صحیفه امام خمینی (س)

  • عنوان محتوای فرهنگ و هنر در رژیم پهلوی و تلاش برای جایگزین نمودن فرهنگ اسلامی
  • محل تهران، حسینیه جماران
  • مناسبت
  • تاریخ
  • موضوع محتوای فرهنگ و هنر در رژیم پهلوی و تلاش برای جایگزین نمودن فرهنگ اسلامی
  • حضار حضار: خاتمی، سید محمد (وزیر ارشاد اسلامی) ـ قائم مقام، معاونان و مسئولان بخشهای مختلف وزارتخانه

بسم اللّه‏ الرحمن الرحیم

محتوای فرهنگ در رژیم سابق

کارهایی که نقل کردید مورد تقدیر و تأیید است. هر چیزی که در هر جا باید از صفر شروع شود در اینجا باید آن را از زیر صفر شروع کرد. اصولاً چیزهایی که مربوط به فرهنگ و وزارت ارشاد است، و اینکه عرض می‏کنم ما باید از زیر صفر شروع کنیم و زحمت زیاد بکشیم تا به صفر برسد، به خاطر این است که در طول مدت شاهنشاهی و خصوصاً در دو زمان اخیر، همه چیز و خصوصاً افکار جوان‏ها را به عقب برده‏اند به طوری که آنها که تحصیل کرده بودند و می‏خواستند بگویند ما متجدد هستیم، حتماً تجدد را به این معنا می‏دانستند که بی بند و بار باشند، و این معنا به واسطۀ تبلیغات داخلی و خارجی و روزنامه‏ها چنان در ذهن‏شان متمرکز شده بود که تجدد یعنی همه چیز شکلش خارجی باشد و مثل اینکه غیر از این شکل زندگی کردن امکان ندارد، که اگر شما بخواهید این وضع را عوض کنید و افکار را به جایی برسانید که به راه صحیح بیفتند مدت طولانی لازم دارد.

البته با این تحولی که در ایران واقع شد، خیلی از قدم‏ها بدون دخالت کسی برداشته شد و جوان‏های ما یکمرتبه و به خواست خداوند تبارک و تعالی از این منجلاب فساد بیرون آمدند و مهیا هستند که روی آنها کار کنید.

در رژیم سابق تمام چیزها خصوصاً فرهنگ و هنر، محتوایش عوض شده بود. یعنی
کسی که نام سینما را می‏شنید خیال می‏کرد که آنجا باید مرکز فساد و سوء اخلاق و مرکز مخالفت با همه چیز باشد، و یا کلمه تئاتر در ذهن انسان چیز مبتذلی بود که از آن بهرۀ فساد برده شود، هکذا همه چیز دیگر. و عمده این است که ما ذهن این جوان‏ها و حتی پیرها و روشنفکرنماها را آماده کنیم که ما خودمان آدم هستیم و اینطور نیست که در همه چیز دستمان را پیش دیگران دراز کنیم و حتی اخلاق و زبانمان را نیز از آنها یاد بگیریم. در حالی که عده‏ای زبان خودشان را کنار گذاشته و ارزش را به چند کلمه انگلیسی در کتابی می‏دانند، با اینکه با زبان خودشان همان مطلب را می‏شود فهماند. اگر در کتابی چند کلمۀ خارجی نباشد، آن کتاب را بدون ارزش می‏دانند. آنها می‏خواستند که تمام وجود ما در اختیارشان باشد که هر طوری می‏خواهند عمل کنند. و شما تابلوها را دیده بودید که اکثراً از دوافروشی گرفته تا کتاب‏فروشی و غیره دارای اسم‏های خارجی بودند، و این همه به خاطر این بود که ما فرهنگ خودمان را فراموش کنیم. و عده‏ای هم به نام «فرهنگ ایران باستان» از اسلام فرار می‏کردند، که چندی پیش عده‏ای از اینها که در خارج اجتماع کرده بودند یکی از حرف‏هایشان این بود: «تعجب است که ما باید روزانه هفده مرتبه رو به کعبۀ عرب‏ها دولا راست بشویم و نماز بخوانیم، و اگر ما از عرب‏ها فرهنگ ایران را بگیریم جز شتر چیزی نمی‏ماند» در صورتی که اروپائی‏ها و دانشمندان اروپا هم قائل به این مطلب‏اند که تمدن اسلام مقدم بر سایر تمدن‏هاست. و در سابق به هر یک از ایرانیان از کودکی تزریق می‏شد که باید همه چیز از اروپا گرفته شود و ارزش‏های انسانی به هر چه بیشتر فرنگی شدن است و باید از سر تا پا فرنگی شویم. و این آقایان نمی‏نشینند و مقایسه کنند که در تمام مسائل بین فرهنگ اسلام و فرهنگ‏های دیگر چه تفاوت‏هایی است. و آیا به صرف اینکه اسلام از عرب آمده ما باید با آن مخالفت کنیم، و آیا این همان نژادپرستی نیست که اروپایی‏ها می‏خواهند به وسیلۀ آن ما را به استعمار بکشند و بین طوایف عرب و عجم و ترک جدایی بیندازند؟

بنابراین، مدت‏ها باید زحمت بکشیم و باور کنیم که خودمان دارای یک فرهنگ بزرگ انسانی با ارزش‏های اسلامی‏هستیم و اگر امروز کمبود نیروی انسانی هست به
خاطر همین است که افکار به آن طرز تفکر عادت کرده بود. لذا ساختن تئاتری که مطابق با اخلاق انسانی ـ اسلامی‏باشد زحمت دارد و سینما هم اگر بخواهد چنین باشد نیازمند به صرف مدت‏ها وقت است. و هرگز در متن سینما و تئاتر نوشته نشده است که باید مرکز فساد باشند و هنر آنها هم که عبارت بود از چیزهای مبتذل، جز این نبود که افراد و جوانان ما را در دانشگاهها و خارج و داخل طوری تربیت کنند که همه را منحرف سازد.

تأسف‏بار بودن تبلیغات خارج از کشور

خداوند تبارک و تعالی، بر این ملت منت گذاشت و سایه شوم رژیم پهلوی از بین رفت. که امیدوارم به برکت و زحمت این جوان‏ها خصوصاً در فرهنگ و وزارت ارشاد برگردیم به حال خودمان که ان‏شاءاللّه‏ می‏توانیم و نباید مأیوس باشیم.

بحمداللّه‏ همه چیز ایران جا افتاده است و ما وابستگی نداریم و باید در این راه طوری زحمت بکشیم که نسل آتیه بدانند راهشان چیست. و امیدوارم شما در همۀ امور موفق باشید خصوصاً راجع به تبلیغات خارج از کشور که واقعاً تأسف آور است. اصلاً در دنیا چه خبر است و آنها چه می‏گویند؟ رادیوهای خارجی محامد و خوبی‏های ایران را کنار گذاشته و یا به چیز دیگر برمی‏گردانند، و اگر مطلب کوچکی پیدا کنند صد تا روی آن می‏گذارند و بر علیه انقلاب تبلیغ می‏کنند، در حالی که ما متکی به خدای تبارک و تعالی هستیم، و امید است خداوند به ما محبت نموده و قصد ما را الهی کند که کسی که با خدا باشد خدا با اوست و پیروزی با اوست.

والسلام علیکم و رحمة اللّه‏