مرتضی آبدار، روز پنجشنبه در گفت و گو با خبرنگاران با بیان اینکه این آثار نماد میادین حکومتی ایران به شمار می رود، افزود: میدان صاحب آباد با گستره ۱۶۰ هزار مترمربع در دوره ایلخانی به عنوان باغ صاحب دیوان (صدراعظم ایران در دوره ایلخانی، خواجه محمد جوینی صاحب دیوان ممالک ایران) مورد استفاده قرار می گرفت و سپس در دوره حکومت قراقویونلو دولتخانه ایران توسط سلطان جهانشاه قراقویونلو از ششگلان به این محل منتقل شد.
وی با بیان اینکه این مجموعه تاریخی و ارزشمند ایران در زمان سلطان حسن آق قویونلوها احداث شده است، اظهار داشت: عمارت نصریه شامل مسجد، مدرسه، مقبره و زاویه بوده در میدان صاحب آباد بوده و در دوره صفویه به ویژه دوره شاه طهماسب، مسجد شاه طهماسب در میدان ساخته شده است.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی آذربایجان‌شرقی گفت: این مجموعه حدود یک قرن مرکز حکومت ایران و مقر فرماندهی پادشاهان قراقویونلو و آق قویونلو تا زمان شاه طهماسب دومین پادشاه صفوی بوده است و با توجه به ویژگی های فاخر آن با اتصال به بازار و بناهای مذهبی و حکومتی سرآغاز شیوه ای کامل از میدان های ایرانی شد که بعدها در قزوین و اصفهان ایجاد شد.
آبدار، با بیان اینکه این مجموعه در زلزله ۱۱۹۴ کاملا تخریب و در دوره نجفقلی خان دنبلی پادشاه وقت تبریز میدان صاحب آباد در مقیاس کوچکتر بازسازی شده است، ادامه داد: مجموعه سلطان حسن مشتمل بر بخش‌های مختلفی است که در داخل میدان صاحب‌آباد در امتداد خیابان دارایی فعلی تبریز قرار دارد که هم اکنون احیای این مجموعه بزرگ تاریخی و فرهنگی در دست اقدام است.
وی با تاکید بر ضرورت ساماندهی و صیانت از این آثار تاریخی یادآوری کرد: مرمت و ساماندهی این اثر در دستور کار این اداره کل بوده و در سال جاری با اعتبار بیش از ۸ میلیارد ریال اقدام به برداشت دیوارهای فرسوده و در حال ریزش، پی کنی و پی ریزی و اجرای شناژ بتونی، آواربرداری و تخلیه نخاله های حاصل از آب انبارها، مرمت طاق و گنبد، پاکسازی و بندکشی مسجد و احداث سرویس بهداشتی و موتورخانه شده است که این اقدامات تاکنون بیش از ۲۵ درصد پیشرفت فیزیکی دارد.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی آذربایجان‌شرقی با اشاره به عملیات مرمت و بازسازی مجموعه صاحب آباد تبریز در چند سال اخیر گفت: این عملیات به طور رسمی از اواخر دهه ۸۰ آغاز شد و پس از مطالعات و پژوهش های تخصصی، مرمت و بازسازی این مجموعه پس از تصویب شورای فنی اداره کل و شورای راهبردی مجموعه جهانی بازار تبریز، عملیات مرمت آناستیلوز (بازسازی و بازپیرایی شکل اصلی بنا با قراردادن پازلی قطعات باقی مانده از بنای تخریب شده بر روی هم) در بخش گنبدخانه این مجموعه با مشارکت تیم فنی معاونت میراث فرهنگی استان انجام شد.
آبدار اضافه کرد: عملیات مرمت در سال ۹۷ نیز به طور مستمر با اعتبار حدود ۱۰ میلیارد ریال انجام شد و مرمت معماری بخش شمالی و جنوب غربی مدرسه، بخش جبهه شرقی و جنوب شرقی آن نیز انجام و پس از تایید شورای فنی و راهبردی بازار تبریز، عملیات ایجاد پوشش حفاظتی موقت بخش ایوان و حجره های شرقی و پوشش حفاظتی گنبدخانه برای جلوگیری از آسیب های احتمالی بر اثر بارش انجام شد.
وی علت طولانی بودن مدت زمان عملیات مرمتی این مجموعه را به دلیل پژوهش های تخصصی و فنی به لحاظ اهمیت تاریخی این مجموعه عنوان کرد و گفت: با توجه به اینکه تبریز در دوره های ایلخانی، آق قویونلو و قره قویونلوها پایتخت بود این مجموعه در ادوار مذکور نقشی مهم در حوزه های حکومتی، هنری و علمی داشته بنابراین برای مرمت و بازسازی بقایای آن مجوزهای لازم پیرو پژوهش های تخصصی و مطالعات و اقدامات فنی و کارشناسی لازم است.
آبدار یادآوری کرد: دیوارهای این مسجد را با طرح های اسلیمی ها، ترنج ها، گل ها، بوته های گوناگون و کتیبه های متعدد حجاری و بقایای تزیینات بالای درها و پنجره ها نیز سنگ نبشته هایی با خط ثلث جلی وجود دارد که بی شباهت به خط زیبای یاقوت مستعصمی نیست و در طرفین محراب این مسجد نیز ۲ ستون سنگیِ زرد رنگ قرار دارد که همانند کهرباست.
به گزارش ایرنا، آذربایجان شرقی با داشتن افزون بر یکهزار و ۸۰۰ اثر ثبت شده ملی در حوزه میراث فرهنگی و جاذبه های خاص گردشگری در کنار بازار تاریخی تبریز و ثبت شده در فهرست یونسکو، در رده ۵ استان نخست ایران به لحاظ برخورداری از ظرفیت های صنعت گردشگری و میراث فرهنگی است.
