[پیشگاه زعیم عالیقدر و مرجع‏المراجع حضرت آیت‏اللّه‏العظمی‏خمینی ـ متع‏اللّه‏ المسلمین بطول بقائه. با کمال خضوع؛ بچه‏های طیور وقتی که موقع پریدنشان می‏رسد با آن انس زیادی که به مادر خویش دارند باید گرفتار جدایی شوند تا طیران را یاد گرفته طبق ناموس تکامل طبیعی موجودات ضمن استقلال خود به تکامل برسند، زمین می‏خورند و برمی‏خیزند، می‏پرند و وا می‏مانند تا به هدف نزدیک شوند. این قانون ـ تکامل در ضمن انفصال ـ کأنّه همگانی بوده از جمادات گرفته تا اعلا مرتبۀ وجودات (مادی) استمرار دارد، هیچ میوه‏ای یک شبه نمی‏رسد و هیچ غوره‏ای به بامدادی شیرین نمی‏گردد، در طرز تکوین گوگرد و جیوه ـ اساس فلزات چکش‏خور ـ می‏گویند مواد بُخاری و دُخانی قعر زمین در کرّ لیالی و ایام و تعاقب حرارت و برودت باید آنقدر انفصال و انوصال پیدا کنند تا گوگرد و جیوه‏ای تشکیل دهند تا فلزاتی درست شوند که زیر چکش آهنگر هم دست از قدرت خود بر ندارند. اکمل موجودات وجود نوری نبی‏اکرم هم باید گرفتار فراق وحی شود تا بسوزد و بگدازد به حدی که از مبدأ اول تسکینی محبت‏آمیز رسد:ما وَدَّعَکَ رَبُّکَ وَ ما قَلی ... وَلَسَوْفَ یُعْطیکَ رَبُّکَ فَتَرْضی[1]و تکامل یابد ...

آری زعمای روحانی ملت، قیم و ولیّ ملتند باید ملت آنقدر انوصال و انفصال بیند تا خود کامل شود و بالاستقلال بتواند اجتماع، مدینه‏ای فاضله شود، تا شاگردان مکتب این زعما پخته شوند و برای ورود در اجتماع ـ در طی سنین طولانی ـ آماده شوند، و تا کامل خود را قوی کنند، و تا خود زعیم نیز یوسف‏وار چاهی را هم ببیند، تا حلیۀوَکَذلِکَ مَکَّنّا لِیُوسُفَ فیِ‏الأرْضِ[2]پوشد. ما نمی‏دانیم شاید
مصالح تکوینی الهی زیاد باشد. آری افرادی که تا آخر تحت نظر پدران خودند عملشان تکامل پیدا نمی‏کند و باید کرّ و فرّی باشد، معاملاتی اختیاری انجام گیرد تا پخته شوند. این بندۀ ناچیز باید بسیار اعتذار جوید که ذهن رجلی الهی و عالمی ربانی را اینقدر معطل کند اما چه کند اینها که سوز و گدازهای دوران انفصال اوست، با «او» در میان می‏گذارد باشد که تخفیف یابد، این بنده می‏دانم که رسم صحبت با مرجعی عالیقدر ـ و به زعم خود مرجع المراجع ـ این نیست، لیکن به زعم خود روایاتی به او جرأت چنین جسارت داده است!! روایاتی که مرجعیت را علاوه بر یک حکومت اجتماعی یک اثر تکوینی الهی قرار داده و محرومیت عده‏ای را از این منصب بالسان لایُصیب أمرنا الخ ـ علی الظاهر المظنون فی بعض روایات ابی الجهد ـ بیان می‏کند که در نتیجه یکی از شئون آن محبت و وُدّی خواهد بود که در کریمهالَّذ ینَ آمَنُوا وَ عملوا الصالحات سَیَجْعَلُ لَهُمُ الرَّحْمن وُدّاً[3]بیان شده است، این منقولات که ظواهر کار را کنار زده پای محبت و وّد و صفا و قداست و اجمالاً پای روح را به میان می‏کشد او را بهتر جری ساخته که پرده برداشته، مکنونات قلبی خود را بیان کند:

آری سالی چند است که باغبان قلوب بذری پاکیزه و مرغوب در زمین دلم کاشته و عوامل حیات را بر پرورشش گماشته و مواد لازم را از مجاری مخصوص مقرر داشته است. اشعه‏ای روانبخش و ملکوتی از چشمانی پرفروغ و جذاب بر آن تابیده و آبی بس گوارا و صافی از چشمۀ قدس بر آن جاری ساخته، و شوقی کامل و شوری بالغ در درون به ودیعت نهاده و مطالبی علمی دقیق و عمیق و مبانی پخته در جلسات درس برای رزق الهی عقل مقرر داشته و نسیمی لطیف از سَمت امید به سوی آن رانده و علی‏رغم شتاب طبیعی انسان با تدبیری متین و حوصلۀ تام اندک اندک آن بذر را مستعد نموده آنگاه که استعداد جهش بیشتری پیدا کرده «جریانی» پیشامد کرد و به جدایی مبتلایش ساخت! از این نموّ و تکامل روزافزونی در آن پدید آمده و در اندک مدتی با سرعتی عجیب خود را به صورت نهالی برومند در آورده و ریشه‏های نیرومند خود را در اعماق دل دوانید ...

افسوس! که باد سوزان هجران امان نداد میوه‏هایش برسد و بی‏رحمانه برگهای شاداب آن را پژمرده ساخت و شعلۀ شادی در دیده‏ام خاموش و نهال امید در دلم پژمرده شد... اما از کجا که این سوز و گداز

هم از تدابیر حکیمانۀ او نباشد تا تلمیذ تکامل یابد... ولی ای هجر سوزان اندکی نرمتر! و ای آتش جدایی اندکی آرامتر! که این دل افسرده را تحمل اینهمه رنج نباشد...

ای خدایی که دل از توست، مهر از توست، هستی از توست، دل ما را از محبت خود و دوستانت پر کن، الهی، قدمی ده که به سوی تو آییم و راهی نمای که به تو رسیم.

اکنون که راز بدینجا می‏رسد و حرارت دل تسکین می‏یابد باز عقل هی می‏زند که این صحبتها رسم ادب نیست! آری همیشه این بنده چنین بودم و خجالت مانع تماسهای کم می‏شده آن وقت متمرکز می‏شده و به صورت شقشقه‏ای سرزده می‏شده و یا عنوان پررویی به خود می‏گرفته و یا متلون‏المزاج می‏کرده است. ولی باز در نظر می‏آید عنوانی که در کتاب قضا عنوان شده که بر لایق قضاوت واجب است خود را به حضور حاکم معرفی نماید و عقل استحسانی می‏گوید: ارادتمند تام و مقلد کامل هم باید خود را در مقام امتثال و حضور انجام اوامر مولوی به معرض تعرفه در آورد، ولی اینها همه بهانه است.

اینجا از محضر آن پدر روحانی تقاضا دارد که در صورت امکان جواب مسائل ذیل را مرحمت فرمایند که مورد لزوم است. 3 رمضان 83 ـ قم، مدرسۀ خان، محمد علی گرامی قمی]

بسمه تعالی

عواطف برادران ایمانی و خصوصاً مخصوصین آنها بارگرانی است که به دوش من بسیار سنگینی می‏کند، باشد که خداوند متعال مقدر فرموده باشد که با عواطف غیبیۀ خود به صورت حاضر از آن سنگینی کاهش دهد. رحمتهایی که در ظاهر، نقمت بروز می‏کند از رحمتهای ظاهره شاید لطیفتر و به عواطف نزدیکتر باشد. از خداوند تعالی توفیق علم و عمل صالح برای همه خواستار است.