تنوع آیین‌های سنتی سوگواری محرم در مراغه

به گزارش ایرنا، سوگواری امام و سرور شهیدان، حضرت امام حسین (ع)، همواره نمادی برای پاسداشت ارزش های دینی و الگویی برای ایستادگی در برابر ظلم و ستم در طول تاریخ بوده و از این رو به عنوان حرکتی فرهنگی و اجتماعی در قالب آیین های عزاداری تجلی پیدا کرده است.

دهه اول محرم به عنوان سرآغازی بر آیین های سوگواری حسینی در مراغه، خیل عاشقان امام حسین (ع) را در این شهر تاریخی با شور و شوقی وصف ناپذیر در رسای امام و سرور شهیدان به حرکت در می آورد.

حرکت موکب ها و هیئت های عزاداری حسینی در گوشه و کنار و محلات این شهر همراه با نوای حزن انگیز سوگواری ها، تعزیه خوانی ها و صدای طبل ها و سنج ها، فضای پرشور و مذهبی را در این خطه به نمایش می گذارد.

شیوه های سنتی عزاداری های حسینی در این شهر تاریخی برگرفته از فرهنگ بومی و باورهای دیرین مذهبی و ریشه در تاریخ این دیار دارد.

آیین های سوگواری حسینی در شهر مراغه با توجه به قدمت چندصد ساله آن نشان داده که برپایه شور و شوق خیل عزاداران عاشق اهل بیت و امام حسین (ع) استوار بوده است.

عدم تغییر در مسیر حرکت آیین های سنتی و موکب عزاداران حسینی در شهر مراغه در طول سال های گذشته را نیز می توان دلیلی برای ارج نهادن و پایبندی مردم این خطه به آداب و باورهای دینی برگرفته از نیکان گذشته دانست.

وجود دهها آیین مذهبی و سوگواری، شهر مراغه را به قطب برگزاری آیین های عزاداری سنتی حسینی در کشور تبدیل کرده و مراغه هر سال در ایام عزادارای شهید کربلا پذیرای هزاران گردشگر و میهمان از سراسر کشور برای حضور در این آیین هاست.

آیین های سنتی شاه حسین گویان، علم بندی، واعباس، حجله گردانی حضرت قاسم بن الحسن (ع)، شمع گردانی (شمع پایلاماق) و «الله الله حسین وینا»، مهم ترین آیین های سنتی است که در دهه اول محرم در این شهر برگزار می شود.

عزاداری ها و سوگواری های پرشور سوگواران در هر نقطه از شهر و تکایای قدیمی و سنتی چون کاروانسرای بزرگ، سراهای متولار، خواجه ملکم، مسجد شیخ بابا، میادین شجاع الدوله، امام حسین (ع)، دروازه و چندین مکان و تکیه مذهبی با شور و شوقی برخواسته از عشق مردمان این دیار به سالار شهیدان کربلا برگزار می شود.

برپایی سوگواری هایی چون نوحه خوانی ها، شبیه خوانی ها، دسته های زنجیر زن و سینه زن های عزادار در ردیف هایی متحد در قالب موکب های عزاداری در میادین شهر همه و همه در رسای سوگ سید جوانان اهل بهشت و سومین امام شیعیان در جای جای این شهر فرهنگی و مذهبی بیش از هر زمانی به چشم می خورد.

دسته جات شاه حسین گویان که حتی از چند روز پیش از ماه محرم، آیین سنتی خود را در شب های این شهر محله به محله آغاز می کنند، با سینه زنی، زنجیر زنی و چوب گردانی همراه با طنین معروف شاه حسین و وای حسین (شاخسی واخسی) عزاداری و سوگواری نمادین خود را که آیینی سنتی در خطه آذربایجان است، به نمایش در می آورند.

آیین سنتی علم بندی حضرت ابوالفضل (ع) به عنوان یکی از آیین های سوگواری حسینی در مراغه بوده که سوم محرم به عنوان آغازین روز برپایی و فعالیت رسمی موکب های عزاداری حسینی در برخی محلات به یاد حضرت ابوالفضل العباس(ع) علمدار دشت کربلا برگزار می شود.

در این آیین، علمی مرتفع پوشیده از پارچه های نذورات مردمان، به یاد علمدار کربال حضرت عباس بن علی (ع) افراشته می شود که باشکوه ترین آن به صورت سنتی در میدان دروازه با حضور هزاران عزادار از سراسر کشور و شهرهای مختلف در این روز برگزار می شود.

آیین واعباسا به عنوان یکی دیگر از مهم ترین آیین های سنتی عزاداری حسینی در مراغه همزمان با هشتمین روز از ماه محرم که به اصطلاخ مردمان این خطه تاسوعای کوچک نامیده می شود، در محلات و تکایای این شهر برپا می شود.

در این آیین سوگواری، عزاداران به یاد فداکاری و ایثار حضرت عباس (ع) در گروه های ده ها نفری با سردادن مضامینی چون " واعباسا هذالیوم" با زنجیر و دست بر سر و صورت خود کوفته و عزاداری حزن انگیز و پرشوری انجام می دهند.

آیین شمع گردانی (شمع پایلاماق) نیز به عنوان آیین سنتی سوگواری حسینی در این شهر بوده که در زمره آثار ملموس فرهنگی و مذهبی ملی کشورمان به ثبت رسیده و عصر روز تاسوعا در محلات، مساجد، تکایا و اماکن مذهبی و زیارتی برگزار می شود.

در این روز به یاد سقای تشنه لب و باوفای صحرای کربلا، عزاداران حسینی مراغه در قالب هیات ها و دسته جات حسینی با در دست داشتن شمع، از مسجدی به مسجد دیگر حرکت کرده و برای برآورد شدن حاجت های خود و به یاد آوردن شهدای دشت کربلا، شمع ها را در این مساجد روشن می کنند.

عزاداران در این آیین با رفتن به ۴۱ مسجد به عنوان نمادی از خیمه های یاران امام حسین (ع) در آن ها شمع روشن می کنند.

آیین ' الله، الله حسینا واینا' (خدایا، خدایا، حسین کجاست؟) از آیین های سنتی و کم نظیر عزاداری حسینی در این شهر بوده که در صبحگاه عاشورا، دسته جات سینه زن و عزادار قبل از طلوع آفتاب، دسته دسته در حالی که کفن بر تن یا حوله ای به نشانه احرام بر بدن پوشیده اند، در حسینیه تاریخی حاج غفار مراغه تجمع می کنند.

عزاداران بعد از ادای نماز صبح عاشورا در حالی که صورت های خود را آغشته به گل و خاکستر کرده اند، با پای برهنه و زدن بر سر خود در محلات سنتی، مسیر حسینیه حاجی غفار تا میدان اصلی شهر را طی کرده و عزاداری می کنند.

بازگشت اسب بی سرنشین امام حسین (ع) از دشت کربلا از غم انگیزترین صحنه های عاشوراست که در مراغه این حرکت نمادین با آیین (گرداندن اسب ذوالجناح) به تصویر کشیده می شود.

شهرستان مراغه فرهنگی مذهبی مراغه با حدود ۲۶۸ هزار نفر جمعیت در ۱۲۷ کیلومتری تبریز، مرکز آذربایجان شرقی قرار دارد.