ترکیه و ایالات متحده به دنبال تعمیق نقش خود در رابطه با صلح ارمنستان و آذربایجان

به گزارش جماران، جمهوری آذربایجان در این هفته کنفرانسی را با عنوان "چالش های مدرن برای امنیت شبکه های حمل و نقل جهانی" برگزار کرد. بیش از 50 نماینده و مقامات خارجی در این نشست حضور داشتند. در طول این رویداد، شرکت کنندگان بر اهمیت "گسترش تبادل اطلاعات و سایر زمینه های تعامل" بین خود تاکید کردند تا کشورهایشان بتوانند به اندازه کافی به چالش های مختلف موجود در جهان امروز رسیدگی کنند.

مارک تمنیکی روزنامه نگار  که امور اوراسیا را پوشش می دهد و یک عضو غیر مقیم در مرکز اوراسیا شورای آتلانتیک است در گزارشی در این باره می نویسد: یکی از موضوعات مورد بحث در این مجمع، مناقشه قره باغ کوهستانی و چگونگی هماهنگی مقامات ارمنستان و جمهوری  آذربایجان در مسیر صلح بود. ابراهیم کالین، رئیس سازمان اطلاعات ملی ترکیه، در این پنل گفت: «دستیابی به توافقنامه صلح نهایی بین ارمنستان و آذربایجان ضروری است. تدوین یک روند صلح پایدار به تضمین ثبات بلندمدت در قفقاز کمک می کند.»

این اولین بار نیست که اعضای سابق یا فعلی دولت ترکیه درباره روابط ارمنستان و جمهوری آذربایجان اظهار نظر می کنند. رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه در اوایل سال جاری با مقامات ارمنستان و آذربایجان دیدار کرد. اردوغان در این دیدار گفت که ترکیه از صمیم قلب از صلح بین دو کشور حمایت می کند. ترکیه همچنین هر دو کشور را به بازگشایی کریدورهای تجاری در منطقه تشویق کرده است. لغو محدودیت ها و گسترش بازارهای تجاری به تقویت اقتصاد ارمنستان و آذربایجان کمک می کند. ترکیه همچنین درباره بسته شدن مرزهای مشترک با ارمنستان گفتگو کرده است. علاوه بر این، برداشتن محدودیت‌های مرزی به فرصت‌های تجاری اقتصادی اجازه می‌دهد تا خود را به هر دو کشور نشان دهند. با این حال، ترک ها گفتند که هر دو طرف باید با طرح های نهایی صلح موافقت کنند تا اطمینان حاصل شود که این روند حفظ می شود.

ترکیه قبلاً به عنوان یک واسطه عمل می کرد. در جریان درگیری بین ارمنستان و آذربایجان در پاییز 2020، ترک ها به میانجی گری توافق آتش بس بین ارمنستان و آذربایجان کمک کردند. آتش بس زمانی متزلزل شد که آذربایجان در دسامبر 2022 قره باغ کوهستانی را محاصره کرد. پس از آن آتش بس در نهایت با حمله آذربایجان به این منطقه در سپتامبر 2023 شکسته شد.

در حالی که ترک ها به دنبال کمک به این دو کشور برای حل مناقشه خود هستند، کشور دیگری نیز به ارمنستان و آذربایجان علاقه مند شده است. طی چند سال گذشته، نمایندگان ایالات متحده با همتایان ارمنی و آذربایجانی خود برای گفتگو در مورد پایان مناقشه قره باغ کوهستانی دیدار کرده اند. تابستان امسال، آنتونی بلینکن، وزیر امور خارجه ایالات متحده، با نیکول پاشینیان، نخست وزیر ارمنستان و الهام علی اف، رئیس جمهور آذربایجان گفتگو کرد. این مقام آمریکایی گفت که ارمنستان و آذربایجان باید «بدون تأخیر» به توافق صلح دست یابند و پیشنهاد کمک آمریکا در روند مذاکرات را داد.

خارج از این بحث ها، ایالات متحده نیز ده ها میلیون دلار کمک مالی و بشردوستانه به ارمنستان و آذربایجان ارائه کرده است. این کمک برای کمک به افراد متاثر از مناقشه قره باغ استفاده شده است.

پاییز گذشته، بیش از 100000 ارمنی قومی از منطقه گریختند. آنها به دنبال ادغام خود در جامعه ارمنی بوده اند. در حال حاضر، یک چهارم کل جمعیت ارمنستان در سطح فقر زندگی می کنند. علاوه بر این، تقریباً نیمی از کشور در خطر سقوط در ناامنی غذایی قرار دارند. این موضوع، اوضاع را برای دولت ارمنستان و ارمنیان قومی که از قره باغ کوهستانی فرار می کنند، بسیار چالش برانگیز کرده است.

در همین حال، دولت آذربایجان به طور کامل تعیین نکرده است که چگونه قره باغ کوهستانی را در بقیه کشور ادغام کند. مقامات آذربایجان باید اسناد رسمی را به ساکنان قره باغ کوهستانی ارائه دهند تا بتوانند از کمک های دولتی آذربایجان برخوردار شوند. به طور خلاصه، هنوز کارهای زیادی برای اطمینان از انتقال آرام و مسالمت آمیز در قره باغ کوهستانی باید انجام شود. بسیاری از ساکنان فعلی و سابق منطقه برای جذب در خانه‌های جدید خود به کمک نیاز خواهند داشت و دولت‌های ارمنستان و آذربایجان باید برنامه‌ای تدوین کنند که از سختی‌های بیشتر برای این مردم جلوگیری کند. ترکیه و ایالات متحده قبلاً کمک های خود را به هر دو دولت ارائه کرده اند، جایی که آنها در چندین نوبت با مقامات ارمنی و آذربایجان برای گفتگو در مورد روند صلح دیدار کرده اند. مذاکرات را نمی توان اجبار کرد و تا زمانی که هر دو طرف راضی نباشند، نمی توان روند صلح را محقق کرد. باید دید کمک های ترکیه و ایالات متحده در مذاکرات جاری ارمنستان و آذربایجان چقدر ارزشمند و مفید خواهد بود.