یک روز کاری برای بازدید و تهیه گزارشی از حیات وحش به باغ وحش تبریز واقع در پارک باغلارباغی رفتیم، بیشترین عامل حضورمان اخباری مبنی بر اینکه در برخی جاها در گربه سانان نمونه هایی از کرونا مشاهده شده است، بود. با اینکه از ابتدای شیوع کرونا تمامی پارک ها از جمله باغ وحش ها در سراسر کشور تعطیل است، از چند روز پیش با مسوول روابط عمومی محیط زیست آذربایجان شرقی برای این بازدید هماهنگ شده بودیم و امروز به پارک باغلار باغی که در ذهن بسیاری فقط محلی برای تفریح کودکان و بزرگترها بود، رفتیم و هنوز خیلی ها از اینکه در این مکان حیوانات گوناگونی در کنار هم زندگی می کنند، خبر ندارند.
باغ وحش «باغلار باغی» تبریز در زمینی به وسعت چهار هکتار در داخل مجموعه ای تفریحی به همین نام احداث شده که از سه بخش باغ پرندگان، باغ حیوانات وحشی و باغ خزندگان تشکیل شده است؛ این سه بخش به صورت منطقه ای از هم جدا شده اند و با طی مسیر به ترتیب قرار گرفته اند. در این مکان، بیشترین تعداد حیوانات وحشی نگهداری می‌شوند و به همین دلیل به «باغ وحش تبریز» معروف شده است.
قبل از بازدید، رییس اداره نظارت بر امور حیات وحش اداره کل محیط زیست آذربایجان شرقی با اشاره به اینکه هشت پارک وحش دارای مجوز و پروانه بهره برداری در استان وجود دارد، افزود: از این تعداد سه پارک وحش شمیم یاس سراب، عینالی و باغلار باغی تبریز به دلیل وجود کرونا تعطیل هستند.
صفر موحدیان با بیان اینکه در هیچ کدام از پارک های وحش استان مرگ هیچ حیوانی به دلیل کرونا مشاهده نشده است، اظهار کرد: تمام مراکز حیات وحش دامپزشک معتمد دارند و هر هفته حیوانات را از نظر بیماری رصد و معاینه می کنند.
رییس اداره نظارت بر امور حیات وحش اذربایجان شرقی، عینالی را بزرگ ترین پارک وحش استان معرفی کرد و گفت: در این پارک حیواناتی از قبیل قوچ، کل و بز کوهی به صورت منطقه ای رها سازی شده است.
موحدیان، ماموریت اصلی مراکز حیات وحش را تیمارداری دانست و افزود: حیواناتی که توسط حیوانات و یا انسان ها زخمی می شوند در این پارک ها پرستاری و مورد مراقبت و تغذیه خوب می شوند و پس از بهبودی در طبیعت رهاسازی می شوند؛ البته برخی گونه های در معرض خطر را در طبیعت رها نمی کنیم بلکه این ها را در حالت قرنطینه در معرض نمایش عموم قرار می دهیم.
وی افزود: در پارک های وحش حیوانات به کمک نیروی کار ماهر و نیز دامپزشک معتمد پیوسته تحت مراقبت هستند و به منظور تکثیر نسل شان بیشتر به صورت نر و ماده نگهداری می شوند و در این مکان ها زادآوری و تولد نیز انجام می شود، اما هیچ فردی بدون هماهنگی با محیط زیست حق فروش و واگذاری حیوانات به غیر را ندارد.
موحدیان در مورد ضررها و محاسن کرونا به حیات وحش گفت: چون مبدا اولیه ویروس کرونا خفاش و مورچه خوار بود و این بیماری ابتدا از حیات وحش آغاز شد، گزارشی مبنی بر اینکه در گربه سانان دیده شده است، وجود دارد که اگر تداوم داشته باشد هیچ حیوانی در حیات وحش زنده نمی ماند. اما در مورد محاسن آن نیز می توان به استراحت طبیعت در روز ۱۳ فروردین به دلیل ممانعت مردم از حضور در طبیعت، ممنوعیت شکار و تکثیر و زادآوری حیوانات بدون ترس از شکار نام برد.
همزیستی حیوانات اهلی و وحشی در باغلار باغی
در این باغ وحش، حیوانات و پرندگان وحشی و اهلی در آلاچیق هایی که سازگار با شرایط زندگی هر حیوان ساخته شده است و یکی از زیباترین باغ وحش ها و باغ پرندگان کشور محسوب می شود، در کنار هم بی ترس و خوف زندگی می کنند و به راستی تابلویی زیبا از گوشه ای از اعجوبه های آفرینش در این جا با زیبایی بی همتایی به تصویر کشیده شده است.
در اولین قدم به داخل باغ وحش، با صدای هماهنگ و یکنواخت پرندگان حاضر اعم از حاجی لک‌لک، طوطیان، قناری ها و کبکهای خونین منقار و طاووس های پرگشودهف فاخته ها و فنج ها غافلگیر می شویم؛ تنوع صدای پرندگان چون ارکستری هارمونیک گوش را می نوازد و این یعنی شروع خوشایند و خوش آمدگویی از طرف پرندگان خو الحان.
متصدی باغ وحش «باغلارباغی» دلیل همنوایی را خوشحالی پرندگان ذکر کرد و گفت: اگرچه حیوانات متعلق به حیات وحش هستند و باید در طبیعت آزاد می گشتند اما به دلیل حضور چند ساله شان در این محیط و بازدید هر روزه انسان ها به آدم ها عادت کرده اند اما به دلیل وجود کرونا که سه ماهی این جا تعطیل شده است، حیوانات نیز دل شان برای دیدن انسان ها تنگ شده و به همین دلیل به حضور شما واکنش نشان دادند.
حیواناتی از هفتاد و دو ملت
بی تردید در هیچ کدام از حیات وحش های دنیا چه در افریقا ، آسیا و آمریکا که در هر یک زیباترین و پرتعدادترین گونه های وحش زندگی می کنند، نمی توان همه نوع حیوان اعم از گربه سانان، آهو، کل و قوچ، پرنده و خزنده یافت، اما در اینجا حیواناتی دیده می شود که بسیاری از آن ها بومی ایران نبوده و بسیاری از دورترین نقطه دنیا به این مکان آورده شده است، از جمله شیر نر و ماده از افریقا، مرغانی از آرژانتین و پرندگانی از اسپانیا و ... که جمع شان در یک مکان واحد به سان هفتاد و دو ملت انسان ها می مانست.
پرندگانی که فقط در قصه ها و کتاب های اطلس می توان دید، حالا در چند قدمی شان ایستاده و تماشا می کنیم؛ وه که چه زیباست تنوع رنگ و نقش و طرح طاووس وقتی که پرهایش را به منظور توجه جنس ماده می گشاید و فخر می فروشد.
طاووس (شاه پرندگان) یکی از زیباترین مخلوقات خداست که در خلقت این پرنده از انواع رنگ های شاد و جذاب استفاده شده است و چشم هر بیننده ای را ناخودآگاه به خود جذب می کند، اگر به آفرینش طاووس ها بیاندیشیم متوجه خواهیم شد که طاووس ها بر خلاف انسان ها هستند، در انسان ها جنس ماده یعنی زن با خود آرایی سعی در جلب توجه جنس نر یعنی مرد دارد ولی در طاووس ها، جنس نر با برافراشتن پر های خود و نمایش زیبایی نهفته در بالب و پر خود اقدام به جذب طاووس ماده دارد.
طاووس که آوازه زیبایی اش در جهان طنین انداز شد، از شگفت انگیز ترین مخلوقات خداوند است که به زیبا ترین و استوارترین شکل ممکن آفریده شده است و در بال و پر خود نیکوترین رنگ ها را داراست که آنان را همانند چتری می گشاید و از دور به مثابه بادبان کشتی است که ناخدا آن را مانند سایبانی بر سر کشتی خود افراشته است؛ هدف خداوند از خلقت طاووس به عنوان پرنده ای بسیار زیبا و دلربا، تعقل آدمیان و به خصوص خردمندان و اندیشمندان در نحوه آفرینش این پرنده و پی بردن به قدرت خلقت خداوند است.
اگر رنگ های پرهای طاووس را به روییدنی های زمین تشبیه کنی، خواهی گفت: «دسته گلی است که از شکوفه های رنگارنگ گل های بهاری فراهم آمده است، و اگر آن را با پارچه های پوشیدنی همانند سازی؛ پس چون پارچه های زیبای پر نقش و نگار یا پرده های رنگارنگ یمن است و اگر آن را با زیورآلات مقایسه کنی، چون نگین های رنگارنگی است که در نواری از نقره با جواهرات زینت شده است.»
آهوان زیبا چشم با بره آهوهایی نمکین و دوست داشتنی که وقتی شیر مادر می خورد، تو گویی بچه انسانی در آغوش مادر غنوده است، به دور از دامان طبیعت در قفسی که هر چند یک چند هزار طبیعت اش نیست اما با ذوق انسانی خانه اش را به محیط طبیعی شبیه سازی کرده اند، در همسایگی اش کل و بز و قوچ وحشی نر و ماده همه در یک محیط این سو و آن سو می دوند و با وجود همزیستی با انسان، به محض دیدن ما رم می کنند.
شیر، سلطان جنگل که اینک در قفس سلطان حیات (انسان) گرفتار شده است، در شمالی ترین نقطه باغ وحش و به دور از چشم آهو و بز و قوچ در قفسی در شان و اندازه خود و خانواده اش نگهداری می شود، شاید ترس ناشی از هیبت آن باعث فاصله انداختن با سایر حیوانات شده است. چنان با عظمت و تکبر در بین جفت و دو توله اش خوابیده است که گویی سلطان عالم است.
از متصدی باغ وحش خواهش کردیم برای ثبت تصاویر واقعی و وضوح بالا، قفل توری که مانعی برای حضور تماشاگران برای حفظ جان شان است، را برای مان باز کند. اصغر مهمازی با گشاده رویی پذیرفت و قفل را باز کرد و من پیش از عکاس مان وارد محوطه شدم و هنوز در حیرت خواب نیمروز شیر در کنار خاواده اش بودم و بی خیال تماشا می کردم که شیر به محض دیدن غریبه، در کسری از ثانیه به سرعت برق چنان به سوی مان حمله کرد که با وجود نرده های آهنین کم مانده بود زهره ترک شویم.
دوستی گرگ و انسان و همزیستی مسالمت آمیزشان از جمله عجایب موجود در این باغ وحش بود که تعجب ما را برانگیخت؛ در چرایی این امر متصدی باغ وحش گفت: به دلیل زندگی سالیانه در این قفس و این که ما هر روز برایش غذا می دهیم و تیمارداری می کنیم، بدون ترس از همدیگر در کنار هم زندگی می کنیم.
کمی آن طرف تر دو تا خرس قهوه ای و سفید در کنار هم زندگی می کنند. خرس چون حیوان آزادگرد و اهل تفرج است برای اینکه حوصله اش سر نرود، تاب بزرگی برای شان در وسط قفس آویزان کرده اند. خرس ها نیز چون شیر به محض دیدن ما به سمت مان هجوم می آورند و این بار ترس ما به خاطر قفس بلند ریخته است.
