خداآفرین عنوان ناحیه ای کوچک با چند محال همچون دیزمار شرقی، منجوان، کیوان و گرمادوز از 18 محال قره داغ در شمال این منطقه است که تا سال 1389 بخش تابع شهرستان کلیبر بود.
خداآفرین 1525 کیلومتر مربع مساحت و براساس سرشماری سال 1390 تعداد 34977 نفر جمعیت دارد، این شهرستان دارای یک نقطه شهری با نام خمارلو و 204 روستا می باشد. جمعیت شهری این شهرستان 1659 نفر است، براساس سرشماری سال 1390 نرخ بیکاری خداآفرین 4.26 اعلام شده که نزدیک 6 درصد از میانگین استانی پایین تر است.
در سند تدبیر توسعه شهرستان خداآفرین؛ « وجود منطقه نمونه گردشگری حاشیه سد خداآفرین و روستاهای هدف گردشگری»، « وجود آثار تاریخی متعدد و با ارزش مانند پل های تاریخی خداآفرین و غارهای طبیعی»، « تنوع زیستی و برخورداری از مراکز تحقیقاتی در عرصه منابع طبیعی و شرایط ویژه آب و هوایی»، « وجود 50 هزار هکتار ذخیره گاه زیست کره ارسباران»، « استقرار منطقه منفصل آزاد تجاری ارس»، « همجواری شهرستان با کشور آذربایجان و وجود زمینه های مشترک فرهنگی و تاریخی»، « برخورداری از ظرفیت ترانزیت کالا و مسافر( گمرک خداآفرین)» و « وجود گیاهان دارویی مراتع مستعد»، « ظرفیت بالای تولیدات دامی و پرورش ماهی»، « وجود 70 هزار کلنی زنبور عسل»، « تولید محصولات ارگانیک از قبیل انار و زغال اخته»، « وجود منابع آب غنی به خصوص رود ارس و دو سد بزرگ خداآفرین و قیزقلعه سی»، « رتبه اول تولید پنبه در استان»، « وجود 30 هزار هکتار اراضی در پایاب سد خداآفرین»، « وجود پتانسیل های معدنی» به عنوان قابلیت های این شهرستان عنوان شده است.
شهرستان خداآفرین علاوه بر رود افسانه ای ارس، دارای آثار تاریخی متعدد است و بخشی از جنگل های ارسباران و ارتفاعات قره داغ در محدوده آن قرار دارد. از نظر فرهنگ، می توان گفت؛ خداآفرین گنجگاه موسیقی عاشیقی است. هم در پیشینه این هنر و هم در توسعه آن و نیز برخاست چهره های ممتاز موسیقی عاشیقی ممتاز است.
از عاشیق قربانی در دوره صفوی تا عاشیق چنگیز مهدی پور در عصر حاضر خاکزاد خداآفرین در منطقه قره داغ هستند. چهره های بزرگ این هنر همچون؛ عاشیق رسول قربانی، عاشیق حسن اسکندری، عاشیق عزیز شهنازی، عاشیق عبدالعلی نوری، عاشیق فرخ و محبوب همه از محال خداآفرین برخاسته اند.
با توجه به همین پیشینه و جایگاه امسال برگزاری جشنواره شعر و موسیقی عاشیقی در خداآفرین کلید خورد.
شهرستان خداآفرین از نظر رشد و توسعه پس از احداث سد خداآفرین و الحاق آن به سازمان منطقه آزاد ارس شتاب محسوس گرفت. دو محدوده منفصل منطقه آزاد ارس ( از چهار محدوده) جانانلو با 5700 هکتار و قلی بیگ لو با 25 هزار هکتار در خداآفرین دایر شده است. هرچند محدوده سوم ( نوردوز) با 411 هکتار در مرز ارمنستان نیز جزو محدوده تاریخی این محال در شمال غرب منطقه قره داغ واقع است.
با افتتاح سد خداآفرین با ظرفیت 1.6 میلیارد مترمکعب در آذرماه سال 87 قابلیت گردشگری این شهرستان برجسته تر شد. در پشت این سد دریاچه ای عظیم شکل گرفت و طبیعت خداآفرین را جلوه ای دیگر بخشید. از پل حسرت تا دلتای جانانلو پهنه گردشگری مهمی شکل گرفت که سال به سال رونق بیشتر می گیرد.
چند مکان و اقامتگاه گردشگری در حاشیه این مسیر طی سال های اخیر احداث شده است. آبان ماه امسال پروژه های ساحل سازی و پارک ساحلی در حاشیه پل های خداآفرین با پنج میلیارد ریال آغاز شد.
اگرچه خداآفرین در بخش میانی و غربی خود همچنان مناطق اشغال شده آذربایجان را پیش رو دارد و خالی بودن آن سوی از حیات برایش غمبار است، اما در سوی شرقی آن قدم های خوبی برای ارتباط میان دو سوی ارس برداشته شده است. دو پل تاریخی خداآفرین که یادگار و نماد ارتباط دو سوی ارس بوده اند، اکنون حال خوشی ندارند و وعده های مرمت نیز هنوز عملی نشده اند. با وجود این از سال گذشته احداث پل دوستی میان دو کشور ایران و جمهوری آذربایجان در خداآفرین مطرح شده است.
مهرماه سال گذشته فرماندار شهرستان مرزی خداآفرین با تأکید بر ضرورت احداث این پل دوستی، گفت: « با احداث پل دوستی بین ایران و جمهوری آذربایجان و ایجاد گمرک، احداث شهرک سرمایه‌گذاری مشترک ایران و جمهوری آذربایجان در محدوده «قلی‌بگلو» تسهیل می‌شود».
فعالیت گمرک خداآفرین می تواند تحول اقتصادی و بازرگانی در این شهرستان را شتاب ببخشد. این گمرک پس از افتتاح در سال 1393 چندان که باید فعال نشد و اکنون فرماندار خداآفرین از بازگشایی آن خبر می دهد.
فرماندار خداآفرین از بازگشایی گمرک خداآفرین در روزهای آینده خبر داد و گفت: « این گمرک که در سال 1393 فعالیت خود را آغاز کرده بود، از اواخر سال 1394 به دلیل تخلف انجام گرفته در امور ترخیص کالا، به دستور مقامات قضایی و امنیتی تعطیل شده بود و با معرفی مسئول جدید، درآینده نزدیک گمرک خداآفرین فعالیت خود را از سر خواهد گرفت».
امینیان از « طرح شدن موضوع پل دوستی در کارگروه ایجاد مرز رسمی کشور» خبر داد و افزود: « ایجاد پل ارتباطی با کاربری ریلی ـ جاده ای با کشور آذربایجان در محدوده قلی بیگلو به عنوان یکی از هسته های کلیدی سند تدبیر و توسعه این شهرستان از سوی مسئولان استانی و شهرستانی در حال پیگیری است و در صورت موافقت این کارگروه با ایجاد مرز رسمی در این منطقه، رشد و توسعه شهرستان خداآفرین سرعت بیشتری می گیرد».
فرماندار خداآفرین با اشاره به؛ « نگرانی مردم از نحوه واگذاری و تقسیم اراضی پایاب سد خداآفرین» اضافه کرد:« روستاهایی که اراضی آن ها در داخل اراضی پایاب سد خداآفرین قرار گرفته، هیچ گونه نگرانی از بابت حق و حقوق خود نداشته باشند و با اطمینان خاطر اعلام می کنم ذره ای از حقوق مردم و ذینفعان پایمال نخواهد شد و اولویت اصلی مسئولان استانی و شهرستانی بهره مندی مرزنشینان از این اراضی است».
امینیان با بیان اینکه « توسعه پایدار لازمه امنیت پایدار» است گفت: « مردم خداآفرین تا سه سال آینده عملا و به صورت ملموس اشتغال و درآمد حاصل از طرح پایاب سد خداآفرین را مشاهده خواهند کرد و از ظرفیت شرکت کشت و صنعت خوشه صبا نیز برای توسعه سایر اراضی پایاب خداآفرین که دولت توان توسعه آن را ندارد، استفاده خواهیم برد».
وی افزود: « با بهره برداری از طرح پایاب سد خداآفرین بیش از 20 هزار هکتار از اراضی ملی خداآفرین زیر کشت خواهد رفت».
فرماندار خداآفرین از « برگزاری مناقصه صید ماهی های دریاچه سد خداآفرین میان شرکت های بومی این شهرستان» خبر داد و گفت: « به زودی امکان صید ماهی از دریاچه سد خداآفرین فقط برای آن دسته از افراد و شرکت های بومی که دارای مجوز صید ماهی هستند مهیا خواهد شد».
شهر اهر به عنوان مرکز منطقه ارسباران نقش بازرگانی این منطقه را نیز برعهده داشت و نقش شهری بافت مرکزی و محلات آن و مجموعه بازارهای تاریخی آن گواه این نقش تاریخی است. بازار تاریخی این شهر مرکز داد و ستد و عرضه نیازمندی های بیش از هزار پاره آبادی بود و همچنین تولیدات آن به قفقاز نیز عرضه می شد. پس از قطع ارتباط قره داغ با قفقاز؛ اقتصاد این شهر دچار افت شدید شد و ارتباط جایگزین لازم حتی با تبریز نیز انجام نگرفت. به همین دلیل بازرگانی شکوفای اهر تضعیف شد. ب
ه نظر می رسد احیای مجدد نقش بازرگانی تاریخی این منطقه در گرو فعال تر شدن و توسعه محدوده های منفصل منطقه آزاد تجاری ارس در این منطقه و فعالیت کمرگ در آن است.
بی تردید احداث آزادراه تبریز ـ اهر ـ بیله سوار ـ باکو می تواند تحول عظیمی در بازرگانی و اقتصاد این خطه ایجاد کند. اکنون محال خداآفرین با کسب و تقویت کارکرد بازرگانی ( مدرن و نوین) به دومین قطب بازرگانی ارسباران پس از محال اهر تبدیل می شود.
3038/6183 انتشاردهنده: محمد رستگار
منبع : ایرنا
انتهای پیام خداآفرین 1525 کیلومتر مربع مساحت و براساس سرشماری سال 1390 تعداد 34977 نفر جمعیت دارد، این شهرستان دارای یک نقطه شهری با نام خمارلو و 204 روستا می باشد. جمعیت شهری این شهرستان 1659 نفر است، براساس سرشماری سال 1390 نرخ بیکاری خداآفرین 4.26 اعلام شده که نزدیک 6 درصد از میانگین استانی پایین تر است.
در سند تدبیر توسعه شهرستان خداآفرین؛ « وجود منطقه نمونه گردشگری حاشیه سد خداآفرین و روستاهای هدف گردشگری»، « وجود آثار تاریخی متعدد و با ارزش مانند پل های تاریخی خداآفرین و غارهای طبیعی»، « تنوع زیستی و برخورداری از مراکز تحقیقاتی در عرصه منابع طبیعی و شرایط ویژه آب و هوایی»، « وجود 50 هزار هکتار ذخیره گاه زیست کره ارسباران»، « استقرار منطقه منفصل آزاد تجاری ارس»، « همجواری شهرستان با کشور آذربایجان و وجود زمینه های مشترک فرهنگی و تاریخی»، « برخورداری از ظرفیت ترانزیت کالا و مسافر( گمرک خداآفرین)» و « وجود گیاهان دارویی مراتع مستعد»، « ظرفیت بالای تولیدات دامی و پرورش ماهی»، « وجود 70 هزار کلنی زنبور عسل»، « تولید محصولات ارگانیک از قبیل انار و زغال اخته»، « وجود منابع آب غنی به خصوص رود ارس و دو سد بزرگ خداآفرین و قیزقلعه سی»، « رتبه اول تولید پنبه در استان»، « وجود 30 هزار هکتار اراضی در پایاب سد خداآفرین»، « وجود پتانسیل های معدنی» به عنوان قابلیت های این شهرستان عنوان شده است.
شهرستان خداآفرین علاوه بر رود افسانه ای ارس، دارای آثار تاریخی متعدد است و بخشی از جنگل های ارسباران و ارتفاعات قره داغ در محدوده آن قرار دارد. از نظر فرهنگ، می توان گفت؛ خداآفرین گنجگاه موسیقی عاشیقی است. هم در پیشینه این هنر و هم در توسعه آن و نیز برخاست چهره های ممتاز موسیقی عاشیقی ممتاز است.
از عاشیق قربانی در دوره صفوی تا عاشیق چنگیز مهدی پور در عصر حاضر خاکزاد خداآفرین در منطقه قره داغ هستند. چهره های بزرگ این هنر همچون؛ عاشیق رسول قربانی، عاشیق حسن اسکندری، عاشیق عزیز شهنازی، عاشیق عبدالعلی نوری، عاشیق فرخ و محبوب همه از محال خداآفرین برخاسته اند.
با توجه به همین پیشینه و جایگاه امسال برگزاری جشنواره شعر و موسیقی عاشیقی در خداآفرین کلید خورد.
شهرستان خداآفرین از نظر رشد و توسعه پس از احداث سد خداآفرین و الحاق آن به سازمان منطقه آزاد ارس شتاب محسوس گرفت. دو محدوده منفصل منطقه آزاد ارس ( از چهار محدوده) جانانلو با 5700 هکتار و قلی بیگ لو با 25 هزار هکتار در خداآفرین دایر شده است. هرچند محدوده سوم ( نوردوز) با 411 هکتار در مرز ارمنستان نیز جزو محدوده تاریخی این محال در شمال غرب منطقه قره داغ واقع است.
با افتتاح سد خداآفرین با ظرفیت 1.6 میلیارد مترمکعب در آذرماه سال 87 قابلیت گردشگری این شهرستان برجسته تر شد. در پشت این سد دریاچه ای عظیم شکل گرفت و طبیعت خداآفرین را جلوه ای دیگر بخشید. از پل حسرت تا دلتای جانانلو پهنه گردشگری مهمی شکل گرفت که سال به سال رونق بیشتر می گیرد.
چند مکان و اقامتگاه گردشگری در حاشیه این مسیر طی سال های اخیر احداث شده است. آبان ماه امسال پروژه های ساحل سازی و پارک ساحلی در حاشیه پل های خداآفرین با پنج میلیارد ریال آغاز شد.
اگرچه خداآفرین در بخش میانی و غربی خود همچنان مناطق اشغال شده آذربایجان را پیش رو دارد و خالی بودن آن سوی از حیات برایش غمبار است، اما در سوی شرقی آن قدم های خوبی برای ارتباط میان دو سوی ارس برداشته شده است. دو پل تاریخی خداآفرین که یادگار و نماد ارتباط دو سوی ارس بوده اند، اکنون حال خوشی ندارند و وعده های مرمت نیز هنوز عملی نشده اند. با وجود این از سال گذشته احداث پل دوستی میان دو کشور ایران و جمهوری آذربایجان در خداآفرین مطرح شده است.
مهرماه سال گذشته فرماندار شهرستان مرزی خداآفرین با تأکید بر ضرورت احداث این پل دوستی، گفت: « با احداث پل دوستی بین ایران و جمهوری آذربایجان و ایجاد گمرک، احداث شهرک سرمایه‌گذاری مشترک ایران و جمهوری آذربایجان در محدوده «قلی‌بگلو» تسهیل می‌شود».
فعالیت گمرک خداآفرین می تواند تحول اقتصادی و بازرگانی در این شهرستان را شتاب ببخشد. این گمرک پس از افتتاح در سال 1393 چندان که باید فعال نشد و اکنون فرماندار خداآفرین از بازگشایی آن خبر می دهد.
فرماندار خداآفرین از بازگشایی گمرک خداآفرین در روزهای آینده خبر داد و گفت: « این گمرک که در سال 1393 فعالیت خود را آغاز کرده بود، از اواخر سال 1394 به دلیل تخلف انجام گرفته در امور ترخیص کالا، به دستور مقامات قضایی و امنیتی تعطیل شده بود و با معرفی مسئول جدید، درآینده نزدیک گمرک خداآفرین فعالیت خود را از سر خواهد گرفت».
امینیان از « طرح شدن موضوع پل دوستی در کارگروه ایجاد مرز رسمی کشور» خبر داد و افزود: « ایجاد پل ارتباطی با کاربری ریلی ـ جاده ای با کشور آذربایجان در محدوده قلی بیگلو به عنوان یکی از هسته های کلیدی سند تدبیر و توسعه این شهرستان از سوی مسئولان استانی و شهرستانی در حال پیگیری است و در صورت موافقت این کارگروه با ایجاد مرز رسمی در این منطقه، رشد و توسعه شهرستان خداآفرین سرعت بیشتری می گیرد».
فرماندار خداآفرین با اشاره به؛ « نگرانی مردم از نحوه واگذاری و تقسیم اراضی پایاب سد خداآفرین» اضافه کرد:« روستاهایی که اراضی آن ها در داخل اراضی پایاب سد خداآفرین قرار گرفته، هیچ گونه نگرانی از بابت حق و حقوق خود نداشته باشند و با اطمینان خاطر اعلام می کنم ذره ای از حقوق مردم و ذینفعان پایمال نخواهد شد و اولویت اصلی مسئولان استانی و شهرستانی بهره مندی مرزنشینان از این اراضی است».
امینیان با بیان اینکه « توسعه پایدار لازمه امنیت پایدار» است گفت: « مردم خداآفرین تا سه سال آینده عملا و به صورت ملموس اشتغال و درآمد حاصل از طرح پایاب سد خداآفرین را مشاهده خواهند کرد و از ظرفیت شرکت کشت و صنعت خوشه صبا نیز برای توسعه سایر اراضی پایاب خداآفرین که دولت توان توسعه آن را ندارد، استفاده خواهیم برد».
وی افزود: « با بهره برداری از طرح پایاب سد خداآفرین بیش از 20 هزار هکتار از اراضی ملی خداآفرین زیر کشت خواهد رفت».
فرماندار خداآفرین از « برگزاری مناقصه صید ماهی های دریاچه سد خداآفرین میان شرکت های بومی این شهرستان» خبر داد و گفت: « به زودی امکان صید ماهی از دریاچه سد خداآفرین فقط برای آن دسته از افراد و شرکت های بومی که دارای مجوز صید ماهی هستند مهیا خواهد شد».
شهر اهر به عنوان مرکز منطقه ارسباران نقش بازرگانی این منطقه را نیز برعهده داشت و نقش شهری بافت مرکزی و محلات آن و مجموعه بازارهای تاریخی آن گواه این نقش تاریخی است. بازار تاریخی این شهر مرکز داد و ستد و عرضه نیازمندی های بیش از هزار پاره آبادی بود و همچنین تولیدات آن به قفقاز نیز عرضه می شد. پس از قطع ارتباط قره داغ با قفقاز؛ اقتصاد این شهر دچار افت شدید شد و ارتباط جایگزین لازم حتی با تبریز نیز انجام نگرفت. به همین دلیل بازرگانی شکوفای اهر تضعیف شد. ب
ه نظر می رسد احیای مجدد نقش بازرگانی تاریخی این منطقه در گرو فعال تر شدن و توسعه محدوده های منفصل منطقه آزاد تجاری ارس در این منطقه و فعالیت کمرگ در آن است.
بی تردید احداث آزادراه تبریز ـ اهر ـ بیله سوار ـ باکو می تواند تحول عظیمی در بازرگانی و اقتصاد این خطه ایجاد کند. اکنون محال خداآفرین با کسب و تقویت کارکرد بازرگانی ( مدرن و نوین) به دومین قطب بازرگانی ارسباران پس از محال اهر تبدیل می شود.
3038/6183 انتشاردهنده: محمد رستگار
منبع : ایرنا
کپی شد
