دارابی، کارشناس ارشد ارز : نرخ ارز بالاتر از روند بلندمدت خود قرار گرفته / نااطمینانی از فروش نفت مهمترین عامل تشدید انتظارات تورمی/ دیگر جهش های ارزی چند صد درصدی نداریم

گروه اقتصادی: یک کارشناس ارشد بازار ارز با بیان اینکه مهم ترین مساله ای که می تواند این انتظارات را تعدیل کند، اطمینان از فروش نفت و وضعیت ارزی است و تثبیت نرخ ارز نیز موجب تثبیت نرخ انتظاری ارز نمی شود، گفت: تا زمانی که نیروهای تورمی از بین نروند، تثبیت نرخ ارز فایده ای ندارد و تنها باعث سیکل جهش – تثبیت و اخلال در جریان ارزی می شود. بررسی نرخ غیررسمی ارز و نرخ ارز مدل پولی با در نظر گرفتن صادرات نفتی، نشان می دهد که ما همچنان روی روند بلندمدت تعادلی نرخ ارز حرکت می کنیم و انحراف از روندها، در سالهای اخیر، هر بار بسیار کوچک شده است. اما در ماه های اخیر، به دلیل انتظارات نسبت به کاهش فروش نفت، انتظارات نسبت به افزایش تورم، انتظارات نسبت به افزایش نااطمینانی و خروج سرمایه با توجه به ریسکهای سیاسی - امنیتی، نرخ ارز بالاتر از روند بلندمدت خود قرار گرفته است.

مهدی دارابی، کارشناس ارشد بازار ارز، در گفت و گو با جماران در خصوص ضرورتهایی که باید بانک مرکزی برای کنترل و مدیریت بازار ارز انجام دهد، خاطرنشان کرد: برای محدودیت مقداری سمت تقاضا، بیش از این کشش ندارد. ما تقاضای واردات بسیار بالایی و صف تقاضای ارزی زیادی داریم. بخش زیادی از این تقاضا باید با تعدیلات قیمتی کم شود و بسیاری از صفهایی که شکل گرفته، به دلیل اختلاف قیمت بازار ارز تجاری با نرخ حدود 69 هزار تومان و بازار آزاد است. بخش دیگر مطالبات ارزی نیز مربوط به ارز ترجیحی 28500 تومانی است.

کالاهای کمتر ضروری از بازار ارز تجاری خارج شوند

وی افزود: برای اینکه صف ارز تجاری کوتاه تر شود، باید کالاهای کمتر ضروری از بازار ارز تجاری خارج شود و تامین ارز آن از رویه ارز اشخاص با نرخ توافقی، انجام شود. نرخ ارز اشخاص بخش زیادی از متقاضیان را از بازار خارج می کند. بخش دیگری که باقی می ماند، کالاهایی هستند که نه به اندازه کالاهایی که ارز ترجیحی می گیرند ضروری هستند و نه مانند کالاهایی که مشمول ارز اشخاص می شوند، کمتر ضروری هستند؛ در واقع وضعیت بینابینی دارند، مانند چای و برنج که می توانند همچنان در بازار ارز تجاری تامین ارز شوند، اما مشروط به اینکه بازار ارز تجاری به روند رشد طبیعی خود ادامه دهد.

باید برای تغییر نوع حمایت کالایی از خانوار فکری اساسی شود

اختصاص ارز ترجیحی، بدترین و راحت ترین راه است

دارابی درخصوص کالاهای اساسی که با نرخ ترجیحی تامین می شود نیز گفت: در رابطه با وضعیت کالاهای اساسی که با نرخ ترجیحی تامین می شوند هم باید برای تغییر نوع حمایت کالایی از خانوار فکری اساسی شود. قطعا لازم است از خانوار و آحاد جامعه در برابر این نوسانات ارزی حمایت شود، اما اختصاص ارز ترجیحی، بدترین و راحت ترین راه است. ارز ترجیحی دادن، به معنای این است که باید در آینده نزدیک بحران و شوک دیگری مانند شوک حذف ارز 4200 تومانی را بپذیریم.

این کارشناس ارشد ارزی تاکید کرد: بنابراین باید دو کار انجام شود، اولا باید کالاها کاملا محدود به یکسری اقلام محدود و همان حدود شش قلم کالایی که در آخرین مرحله از ارز 4200 تومانی حذف شدند، بشود. ضمن اینکه باید با نظارت بر زنجیره کالا، کم کم، این حدود شش قلم کالای باقی مانده را هم از سبد ارز 28500 تومانی خارج کرد. اما همه اینها مشروط به این است که واقعا یک نظام رفاهی خوبی در نظر گرفته شود. مهم این است که کالا با قیمت باثباتی به دست خانوارها برسد. همه اینها وظیفه بانک مرکزی به تنهایی هم نیست و وزارت صمت و جهاد کشاورزی و خصوصا وزارت نفت و دستگاه دیپلماسی باید همکاری و تعامل زیادی داشته باشند تا بتوانیم این فشار را رد کنیم.

دیگر جهشهای ارزی چند صد درصدی نداریم

دارابی در عین حال یادآورشد: اما خبر خوب این است که ما جهش های ارزی چند صد درصدی که سال 97 و 98 داشتیم را دیگر نداریم. درست است که نرخ ارز بسیار بالا رفته، اما اگر رشد آن را بررسی کنیم، می بینیم این رشد مانند سالهای 97 و 98 نیست. یادگیری ما، هم در بحث واردات و صادرات بسیار بالا رفته و این گونه نیست که فروش نفت و صادرات ما، مانند سالهای 97 و 98 کاهش شدیدی را تجربه کند و شوکهای شدید چند صد درصدی را تجربه کنیم. امیدوارم اکنون انتظاراتی که در ذهن جامعه شکل گرفته، با واقعیت تطابقی نداشته باشد و نرخ ارز به روند تعادلی بلندمدت خود برگردد.

وی توضیح داد: یکی از مهم ترین شاخصه هایی که تعیین کننده این است که نرخ ارز به روند بلندمدت خود بر می گردد یا خیر، فروش نفت است و اینکه حاکمیت بتواند ایمن بودن جریان تجاری ارزی نفتی را به فعالین اقتصادی تضمین دهد تا انتظارات آنها تعدیل شود.

انتظارات کاملا امری واقعی است

این کارشناس ارشد ارز ضمن تاکید بر اینکه باید میان انتظارات و عوامل رفتاری تفاوت قائل شد، خاطرنشان کرد: متاسفانه برخی رسانه ها و کارشناسان، هنوز اعتقادی به اثر معنادار انتظارات ندارند. انتظارات کاملا امری واقعی است. شما انتظار دارید که متغیرهای کلان اقتصادیتان در آینده دچار تغییر شود، این انتظارات آثار خود را در لحظه اکنون می گذارد و نمی توانیم آن را غیر واقعی بدانیم و کاملا واقعی است. وقتی این انتظار وجود دارد که مثلا کالایی یک ماه دیگر گران شود، همین امروز آن را می خرد و اثر تورمی آن هم همین امروز دیده می شود، بنابراین انتظارات امر واقعی و ناظر به آینده متغیرهای کلان اقتصادی است.

مهمترین مساله ای که می تواند انتظارات تورمی را تعدیل کند، اطمینان از فروش نفت است

وی رفتارهای هجومی و هیجانی را رفتاری غیرواقعی دانست که به واسطه آن حباب قیمتی شکل می گیرد و گفت: این گونه نیست که عوامل رفتاری بتواند نرخ ارز را چند هفته بالای صد هزار تومان نگه دارد. اینجا انتظارات است و نه عامل رفتاری. مهم ترین مساله ای که می تواند این انتظارات را تعدیل کند، اطمینان از فروش نفت و وضعیت ارزی است و تثبیت نرخ ارز نیز موجب تثبیت نرخ انتظاری ارز نمی شود. تا زمانی که نیروهای تورمی از بین نروند، تثبیت نرخ ارز فایده ای ندارد و تنها باعث سیکل جهش – تثبیت و اخلال در جریان ارزی می شود.

نرخ ارز بالاتر از روند بلندمدت خود قرار گرفته است

دارابی با بیان اینکه نرخ ارز در ایران از سال 97 وارد مرحله جدیدی شده و شرایط اقتصادی و وضعیت تورمی ایران متفاوت شده و رشد نقدینگی در سطح بالاتری قرار گرفته، این وضعیت در خصوص نرخ ارز هم مطرح است، گفت: بررسی نرخ غیررسمی ارز و نرخ ارز مدل پولی با در نظر گرفتن صادرات نفتی، نشان می دهد که ما همچنان روی روند بلندمدت تعادلی نرخ ارز حرکت می کنیم و انحراف از روندها، در سالهای اخیر، هر بار بسیار کوچک شده است. اما در ماه های اخیر، به دلیل انتظارات نسبت به کاهش فروش نفت، انتظارات نسبت به افزایش تورم، انتظارات نسبت به افزایش نااطمینانی و خروج سرمایه با توجه به ریسکهای سیاسی - امنیتی، نرخ ارز بالاتر از روند بلندمدت خود قرار گرفته است.