[در این دیدار وزیر امورخارجه شوروی ضمن تسلیم پیام کتبی میخائیل گورباچف به امام امت محتوای این پیام را به استحضار امام خمینی رساند.

در این دیدار ابتدا شواردنادزه گفت:

از حضرت امام بسیار متشکرم از این فرصتی که برای ملاقات با شما به دست آوردم. مأموریت دارم پیام جوابیۀ میخائیل سرگئی گورباچف را تسلیم حضرت امام کنم. سعی خواهم کرد به طور خیلی مختصر محتوای این پیام را برای شما عنوان نمایم. ابتدا می‏خواستم عرض کنم که خود واقعیات تبادل پیامها بین رهبران کشور ما یک پدیدۀ منحصر به فرد در روابط فیمابین است. اعتقاد ما بر این است که شرایط پیش آمده است تا روابط فیمابین دو کشور ما وارد یک مرحله کیفی جدیدی شود. که برای همکاریها در تمامی زمینه‏ها.

آقای گورباچف در پیام خود اشاره می‏کنند که پیام جنابعالی خطاب به دبیر کل کمیتۀ مرکزی حزب کمونیست اتحاد شوروی از مفاهیم فراوان سرشار است.

تمامی اعضای هیأت رهبری شوروی متن پیام جنابعالی را مطالعه کردند. شکی نیست که ما در موارد عمده‏ای اتفاق نظر داریم اما مواردی هم است که ما اختلاف نظر داریم. اما این مهم نیست.

در پیام شما ملاحظات عمیق راجع به سرنوشت بشریت دارد. آقای گورباچف عقیده دارند که ما در مهمترین مورد اتفاق نظر داریم یعنی انسانها باید یاور یکدیگر باشند تا بشریت فنا ناپذیری به خود بگیرد. چنانچه انسانها متحد نشوند خطر فاجعه برای بشریت وجود دارد، چون امکانات بالقوه برای به وجود آوردن چنین فاجعه توسط خود انسانها ایجاد شده است.

آقای گورباچف معتقد است که مبارزه در راه نیل به یک دنیای عاری از سلاح هسته‏ای و آزاد از زور وظیفۀ تمامی ملتهاست.

و اما راجع به سیاست خارجی اتحاد شوروی، هدف ما تعمیم رجحان ارزشهای مشترک برای تمامی ملتها و برتری این ارزشها بر تمامی منافع دیگر چه طبقه‏ای و چه ملی است.

آقای گورباچف به شما می‏نویسد که حرفهای امام راجع به حسن‏نیت رهبری ایران جهت داشتن روابط حسنه و حسن همجواری با اتحاد شوروی با واکنش خوب از طرف رهبران شوروی مواجه شده است. ما دارای یک مرز بسیار طولانی هستیم همچون دارای سنن دیرینۀ مناسبات و روابط فرهنگی بین دو ملت هستیم.

ما اساس خوبی داریم برای استمرار مناسبات ما بر پایۀ جدید. یعنی بر پایۀ اصول احترام متقابل، تساوی حقوق و عدم مداخله در امور داخلی یکدیگر.

آقای گورباچف می‏نویسد که در سیاست بین‏المللی، ما پیرو یک اصل اساسی هستیم یعنی اصل احترام به آزادی انتخاب برای هر انسان و هر ملت. نتیجتاً کشور ما و تمامی ملت ما از انقلاب بزرگ شما حُسن استقبال کرده است. استبداد شاهنشاهی در ایران مردم خود را استثمار کرده و از روشهای واقعاً بربریت استفاده می‏کرده و شرافت و آبروی ملت خود را پایمال کرده برای جلب رضایت نیروهای خارجی. انقلاب شما انتخاب ملت شما بوده است و ما از این انتخاب همیشه پشتیبانی کرده و می‏کنیم.

آقای گورباچف در پیام خود می‏نویسند که ملت ما نیز انتخاب خود را به عمل آورده و این در سال 1917 بود. در رهگذر ما هم مشکلات بزرگی بود و هم موفقیتهای چشمگیری بوده هم اشتباهات وخیمی بوده است و نقض حقوق بشر هم بوده که ما این اشتباهات خود را اصلاح می‏کنیم و آن را محکوم می‏کنیم. علی‏رغم تمامی مشکلات ما از دستاوردهای خود توانستیم دفاع کنیم چون انتخاب مردم راست بوده است.

می‏خواستم به استحضارتان برسانم که مسئلۀ آزادی انتخاب در دستور روز زندگی بین‏المللی کنونی نیز هست. ما برای خود سؤالی داریم چرا که راه برای ادامۀ رهگذر پیدا کنیم: آیا این راه ما راه کهنه و دگماتیک باشد یا راه جدید و انقلابی. انتخاب ما به نفع راه دوم است، ما در کشورمان انقلاب داریم، اما یک انقلاب مسالمت‏آمیز بدون سنگرها و بدون توسل به زور، ما می‏خواستیم که حضرت
امام بدانند که در کشور ما روند تجدید و بازسازی ادامه دارد. بازسازی اقتصادی و سیاسی، تجدید ارزیابیهای ما و طرز تفکر ما و تجدید نظریاتی که ما قبلاً داشتیم.

آقای گورباچف اشاره می‏کند که تحولات عظیمی در جهان اخیراً پدید آمده فکر می‏کنیم می‏شود گفت که ما در آستانۀ یک نظام جدید اقتصادی و سیاسی قرار داریم.

توافقهای بسیار مهم به امضا رسیده است یک کلاس از سلاحهای هسته‏ای از بین می‏رود.

دورنمای خوبی برای از بین بردن سلاح شیمیایی باز شده است و همین‏طور دورنمای خوبی برای جلوگیری از تقابل نظامی دولتها، اما این یک هدیۀ امپریالیستها نیست، این ارادۀ ملتهاست و ارادۀ زمان است.

چارۀ دیگری وجود ندارد، مسابقۀ تسلیحاتی و آوردن آن به فضا منجر به فاجعۀ بشریت خواهد بود. در مناطق مختلف دنیا مناقشات خونین دارند به پایان می‏رسند.

ما از خاتمۀ جنگ ایران و عراق با صراحت حُسن استقبال می‏کنیم، برای همکاری با شما جهت استحکام صلح در خاورمیانه و نزدیک و تمامی جهان آمادگی داریم.

حضور وسیع نظامی در خلیج فارس مورد نگرانی ما است. منظورم حضور نظامی کشورهای خارج از منطقه است. این پدیده بسیار خطرناک است و باید آن را به اتمام رساند.

ما می‏خواهیم با موفقیت در امر حل و فصل عادلانۀ مناقشۀ افغانستان نیز با شما همکاری خوبی داشته باشیم، بگذاریم که مردم افغانستان سرنوشت خود را خودشان بدون دخالت از خارج تعیین نمایند.

شواردنادزه افزود: یک نکتۀ دیگر از پیام آقای گورباچف ایشان اظهار آمادگی می‏کنند برای گسترش همکاریهای اقتصادی و همکاریهای ما در زمینه‏هایی که ما قبلاً همکاریهای خوبی داشته بودیم.

ما برای برقراری و ادامۀ تماسها بین انسانها، نمایندگان محافل اجتماعی و روحانیون نیز آمادگی داریم.

دعوت جنابعالی برای انجام سفر به قم به آگاهی علمای اسلام کشور ما رسید، تردیدی نداریم که آنها از این دعوت جنابعالی استفاده خواهند کرد.

در پایان، فرستادۀ ویژۀ رهبر شوروی گفت: این بود محتوای اصلی پیام آقای گورباچف.

ایشان بهترین آرزوها و سلام خود را به جنابعالی می‏رسانند.

ایشان خواهان طول عمر جنابعالی به نفع و سعادت ملت ایران هستند.]

ان‏شاءاللّه‏ سلامت باشند، ولی به ایشان بگویید که من می‏خواستم جلوی شما یک فضای بزرگتر باز کنم.

[در خاتمه حضرت امام فرمودند:]من می‏خواستم دریچه‏ای به دنیای بزرگ، یعنی دنیای بعد از مرگ که دنیای جاوید است را برای آقای گورباچف باز نمایم و محور اصلی پیام من آن بود.[1]امیدوارم بار دیگر ایشان در این زمینه تلاش نمایند.

[حضرت امام از خروج نیروهای شوروی از افغانستان استقبال کردند، و بر حُسن همجواری و توسعۀ مناسبات قوی در ابعاد مختلف در مقابله با شیطنتهای غرب و خروج نیروهای بیگانه از خلیج فارس تأکید و آرزو کردند تا مردم شوروی و ایران همیشه در صلح و آرامش زندگی کنند.]