در روزهایی که شبکههای اجتماعی با تصاویر خیالانگیز تولیدشده به سبک «هایائو میازاکی» و استودیو جیبلی پر شدهاند، ورود ارتش اسرائیل به این ترند نهتنها واکنشهایی از جنس تحسین به همراه نداشت، بلکه موجی از خشم و انتقاد را در سراسر جهان به راه انداخت. کاربران، هنرمندان و فعالان اجتماعی این اقدام را تلاشی برای تطهیر چهره نظامیگری از طریق هنری صلحطلبانه دانستهاند؛ هنری که بنیانگذارش سالهاست جنگ و خشونت را با زبان تصویر نقد کرده است.
در روزهای اخیر، شبکههای اجتماعی مملو از تصاویری شدهاند که با استفاده از هوش مصنوعی و به تقلید از سبک منحصربهفرد «هایائو میازاکی»، فیلمساز افسانهای ژاپنی، تولید شدهاند. این موج که با عنوان «سبک جیبلی» شناخته میشود — برگرفته از نام استودیو جیبلی که «میازاکی» یکی از بنیانگذاران آن است — کاربران شبکههای اجتماعی را به بازآفرینی رویدادهای تاریخی، صحنههایی از فیلمها و عکسهای شخصی خود در سبک رؤیایی و منحصربهفرد این استودیو مشهور ترغیب کرده است.
نهادهای دولتی و کارکنان آنها نیز به این ترند پیوستهاند؛ مسئلهای که در فضای آنلاین واکنشهای گسترده و جنجالبرانگیزی را به دنبال داشته است.
سواستفاده ارتش اسرائیل از سبک استودیو جیبلی و اعتراض جهانی
در تاریخ ۳۰ مارس، حساب رسمی ارتش اسرائیل در پلتفرم ایکس چهار تصویر تولیدشده با هوش مصنوعی منتشر کرد که در آنها، سربازان پیادهنظام مسلح در یک پایگاه نظامی، یک ملوان مشغول کار با توپهای ضدهوایی ناوگان، سربازانی در جنگنده F-15 و یک ناوچه جنگی، همگی در سبک انیمیشنهای استودیو جیبلی به تصویر کشیده شده بودند.
در توضیح این پست آمده بود: «ما هم گفتیم به ترند جیبلی بپیوندیم.»
این پست بهسرعت با هزاران واکنش مواجه شد. بسیاری از کاربران با خشم و ناباوری، تصاویر منتشرشده را محکوم کرده و ارتش اسرائیل را متهم کردند که با بهرهگیری از این سبک هنری، در تلاش است چهره خود را تطهیر کند. این در حالی است که ارتش این رژیم بهدلیل جنگ در نوار غزه، با اتهامات مربوط به جنایات جنگی و نسلکشی در دادگاههای بینالمللی روبهروست.
کاربران: «میازاکی ضد جنگ است، نه ابزار تبلیغ جنگ»
یکی از کاربران شبکههای اجتماعی نوشت: «چقدر زننده است که همان ماشین جنگیای که میازاکی تمام عمرش را صرف محکوم کردنش از طریق فیلمهایش کرد، اکنون از زیباییشناسی او سوءاستفاده میکند تا خشونت خودش را تطهیر کند. گویی اگر جنایت جنگی را با رنگهای پاستلی نقاشی کنند، دیگر جنایت جنگی نیست.»
کاربران شبکههای اجتماعی، آثار «میازاکی» و استودیو جیبلی را ستایشهایی برای کودکان و طبیعت با پیامهای صلحطلبانه توصیف کرده و استفاده ارتش اسرائیل از سبک هنری این استودیو را بهشدت محکوم کردند؛ ارتشی که از اکتبر ۲۰۲۳ تاکنون بیش از ۵۰ هزار فلسطینی را در غزه به قتل رسانده است که بیش از ۱۸ هزار نفر از آنها کودک بودهاند.
یکی از کاربران ژاپنی در واکنش نوشت: «ارتش اسرائیل، رژیمی نسلکش که بهطور کامل قوانین بینالمللی را نادیده میگیرد و مرتکب جنایات جنگی بیپایان میشود، حالا با آثار «هایائو میازاکی» و استودیو جیبلی — که آشکارا با جنگ مخالفاند — سرگرم شده است.»
او افزود: «این واقعاً بیمارگونه است. امیدوارم تیم حقوقی «میازاکی» وارد عمل شود. این یک توهین آشکار به خالقان این آثار است.»
در سال ۲۰۰۳، «هایائو میازاکی» از حضور در مراسم اسکار برای دریافت جایزه فیلم Spirited Away خودداری کرد؛ او بعدها توضیح داد که این تصمیم را در اعتراض به حمله آمریکا به عراق اتخاذ کرده است.
پایگاه خبری میدل ایست آی برای دریافت اظهارنظر با استودیو جیبلی تماس گرفت، اما تا زمان انتشار این گزارش، پاسخی دریافت نکرد.
واکنشها ادامه دارد؛ کاربران تصاویر متقابل تولید میکنند
برخی کاربران در واکنش به پست ارتش اسرائیل، تصاویری با هوش مصنوعی منتشر کردند که در همان سبک جیبلی، ارتش اسرائیل را در حال هدف قرار دادن غیرنظامیان و کودکان فلسطینی نشان میدادند.
در پست دیگری، تصویری از سربازان اسرائیلی منتشر شد که با لباس زیر زنانه ژست گرفته بودند؛ اشارهای به ترندی که در آن، سربازان مرد اسرائیلی تصاویر خود را در حال غارت، جستوجو و پوشیدن لباس زیر زنان فلسطینی به اشتراک میگذارند.
تصویر دیگری از آوارگان فلسطینی در غزه، با همان سبک استودیو جیبلی منتشر شد که در توضیح آن نوشته شده بود: «شاید استفاده از سبک استودیو جیبلی بتواند به افزایش همدلی نسبت به فلسطینیها کمک کند.»
بازتابهای جهانی: از خارطوم تا واشنگتن
فناوری هوش مصنوعی همچنین توسط کاربران برای به تصویر کشیدن چشماندازهای سیاسی و رویدادهای جاری در دیگر نقاط جهان نیز به کار گرفته شده است.
در رابطه با سودان، یکی از توییتها تصویری تولیدشده با هوش مصنوعی را نشان میدهد که ژنرال «عبدالفتاح البرهان» را در حال جشن گرفتن پیروزی خود در پایتخت، خارطوم، پس از عقبنشینی نیروهای شبهنظامی پشتیبانی سریع (RSF) به تصویر میکشد؛ همراه با هشتگ «خارطوم آزاد شد.»
در پستی دیگر، حساب رسمی کاخ سفید در پلتفرم ایکس، تصویری از زنی گریان از جمهوری دومینیکن را به سبک جیبلی منتشر کرد؛ زنی که بهتازگی توسط مأموران مهاجرت آمریکا بازداشت شده بود. این پست بهشدت مورد انتقاد قرار گرفت و آن را «بیدرایت» و «توهینآمیز» توصیف کردند.
در حالی که برخی طرفداران، استفاده از تصویرسازهای هوش مصنوعی را ادای احترام به کارگردان محبوب میدانند، بسیاری دیگر این کار را در تضاد با ظرافت و دقتی میدانند که استودیو جیبلی برای نقاشی دستی تکتک صحنههای خود صرف میکند. آنان تولیدات هوش مصنوعی را توهینی به زیباییشناسی و رویکرد فلسفی این استودیو تلقی میکنند.
چندین کاربر نیز تأکید کردند که هوش مصنوعی قادر به انتقال عمق احساسیای که «میازاکی» در شخصیتهایش خلق میکند، نیست.
بسیاری به دیدگاه انتقادی «میازاکی» نسبت به تصاویر تولیدشده با هوش مصنوعی اشاره کرده و کلیپی از سال ۲۰۱۶ را به اشتراک گذاشتند که در آن، وقتی این فناوری به او معرفی شد، گفت: «هرگز نمیخواهم از این [تکنولوژی] در آثارم استفاده کنم.»
او در ادامه افزود: «با تمام وجود احساس میکنم این توهینی به خودِ زندگی است.»
