موضوع:امتحانات الهی در زندگی انسان و بیان بزرگترین آنها

بسم اللّه‏ الرحمن الرحیم

ملازم بودن وجود انسان با امتحان

بعضی وقتها انسان متحیر است که با این منظره‏هایی که مواجه است چه بگوید. من الآن در مقابلم عکسهایی از شهدا می‏بینم، و در آن تابلو نوشته بود که خانواده‏های شهدای دزفول آمده‏اند و جمعی هم از عشایر محترم خرم آباد و از اهالی خرم آباد آمده‏اند، و در آن کنار هم کودکان موسویۀ تهران آمده‏اند. و با دیدن این منظره‏ها چه باید بگوییم؟ انسان در این دنیا، هر انسانی که باشد از انسانهای بزرگ ـ مثل انبیا و اولیا ـ تا هر جا که برسد، مورد امتحان است. امتحان ملازم با وجود انسان است و هیچ انسانی بدون امتحان نخواهد در این عالم زیست کند. گاهی امتحان به خوف، به جوع، به نقص در اموال و اَنْفُس، به نقص در ثمرات و امثال اینهاست، که الآن در مراکزی که جنگزده است بسیاری از اینها تحقق دارد. و این یک امتحانی است که از شما آقایان که در دزفول و در اهواز و سوسنگرد و سایر محالّی که مورد تعدی کفار شده است واقع شده اید. این یک امتحانی است الهی برای آزمایش ما و شما. گاهی امنیت مورد آزمایش است. انسان را گاهی به ناامنی و خوف امتحان می‏کنند و گاهی به امنیت و اطمینان، گاهی به نقص در ثمرات و انفس. جوانها را از انسان می‏گیرند، برادرها را می‏گیرند، و بچه‏ها و زنها را به این راه امتحان می‏کنند. و گاهی به زیاد کردن ثمرات، زیاد کردن اموال، توسعه دادن و امنیت اعطا کردن امتحان می‏کند. بشر در امتحان واقع است. با ادعای اینکه من مؤمن هستم رها

نمی‏شود. پیغمبرهای بزرگ امتحان شدند. ابراهیم خلیل ـ علیه‏السلام ـ در آن قضیۀ حیرت انگیز امرِ به اینکه باید اولادت را ذبح کنی امتحان شد.[1]پیغمبرهای بزرگ، اولیای بزرگ امتحان شدند. حضرت سیدالشهدا ـ سلام‏اللّه‏ علیه‏ـ امتحان شد. اولاد و اَحفاد[2]او هم امتحان شدند و همۀ ماها هم امتحان می‏شویم. و همۀ بشر هم امتحان خواهند شد. و امتحان به امنیت و دارایی و ثروت و ریاست و امثال ذلک بزرگتر است از امتحان در نفس، اولاد و انفس. چه بسا اشخاصی که ادعا می‏کنند که ما مؤمن هستیم، لکن وقتی که امتحان می‏شوند معلوم می‏شود که فقط ادعا بوده. و چه اشخاصی که ادعا می‏کنند که ما طرفدار ضعفا هستیم لکن وقتی که امتحان می‏شوند از امتحان درست درنمی‏آیند. و چه اشخاصی که ادعا می‏کنند که اگر[برای]ما صفحۀ جنگ پیش بیاید پیشقدمیم، و در وقت عمل از امتحان درست در نمی‏آیند. شما دزفولیها و اهوازیها و سوسنگردیها امتحان دادید و خوب از امتحان بیرون آمدید.

پیروزی در امتحان و بشارت به صابرین

این عکسهایی که الآن در مقابل من هست و موجب تأثر و تأسف، این سند امتحان شماست و سند افتخار شما. خدای تبارک و تعالی می‏فرماید:بَشِّرِ الصّابِرینَ[3]آنهایی که صبر می‏کنند، به آنها بشارت بده. آنهایی که در مصیبتها، در نقص ثمرات، در نقص انفس، در نقص اولاد، صابر هستند و می‏گویند که:اِنّا لِلّه وَ اِنّا اِلَیْهِ راجِعُونَما از خدا هستیم و به او برمی‏گردیم، از او هستیم و به او رجوع می‏کنیم. جوانهای ما از خدا هستند و در راه خدا فداکاری کردند و به خدا مراجعت می‏کنند. انسان اگر هر چه دارد بفهمد که از خداست، اگر زندگی دارد خدا به او داده است، و اگر اولاد دارد خدا به او اعطا کرده است، و اگر ثروت دارد خدا به او اعطا کرده است، و همه چیز را خدای تبارک و تعالی عطا فرموده است، اگر دل انسان به این معنا ایمان بیاورد و اطمینان به این معنا داشته باشد، چیزی که

امانت الهی است، به خدا برگردانده. اولادها اماناتی هستند از خدا، زن و فرزند امانتهایی هستند از خدا، داراییها امانتهایی هستند از خدا و به او رد شده است. و ما از خدا هستیم و به سوی او رجوع می‏کنیم. اگر امتحان را درست دادیم و همان طوری که اولیا وانبیا امتحان دادند ما هم به آنها اقتدا کردیم، مورد آن بشارت هستیم که خدای تبارک و تعالی می‏فرماید و به آنها رحمت می‏فرستد، مغفرت می‏فرستد و آنها را اصحاب هدایت[4]می‏داند. این امتحان آسان‏تر است از آن امتحانهایی که دولتمردان را خدا امتحان می‏کند. چه بسا از این رؤسای جمهوری که در دنیا هستند، مدّعی احترام به حقوق بشر هستند. قبل از رسیدن به مقام ریاست جمهور مدّعی آزادیخواهی، مدّعی دوستی با بشر، مدّعی خواستاری رفاه بشر هستند. لکن وقتی که می‏رسند به مسند و امتحان می‏کند خدای تبارک و تعالی آنها را، نمی‏توانند از امتحان بیرون بیایند. به جای طرفداری از حقوق بشر، بشر را به تباهی می‏کشند. به جای طرفداری از ضعفا، ضعفا را به هلاکت می‏رسانند. همان طوری که در آن طرفبَشِّرِالصّابِریناست به رحمت و مغفرت و حیات ابدی، برای اینها هم بشارت به عذاب الیم است: بشارت به ننگ است.

لزوم امتحان و ناکافی بودن صرف ادعا

باید امتحان بشویم. مجرّد دعوای اینکه من خداخواه هستم، من آزادیخواه هستم، من حقوق بشر را مراعات می‏کنم، من اگر به ریاست جمهوری، به حکومت، به نخست‏وزیری، به رئیس مثلاً قبیله، به ریاست عشایر برسم با مردم رفتار خوب می‏کنم و مردم را به آزادی و رفاه دعوت می‏کنم و خودم هم همین طور هستم، مجرد دعوا پذیرفته نیست. وقتی که داده شد آن منصب به آن شخص، رسید به آن منصب، آن وقت است که مطالعه در حال او باید کرد که آیا مثل کارتر هست یا مثل علی‏بن ابیطالب. با مستضعفین و مستمندان آن می‏کند که علی‏بن ابیطالب ـ سلام اللّه‏ علیه ـ کرد، یا آن می‏کند

که کارتر کرد. یا آن می‏کند که استالین[5]کرد. آنها هم همه مدّعی هستند. استالین هم مدّعی این بود که برای مردم می‏خواهد کار بکند و مردم را به طور آزاد، مساوی نگه دارد، لکن وقتی که به مقام ریاست رسید فوج فوج مردم را فانی کرد و از بین برد. کارتر هم همین ادعاها را می‏کند که ما برای بشر آزادی می‏خواهیم و رفاه می‏خواهیم و بشر دوست هستیم، لکن وقتی که به مقامش رسیدند دیدیم که آن طور بودند، کردند با بشر آنچه را کردند. صدام هم ادعای این را می‏کند که من می‏خواهم که عرب را چه بکنم و با عرب چه بکنم. لکن وقتی که امتحان پیش آمد، اعراب را آن طور در خوزستان به کشتن داد که مغول نکرده بود. و اگر مهلت داده بشود به او، با عراق و ایران و هر جا دستش برسد آن کند که مغول با ایران کرد. ادعا نمی‏شود کرد که من ادعا کنم که من یک ملاّیی هستم و مردم‏دوست هستم. وقتی که رسیدی به منصب، آن وقت ببین چه هستی. آن وقتی که امثال آقای نخست‏وزیر[6]در حبس بود و زجر بود، ادعای این معنا را البته در دل داشت که این حکومت بد است، و اگر من به ریاست برسم چه خواهم کرد. اگر در ذهنش بوده لکن الآن در معرض امتحان است. الآن همۀ این رؤسا، رئیس جمهور، نخست وزیر، رئیس مجلس، رؤسای دادگاهها، رؤسای همۀ استانها، حکومتها، فرماندارها، استاندارها، همۀ اینها در معرض امتحان‏اند. و این امتحان از امتحان در نقص اولاد و انفس بالاتر است. امتحان مردم به ریاست، به ریاست در هر مقام، به رسیدن به هر مقام، این امتحان سختتر است از امتحان در نقص اولاد و انفس. و مشکلتر است که انسان بتواند از این امتحان نجات پیدا بکند، و درست امتحان بدهد در مَعْرض اعمالی که می‏کند و در پیشگاه خدا آبرومند باشد. رؤسا هر جا هستند، در هر کشوری هستند، دولتمردان در هر کشوری که هستند و در هر جا که هستند باید بدانند که رسیدن به این مقام، امتحانی الهی بوده است و سخت امتحانی است. خودشان توجه کنند به اینکه قبل از

رسیدن به این مقام و بعد از رسیدن به این مقام، چقدر در حالشان تفاوت حاصل شده است. قبل از رسیدن به این مقام به رؤسای جمهوری که سابق بودند، به نخست‏وزیرانی که سابق بودند، به وکلای مجلسی که سابق بودند، به استاندارهایی که سابق بودند، به دادگاههایی که در سابق بودند، قبل از رسیدن خودشان به این مقامات به آنها اشکال داشتند و آنها را تقبیح می‏کردند. الآن که خودشان رسیدند آیا همان نقشه را عمل می‏کنند که آیندگان، آنها را تقبیح کنند؟ یا خیر، وقتی که به مقام رسیدند رفتاری می‏کنند که همان طوری که بعد از هزار و چهارصد سال نسبت به امیرالمؤمنین مردم نظر می‏دهند؟ همان که بعد از اینکه مقام ریاست داشت ـ به حسب اصطلاح شما ـ تمام ایران و عراق و مصر و جاهای دیگر در زیر سلطۀ او بود، رفتارش با مردم آن طور بود که هیچ کس نمی‏تواند آن رفتار را داشته باشد. در خطبۀ جمعه، گاهی که یک وقتی که در خطبۀ جمعه آمده بودند و منبر بودند، دامنشان را حرکت می‏دادند برای اینکه پیراهن را شسته بودند. و پیراهن عوضی نداشتند.[7]

بیدار بشویم ما! دولتمردان بیدار بشوند! استاندارها بیدار بشوند! دادگاهها بیدار بشوند! ما دعوی شیعه‏گری را می‏کنیم. ادعا هست که ما شیعه و تابع هستیم. در مقام امتحان، باز شیعه هستیم؟ تَبَع هستیم آن طوری که او هست؟ به اندازه‏ای که وسعت وجودی ما هست تبعیت می‏کنیم؟ با دوستانمان، با رفقایمان، با همکیشانمان، با بشر آن طور رفتار می‏کنیم؟ آن شخصی بود که وقتی یک خلخال[8]را از پای یک ذِمّیه[9]یا یهودی یا نصارا بوده است بیرون آورده بودند اشرار ـ قریب به این معنا ـ فرموده است که اگر انسان بمیرد برای این ننگی که واقع شده و این چیزی که واقع شده است، خیلی بعید نیست.[10]ما هم مدّعی هستیم که شیعه هستیم. رؤسا و دولتمردان بیدار بشوند! مخاصمه

را ترک کنند! این منظره‏ها را ببینند. این جوانهایی که خون خودشان را در راه اسلام داده‏اند ببینند. این جوانهایی که شما را به این مقام رسانده‏اند ببینند، و دست از مخاصمات[11]بردارند، آتش بس کنند. در محضر خداست، همۀ ما در محضر خدا هستیم و همۀ ما خواهیم مرد، و همۀ ما خواهیم حساب پس داد. بیدار بشوید ملت! بیدار بشوید دولت! همه بیدار باشید! همه‏تان در محضر خدا هستید. فردا همه باید حساب پس بدهید. از روی خون شهدای ما نگذرید بدون نظر! و برای مقام دعوا نکنید باهم. ما همه که به صدام این طور نفرین می‏کنیم و ننگ نثارش می‏کنیم، مبادا خودمان آن طور باشیم. در حال خودمان مطالعه کنیم، وقتی که خلوت هست خودمان را آزمایش کنیم که ما اگر به مقام رسیدیم آیا همان طوری که صدام می‏کند، ما هم همان طور خواهیم کرد، یا شبیه به او؟ یا ما شبیه به خلیفۀ رسول اللّه‏ عمل می‏کنیم؟

سخت‏ترین آزمایش الهی

حکومت کردن بر یک جامعه‏ای، بزرگترین آزمایشی است که خدای تبارک و تعالی از بشر می‏کند. حکومت کردن اگر حکومت کردن اسمش باشد، باصطلاح حکومت کردن بر یک همچو جامعه‏ای که خون خودش را در راه اسلام و در راه کشور اسلامی دارد می‏دهد، و جوانان برومندش را دارد فدا می‏کند؛ از کارهای بسیار مشکل و از امتحانات بسیار مشکل است. ای رؤسا! شماها در معرض امتحان درآمده‏اید، و اعمال شما دقیقاً تحت نظر خدای تبارک و تعالی است. توجه بکنید به این ملتی که به این طور همراهی با شما می‏کند. ای پاسداران! ای ارتشیان! ای ژاندارمری! و ای سایر قوای مسلّح نظامی و انتظامی! و ای رؤسای هر جا که هستید، هر قبیله که هستید و ای همۀ استاندارهای سرتاسر کشور! در معرض امتحان هستید. مبادا با خون اینها برای خودتان بخواهید مقامی درست کنید. خدا نکند که شماها بخواهید دیگران، خون خودشان را بدهند و شما مقامتان بالاتر برود. خدا نکند که یک همچو حیوانی در باطن شما باشد و شما خیال کنید

انسانید. بشر در معرض امتحان است.اَحَسِبَ النّاسُ اَنْ یُتْرَکُوا اَنْ یَقُولُوا آمَنّا وَ هُمْ لا یُفْتَنُونَ[12]شما گمان می‏کنید، مردم گمان می‏کنند که همین که گفتند من مؤمنم رهایشان می‏کنند؟ امتحانشان نمی‏کنند؟ همین که گفتید ما آزادیخواهیم رهایتان می‏کنند؟ بر مسند می‏نشانند تا بفهمند که راست می‏گویید یا نه و بفهمانند. به مجرد اینکه ادعا کردید که من برای این ملت و برای این کشور خدمتگزارم، رها می‏شوید؟ امتحان خواهید شد و در امتحان هستید. از من طلبه تا تمام افراد این مملکت و تمام افراد بشر و تمام انبیا و اولیا، همه در معرض امتحان‏اند، به ادعا و گفتار رها نمی‏شوند. فرموده است که: «سابقین را ما امتحان کردیم تا اینکه معلوم بشود کی مؤمن است و کی منافق».[13]همۀ گروهها، همۀ مردمی که در این مملکت یا در رأس امور هستند، یا در بازار هستند، یا در کشاورزی هستند، یا در کارخانه‏ها هستند، یا گروهکهای مفسد هستند، همه بدانند که در محضر خدا هستند و در معرض امتحان. در گفتار، بسیار آسان است که انسان ادعا کند که من چه هستم و چه هستم، لکن همان معنایی را که ادعا می‏کند در همان امتحان می‏شود. همان شخصی که می‏گوید من بشر دوستم در همان معنا امتحان می‏شود. همان شخصی که می‏گوید که من طرفدار حقوق بشر هستم در همان معنا امتحان می‏شود. اگر در آن مقامی که رسید، با آن وقتی که قبل از آن مقام بود هر دو مساوی است و نفسش یک طور است و ریاست برای او سنگینی نمی‏کند؛ این شیعۀ علی‏بن ابیطالب است و پیروِ او، و از امتحان روسفید بیرون آمده. من خجالت می‏کشم وقتی که شماها را می‏بینم که از خوزستان و خرم آباد و از جنوب و از غرب آمده‏اید، و آن همه رنج دیده‏اید، و آن همه جوانهای شما شهید شده‏اند، و آن طور خانه‏های شما خراب شده‏اند. و وقتی که بیایید در اینجا ببینید اوضاع،

طور دیگری است، سرِ خون شما دعواست.

عالم، محضر خداست

قلمهای در روزنامه‏ها، دستهایی که این قلمها به دستشان است، آنهایی که در رادیو ـ تلویزیون و در سایر جاها سخنرانی می‏کنند همه مورد امتحان خدا هستند. آن وقتی که قلم به دست می‏گیرید بدانید که در محضر خدا، قلم دست گرفته‏اید. آن وقتی که می‏خواهید تکلم کنید بدانید که زبان شما، قلب شما، چشم شما، گوش شما در محضر خداست. عالم محضر خداست. در محضر خدا معصیت خدا نکنید. در محضر خدا با هم دعوا نکنید سرِ امور باطل و فانی. برای خدا کار بکنید و برای خدا به پیش بروید. اگر ملت ما برای خدا و برای رضای پیغمبر اکرم به پیش برود، تمام مقاصدش حاصل خواهد شد. خداوند ما و شما را از این امتحان بزرگ، سرافراز و روسفید بیرون بیاورد. خداوند تمام افراد ملت ما را آبرومند کند. خداوند این نهضت را متصل به نهضت امام زمان ـ سلام اللّه‏ علیه ـ بکند. خداوند دشمنان ما را هدایت کند.

والسلام علیکم و رحمة‏اللّه‏ و برکاته