به گزارش خبرآنلاین، آداب و رسوم آیینهای باستانی ونوروزی در هر دیار رنگ و بوی خاص دارد اما در آذربایجان شرقی، رنگین کمان اقوام و ادیان به مانند یک مجموعه کوچک از ایران گرد هم آمده و ویژگی های منحصر به فردی به این آیین در این دیار بخشیده‌اند.
«بایرام آخشامی» (عصر نوروز)، «بایرام آیی» (ماه نوروز)، « بایرام گونی» (روز نوروز)، «بایرام بازاری» (بازار نوروز)، «بایرام سفره سی» (سفره نوروز)، «بایرام پالتاری» ( لباس نوروز)، «بایرام یومورتاسی» (تخم مرغ نوروز)، «بایرام ایش لری» (کارهای نوروز)، «بایراملیق» (نوروزی) همه واژگانی هستند که در ارتباط با عید نوروز بکار می روند.
در گذشته مردم آذربایجان غربی فرزندان خود را با نام «بایرام» یا همان «عید» نامگذاری می کردند و متولدان در روز عید با نام هایی چون بایرام، بایرامعلی، بایرام خاتون، نوروز، نوروز علی نامگذاری می شدند.
هر چند در رهگذر زمان آداب و رسوم نوروزی مردم این منطقه یا رنگ باخته، یا دچار تغییر و تحول شده حتی برخی از آنها نیز در دست فراموشی است اما هنوز در برخی از مناطق می توان این آیین های ناب و کهن را به نظاره نشست.
اسفند ماه یا بایرام آیئی، ماه خانه تکانی زنان
حال و هوای نوروز در این منطقه از اسفند ماه آغاز می‌شود، خانه‌تکانی یکی از آیینهای نوروزی است که مردم مناطقی که نوروز را جشن می‌گیرند به آن پایبندند. در این آیین، تمام خانه و وسایل آن در آستانه نوروز گردگیری، شستشو و تمیز می‌شوند.
تدارک سین اول سفره هفت سین
از دیگر سوم درست کردن سبزه عید نوروز است که کدبانوان شهری و روستایی آذربایجان از چند روز مانده به پایان سال دانه های گندم، عدس و ... را در ظرفی خیس می کنند و روی آن پارچه نازکی می کشند و هر از گاه روی آن آب می پاشند تا دانه ها اندک اندک جوانه زنند و سبز شوند. برخی از زنان با سلیقه نیز، این کار را با بذر بر روی کوزه های سفالی انجام می دهند، که پس از چند روز با جوانه زدن و ریشه دواندن سبزه ها، کوزه شکل سبز و زیبایی به خود می گیرد.
تدارک سین دوم سفره هفت سین
از مجموعه آیین های نوروزی که چندروز قبل از فرارسیدن سال جدید انجام می شود و در ارتباط مستقیم با سفره هفت سین، آیین تهیه سمنو است، آیین تهیه سمنو که از محصول ارزشمند گندم به عمل می آید، در نظر آذربایجانی ها غذایی متبرک و ارزشمند است، به همین دلیل تهیه و پخت سمنو از روش و رسم خاص خود برخوردار است که این آیین هنوز در شهرها و مناطق قدیمی آذربایجان‌شرقی با دقت و جدیت اجرا می شود.
سفره هفت سین گشوده می‌شود
یکی دیگر از آیین های نوروزی که پیشینه بسیار کهن داشته و تا به امروز نیز به حیات خود ادامه داده است، گسترش سفره هفت سین است. البته علت این که چرا باید هفت شی که با حرف سین شروع می شوند در این سفره گذاشت به درستی معلوم نیست آنچه معلوم است این که عدد هفت یکی از اعداد مقدس و مورد احترام ایرانیان کهن بوده است، اجزاء این سفره در نزد آذربایجان‌ها عبارتند از:سو (آب. رمز بقا)، سمنی (سمنو. نماد سبزی شدن و تجدید حیات) ، ساریمساق (سیر. رمز سلامت) ،سوجوق( شیرینی. نماد شیرینی)، سونبول (سنبل. نماد برکت زندگی) سوماق (سماق. نماد طعم زندگی)، سیرکه (سرکه. نماد رفع مزاج بد در انسان) .
یمیش سوفراسی آماده پذیرایی از مهمانان نوروز می شود
در گذشته خانواده های آذربایجانی سفره سفید پارچه ای به نام " بایرام سوفراسی" سفره عید یا " یمیش سوفراسی" سفره خوراکی را در اتاق مهمان پهن می کردند و هر مهمانی که از راه می رسید پای آن می نشست و صاحبخانه از آنها پذیرایی می کرد. این سفره در واقع هم سفره پذیرایی بود و هم سفره هفت سین، اما به شکل محلی و قدیمی که بسان امروز از تشریفات مواد آن خبری نبود.
زیارت اهل قبور
همیشه در میان آذربایجانی ها خصوصا شیعیان، برگزاری اعیاد ملی و مذهبی اغلب با دید و بازدید و زیارت اهل قبور بوده و شادی های این روز را همراه با قرائت فاتحه و احسان کردن به اموات خویش تقسیم می کنند از این رو طبق رسم معمول روز قبل از عید اعم از اعیاد مذهبی مانندک عید فطر و قربان یا اعیاد ملی، در آخرین پنجشنبه سال باید به زیارت اهل قبور رفت و برای آمرزش گناهان آنها فاتحه ای خواند، چرا که ارواح مردگان همیشه در چنین ایامی چشم به راه بوده و طالب احسان و دعاهایی مغفرت آمیز از سوی بازماندگان هستند.
دید و بازدید از بزرگترها در عید نوروز
در کنار همه اعیاد و آداب و رسوم در استان آذربایجان شرقی، حفظ حرمت و احترام به بزرگترهای فامیل و منطقه زندگی از ارزش و اهمیت بالایی برخوردار است به گونهای که اولین روز و اولین منزلی که مورد دید و بازدید در اعیاد به ویژه عید نوروز قرار میگیرد منزل و خانواده بزرگترین عضو خانواده بوده و پس از آن دید و بازدیدها بر حسب بزرگی و حرمت و در نهایت فامیل نزدیک صورت میگیرد.
عید نوروز و مراسم «هدیه‌بران» به تازه عروسها
همزمان با عید نوروز در استان آذربایجان شرقی مرسوم است که برای تازه عروسها هدایایی به عنوان عیدی برده می‌شود.
در این مراسم خانواده عروس و داماد شادیکنان هدایای خود را در داخل سینی و پارچههای سنتی چیده و روی سر یکی از دختران مجرد فامیل میگذارند و به خانه زوج جوان میروند.
دادن هدیه به تازه عروسها در همه مناطق استان مرسوم است و هر منطقه و روستایی آداب ویژه خود را در این زمینه دارد.
رسم فراموش شده تکم چی ها
از جمله رسم های زیبای ایام نوروز که در آذربایجان شرقی به فراموشی سپرده شده، رسم " تکم چی " ها نام دارد. چند روزی مانده به عید، تکم چی به طور نمادین، تکم، بز ساخته شده از قطعات چوب را در کوچه های روستاها و شهرها می چرخاند و در حالی که اشعاری به زبان ترکی و با صدای دلنشین می خواند نوید آمدن عید را می داد و پاداش خود را از مردم می گرفت.
نقشه گردشگری استان
46
