است، گفت: بعد از سال‌ها تلاش، پوشش شیروانی متناسب و کارآمدی بر روی سقف این کلیسا قرار گرفت که منجر به حل معضل رطوبت می‌شود.
جباری افزود: این پوشش شیروانی متشکل از سه لایه است که امکان نفوذ رطوبت ناشی از برف و باران سنگین این منطقه را به فضای داخلی کلیسا به صفر می‌رساند؛ همچنین این سقف شیب‌دار نمایی متناسب با رنگ و بافت مصالح بنایی بنا را به ارمغان می‌آورد.
وی گفت: اجرای این پوشش توسط کارشناسان خبره ارمنی که نمایندگان تأییدشده از سوی شرکت مادر هستند، با ابزار ویژه‌ای صورت پذیرفت که متضمن عملکرد صحیح آن است.
وی با اشاره به اینکه فازهای چهار و پنج شامل مرمت برج ناقوس فضای داخلی و استحکام‌بخشی ستون‌ها در سال‌های آینده انجام می‌شود، گفت: تمامی طرح‌های اجرایی مرمت این بنای جهانی که در چند مرحله اجرا می‌شود، از طرف هیات راهبردی پایگاه کلیساها و کارشناسان فنی اداره‌کل میراث‌فرهنگی آذربایجان غربی، طی جلسات متعددی در ایران و ارمنستان و با حضور و مشارکت شورای خلیفه‌گری ارامنه ایران و اسقف اعظم تأیید و تصویب می‌شود.
معاون اداره،کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری آذربایجان غربی نیز گفت: مرمت این اثر جهانی ضوابط خاصی دارد و گسترش زیرساخت‌ها و مرمت‌های اساسی و بحث‌های بوم‌گردی آن همواره در دستور کار بوده است.
حسن سپهرفر افزود: امسال بیش از ۲ میلیارد و ۵۰۰ میلیون ریال برای مرمت گنبد اصلی کلیسا و مرمت «زاکاریا» و «ساندوخت» در این مکان هزینه شده و درب اصلی آن نیز که سرقت شده بود، بر اساس آخرین عکس یافته شده از آن احیا و دوباره نصب شده است.
وی ابراز امیدواری کرد تا پایان امسال عصارخانه قره‌کلیسا نیز که راهبان در گذشته روغن‌گیری می‌کردند و هم‌اکنون تنها بقایا و اهرم‌های این عصارخانه باقی مانده است، دوباره احیا و مرمت شود.
به گزارش ایرنا قره کلیسا یکی از زیباترین و پرنقش و نگارترین کلیساهای ارامنه در ایران به شمار می‌رود که با سنگ های تراشیده سیاه و سفید ساخته شده‌است؛ ۲ گنبد ۲۴ و ۱۸ متری آن را نیز باید به زیبایی‌هایش اضافه کرد.
تعداد دیرهای اطراف کلیسا ۴۴ باب و مساحت کل مجموعه اندکی بیشتر از ۶ هزار مترمربع بوده و از جمله مهمترین شاخصه های قره‌کلیسا می‌توان به تزئین این اثر باستانی به داستان‌های شاهنامه اشاره کرد که زیبایی خاصی به این اثر بخشیده‌است.
آیین زیارتی قره کلیسا در سال ۱۳۸۸ بعد از ۲ سال کار پژوهشی با شماره ۵۲ در فهرست میراث ناملموس کشور ثبت شد و از سال گذشته هم موضوع ثبت جهانی آن مطرح است.
اکنون مراسم مذهبی «باداراک» به صورت سالانه با حضور ارامنه کشورهای ارمنستان، سوریه، لبنان، هلند، فرانسه، اتریش، آلمان، کانادا و دیگر کشورهای جهان در این مکان برگزار می‌شود و یکی از هفت آیین مقدس در تمام فرقه‌های مسیحیت است.
۳۰۷۲/۷۱۲۵
