فرش دستباف ابریشمی مراغه کالای گران‌بها و صادراتی است اما فعالان این عرصه از پایین‌ترین میزان درآمد برخوردارند و از دست دادن بازارهای خارجی و پایین آمدن قدرت خرید مردم در بازارهای داخلی، مشکل درآمدی قالیبافان را دوچندان کرده است به طوری که میانگین درآمد قالیبافان به مراتب کمتر از میزان حداقل حقوق کارگران است و با اینکه همه اعضای یک خانواده مشغول قالیبافی هستند اما به دلیل پایین بودن قیمت فرش و بالا بودن هزینه ها و همچنین فروش کم، درآمد ناچیز حاصل از فروش کفاف هزینه ها را نمی کند.
از سوی دیگر گران بودن مواد اولیه شامل دار، تار و پود و نخ‌های ابریشمی، فعالان این عرصه را وادار به کار در کارگاه های قالیبافی با دستمزدهای بسیار پایین و فاقد بیمه و امنیت شغلی کرده است.
گره‌های ریز و درشتی که با عرق جبین بر تار و پود فرش دستباف زده می‌شود، هرکدام گویای تلاش، رنج و آرزوی قالیبافانی است که به امید فراهم شدن معیشت و رزق خانواده خود، ساعات بسیاری برپای دار قالی می نشیند اما در انتها حاصل کار چیز دیگری است و بجای درآمد کافی بیماری های مختلف گریبانگیرش می شود.
هفته گذشته نشستی با حضور معاون مرکز ملی فرش ایران و مسوولان مراغه در این شهرستان که یکی از قطب های تولید فرش دستباف در آذربایجان شرقی و ایران است برگزار شد و تصمیمات مهمی در مسیر رفع مشکلات این بخش و فعالان این عرصه اتخاذ شد که در صورت اجرایی شدن، می توان به برطرف شدن بسیاری از مشکلات این حوزه امیدوار بود.
در این نشست محمد پروین معاون مرکز ملی فرش ایران بر ثبت ملی و ایجاد شهرک فرش دستباف در مراغه تاکید کرد و گفت: تحقق این امر زمینه را برای برند شدن فرش دستباف این شهرستان فراهم خواهد کرد.
وی اضافه کرد: با ایجاد این شهرک در شهرستانی که ظرفیت های بسیاری در زمینه فرش وجود دارد امکان جذب سرمایه گذاری بخش خصوصی نیز تسهیل و همه مراحل از تولید گرفته تا فروش در این شهرک دایر خواهد شد.
تامین مواد اولیه و حذف واسطه ها در چرخه تولید و فروش از پیامدهای ایجاد این شهرک خواهد بود که معاون مرکز ملی فرش ایران بر آن تاکید کرد و گفت: ایجاد چرخه تولید از جمله تاسیس و راه‌اندازی واحدهایی چون رنگرزی، بافت، تولید، فروش و ایجاد واحدهای خدماتی و رفاهی در شهرک فرش می تواند زمینه ایجاد اشتغال برای حدود ۴ هزار نفر را فراهم کند.
یکی دیگر از تصمیمات مهمی که در این نشست اتخاذ شد پرداخت تسهیلات یارانه ای به متقاضیان سرمایه گذاری و فعالیت در این شهرک بود که در صورت تحقق، تسهیلات با یارانه ۵۰ درصدی در اختیار این افراد قرار می گیرد که می تواند به برون رفت این بخش از رکود کمک کند.
برندسازی فرش دستباف مراغه دیگر تصمیمی مهمی بود که گرفته شد و این مهم در صورت عملیاتی شدن، زمینه را برای حضور فرش دستباف مراغه در بازارهای خارجی و با برند مراغه فراهم و از فروش فرش این منطقه به نام دیکر شهرها و مناطق جلوگیری خواهد کرد.
تسهیل حضور فروشندگان فرش مراغه در بازارهای بین المللی و همچنین فراهم کردن زمینه صادرات آسان این کالا، بروز کردن طرح ها و نقشه های قالی، استفاده از ترکیب رنگی جذاب و بهره گیری از امکانات و تجهیزات روز نیز می تواند به رونق این هنر صنعت کمک کند.
در حدود ۱۵ هزار نفر در عرصه تولید فرش دستباف در مراغه فعال هستند و سالانه بیش از ۲۰ هزار متر مربع فرش ابریشمی و بیش از ۳۰ هزار متر مربع تابلو فرش در این شهرستان تولید می شود و با توجه به ارتزاق جمعیت قابل توجهی از این محل در این شهرستان، اتخاذ تصمیماتی که به رفع مشکلاتشان بیانجامد بیش از پیش ضروری می نماید.
رئیس اتحادیه فرش فروشان مراغه با اشاره به رکود موجود در بازار فرش گفت: فرش دستباف تولیدی این شهرستان توسط واسطه ها و بنام دیگر شهرها در بازارهای داخلی و خارجی به فروش می رسد و ثبت ملی و ایجاد شهرک فرش در مراغه می تواند به معرفی بیشتر فرش این شهرستان کمک کند.
حیدر منیر شریف افزود: البته مشکلاتی در زمینه صادرات فرش مراغه وجود دارد که امیدواریم راه اندازی شهرک فرش به رفع این مشکلات و ایجاد امنیت شغلی برای بافندگان منجر شود.
قالیبافی هنر و شغل پرزحمتی است که متاسفانه بیشتر منفعت و سود آن به جیب واسطه ها و افراد سودجو می رود و شاید بتوان گفت که همه فعالان زنجیره تولید تا فروش فرش سود می برند به جز قالیبافان، از این رو بیمه قالیبافان و پرداخت حداقل حقوق به آنها و تعریف ساعت و شرایط کار برای این قشر کمترین کاری است که مسوولان این حوزه باید نسبت به آن حساس باشند.
در شرایطی که نرخ بیکاری در شهرستان مراغه بالاتر از میانگین استانی و نزدیک ۱۹ درصد است می توان با بهره گیری از ظرفیت های شهرستان در زمینه تولید فرش دستباف در راستای کاهش نرخ بیکاری گام برداشت که البته در این مسیر باید شرایط استاندارد، حقوق و دستمزد مناسب به همراه بیمه را برای قالیبافان تعریف کرد.
رئیس اتحادیه قالیبافان مراغه با اشاره به مشکلات موجود در این حرفه گفت: متأسفانه آمار فعالان این عرصه در سال های اخیر با توجه به گران شدن مصالح، کاهش چشمگیری در مناطق شهری داشته و این به معنای اضافه شدن خیل بیکاران در این شهرستان است.
سلیمان زاهدی افزود: گران شدن نخ و مواد اولیه با قیمت فروش متناسب نبوده و سنگینی همواره به سمت مواد اولیه بوده است و این به معنی کمتر و کمتر شدن دستمزد قالیبافان است و اگر تصمیمی در این زمینه اتخاد نشود آمار قالیبافان کاهش و نرخ بیکاری افزایش می یابد.
وجود مشکلات بزرگ اقتصادی چون رکود در بازار فرش و کاهش تولید به دلیل مشکلات بیمه‌ای و درآمدی، این صنعت پویا و مبتنی بر هنر و صنایع دستی را که از قابلیت بسیار بالایی در بازارهای جهانی برخوردار می‌باشد، با مشکلاتی فزاینده روبرو کرده است.
حمایت دولت و ارائه بسته‌های حمایتی در بخش بیمه قالیبافان و نیز ارائه تسهیلات مناسب برای این بخش در کنار تسهیل در بازار صادراتی می‌تواند علاوه بر رفع مشکلات این صنعت، زمینه حذف واسطه و دلالان و رونق این بخش از تولید را به دنبال داشته باشد.
۳۰۷۷/۳۰۷۱
