ماندگاری فرهنگی نوروز!

گروه فرهنگی جماران؛ علی محمدی، مدرس دانشگاه و دانش آموخته مدیریت امور فرهنگی در یادداشتی نوشت: نوروز بزرگترین جشن ایرانیان با شروع بهار در نخستین روز فروردین است که بنیان گذار آن را《جمشید، شاه پیشدادی》می شناسند، چنانچه فردوسی در شاهنامه می سراید: 

سر سال نو هرمز فرودین

بـرآسوده از رنج، روی زمین  

به جمشید بر، گوهر افشاندند

مر آن روز را روز نو خواندند 

در میان آریایی ها، این جشن در کنار مهرگان، بزرگترین جشن ها بشمار می آمد. زرتشتیان تا به امروز، نوروز را به نام همس پست مدم گاه (گاه آفرینش انسان) به عنوان یکی از شش جشن بزرگ سال به مدت پنج روز گرامی داشته اند.

این جشن باستانی در طول تاریخ حیات فرهنگی خود با آداب خاص و متفاوتی مورد توجه مردم ایران بوده و هم اکنون در گستره ایران فرهنگی هم‌چون افغانستان، تاجیکستان، قرقیزستان، قزاقستان، ترکمنستان، آذربایجان، ازبکستان، ترکیه، پاکستان، هند، مصر، آلبانی و ...برگزار می شود.

یونسکو جشن نوروز را در ۸ مهر ۱۳۸۸ به عنوان میراث فرهنگی ناملموس جهانی ثبت کرد و مجمع عمومی سازمان ملل نیز در ۴ اسفند همان سال؛ روز ۲۱ مارس (یکم فروردین) را به عنوان روز جهانی نوروز تصویب کرد.

پرسش مهم، اینکه نوروز واجد کدام ویژگی هایی بوده است که توانسته به حیات پرشکوه خود از دوران باستان تا به امروز ادامه دهد؟

با بررسی منابعی که به این موضوع پرداخته اند، ویژگی های زیر در جاودانگی نوروز موثرتر بنظر می رسند:

- سازگار با شرایط محیطی متنوع، خود را تطبیق می دهد.

- در جغرافیای حوزه تمدنی ایران بزرگ برگزار می شود اما فرانژادی و فراقومی است.

- بر نظافت، تمیزی و سرزندگی تاکید دارد.

- بر معاشرت، گفتگو و ارتباطات عاطفی انسانی تمرکز دارد.

- همچون سرو راست قامتی است که همه مردم را فارغ از هر دین و مذهب و زبان و قیدی، زیر سایه خود قرار می دهد، بنابراین سیاست تفاوت را به شایستگی به رسمیت می شناسد.

- به همه تعلق دارد، پیر و جوان و کودک، زن و مرد، دختر و پسر.

- جشن است، شادمانی و خوشحالی است.

- نوید بخش زندگی دوباره است، بنابراین امیدآفرین است.

- هم افزا و انسجام آفرین پرتوان جامعه است.

- الهام بخشی پرطراوت برای آفرینش آثار ادبی و هنری است. 

- بستر گرم صلح و آشتی است.

- کانونی ترین نهاد پاس داشت؛ خانواده است.

- در پیوند معنی دار با طبیعت قرار دارد.

- هنگامه هدیه دادن و هدیه گرفتن است.

- هویت سازی غرورآفرین و اصالت بخش است.

- در پیوندی عمیق با لایه های انگیزشی و عاطفی وجود انسان قرار داد.

- بستر روح فزای تخلیه هیجان عاطفی و اجتماعی است.

- فرصت کم نظیر فراغت است و آثاری که بر فراغت مترتب است هم چون رفع خستگی، تمدد اعصاب، شکوفایی استعدادها و ...

و در آخر اینکه، نوروز و ویژگی های آن گویی امتداد ویژگی های انسان ایرانی متعادل است و انسان ها در سراسر جهان فارغ از اینکه به کدام هویت تعلق داشته باشند، آن ها را ارج گذارده و این ویژگی ها موجب بازتولید آن در فرایندی طبیعی شده است.