انقلاب اسلامی به پیروزی رسیده بود و نهادهای آن یک به یک شکل می گرفتند. پیشنهاد برگزاری نماز جمعه به وسیله آیت الله طالقانی به امام داده شد و ایشان شدند اولین امام جمعه تهران بعد از پیروزی انقلاب اسلامی.
به گزارش خبرنگار جماران، پیشنهاد برگزاری نماز جمعه به وسیله مرحوم آیت الله طالقانی ارائه شد و امام خمینی (س)، این مهم را به خود ایشان سپردند و بدین ترتیب در ۵ مرداد ۱۳۵۸ برابر با سوم رمضان سال ۱۳۹۹ اولین نماز جمعه بعد از پیروزی انقلاب اسلامی به امامت مرحوم آیت الله طالقانی در دانشگاه تهران برگزار شد.
واگذاری این تکلیف عظیم و سنگین در آن برهه حساس بر عهده آیت الله طالقانی که زبان گویایی برای بازگو کردن حقایق داشت، امری خطیر به حساب می آمد. انبوه جمعیتی که در آن روز تکبیرگویان به نماز جمعه هجوم آوردند، در واقع سنگ بنای یکی از مهمترین عوامل حفظ و تداوم انقلاب بود و از آن پس نماز جمعه در کوران حوادث و بویژه در رابطه با پشتیبانی همه جانبه جنگ تحمیلی، نقشی بسیار ارزنده و انسانی ایفا کرد. (روزنگار زندگی و تاریخ سیاسی اجتماعی امام خمینی، ص145)
بخشی از رهنمودها و سخنان امام خمینی (س) درباره نماز جمعه، اهمیت آن و وظایف ائمه جمعه را در ادامه مطلب می خوانید:
نماز جمعه موجب می شود تا مسائل فراموش شده در اسلام به بهترین وجه برای مردم گفته شود. در قدیم اگر یک روحانی راجع به امور سیاسی مردم صحبت می کرد می گفتند رهایش کنید او سیاسی است، که این نوع فکر بلااشکال از شیاطین داخل و خارج بوده است. آنها به ما باورانده بودند که روحانی باید عبایش را سر بکشد و فقط برود مسجد نماز معمولی اش را بخواند. روحانی حق دخالت در هیچ امری را نداشت. ولی واقعیت این است که ما تابع حضرت رسول و ائمه ـ علیهم السلام ـ هستیم که همۀ امور دست آنها بود، حکومت تشکیل دادند و مردم را هدایت نمودند. ... مسأله دیگر خطبه های نماز جمعه است؛ باید مردم را امر به تقوا کنید، امر به تقوا در خطبۀ اول واجب است و در خطبۀ دوم بنابر احتیاط واجب است. مسائل اخلاقی را به مردم بگویید و آنها را به داشتن اخلاق اسلامی ترغیب کنید. مطالب روز را برای مردم بگویید، آنچه در طول یک هفته در کشور اتفاق می افتد، آنها را برای مردم بگویید. مردم را در صحنه حاضر نگه دارید که آنچه انقلاب وایران را حفظ کرده حضور مردم در صحنه است. ... ائمۀ جمعه در سراسر ایران بالاترین اجتماع را دارند؛ از این اجتماعات استفاده کنید و جهات شرعی و سیاسی را به مردم تذکّر دهید، آنان را در مقابل شیاطین مجهز کنید. (صحیفه امام؛ ج ۱۷، ص ۴۵۲)
* * *
نماز جماعت هم اجتماع مردم در یک محلی، این برای این است که اینها مطلع بشوند از حال مملکت خودشان؛ مطلع بشوند از حال برادرهای خودشان؛ گرفتاریهاشان را اطلاع پیدا کنند، و رفع بکنند. (صحیفه امام؛ ج ۱۰، ص ۱۶)
* * *
اگر در نماز کوتاهی بشود؛ هر کس بگوید خوب من خودم تنهایی می روم توی خانه ام می خوانم، خیر نماز را در جماعت بخوانید. اجتماع باید باشد. مساجد را پر کنید. اینها از مساجد می ترسند. اینها بیخ گوش شما می گویند که این آخوند، که از او کاری نمی آید، مسجد می روید چه کنید؟ خودمان می رویم فلان جا نماز می خوانیم. نماز نمی خواهند بخوانند، می خواهند نماز را بشکنند. نماز می خوانند؛ با این نمازهایی که در مسجدها می روند و نمی گذارند که مسلمانها نماز درست خودشان را بخوانند؟ با این نمازها می خواهند نماز را بشکنند. (صحیفه امام؛ ج ۱۲، ص ۳۹۳)
* * *
در روز جمعه که اجتماعات می شود، دو سوره انتخاب شده است و امام را دعوت کرده اند که آن دو سوره را بخوانند. در رکعت اول سورۀ «جمعه» و در رکعت دوم سورۀ «منافقین». ... در سورۀ «جمعه» سرّ بعثت رسول اکرم را ذکر می فرماید، که سرّ بعثت رسول اکرم تزکیۀ امت است و تعلیم و تربیت امت. آن هم تعلیم تمام قشرهای تعلیم که کتاب و حکمت تمام قشرهای تعلیمات را واجد است. (صحیفه امام؛ ج ۹، ص ۳۳۴ـ ۳۳۵)
* * *
در هر هفته یک اجتماع بزرگ از همه، در یک محل. و نماز جمعه؛ که مشتمل [بر ]دو خطبه است،
که در آن خطبتین باید مسائل روز، احتیاجات کشور، احتیاجات منطقه و جهات سیاسی، جهات اجتماعی، جهات اقتصادی طرح بشود، و مردم مطلع بشوند بر این مسائل. (صحیفه امام؛ ج ۹، ص ۳۳۳)
* * *
وقتی که آقایان خودشان را تهذیب کردند، خصوصاً، ائمۀ جمعه که سر و کارشان با توده های عظیم مردم است، ائمۀ جماعت هم هست، اما ائمۀ جمعه بیشتر الآن مورد توجه هستند، آنها باید ان شاءالله به مقام عالی تهذیب برسند و مردم را هم دعوت به این مطلب بکنند. تمام آن مسائلی که در اسلام [است] حتی مسائل سیاسی اش، مسائل تهذیبی است، برای درست کردن آدم است. ما نباید همۀ مسائل را حالا دنبال مسائل سیاسی قرار بدهیم. باید همه مسائل را دنبال مسائل اسلامی و خصوصاً، این وجهۀ تهذیب مردم [قرار دهیم]. (صحیفه امام؛ ج ۱۵، ص ۵۰۵)
* * *
علمای اعلام و ائمۀ جماعت و خطبای محترم بر حجم ارشاد و رهنمودهای خود بیافزایند و قشرهای میلیونی مردم را متوجه طرق نگهبانی از اسلام و احکام مقدسه و حراست از جمهوری اسلامی نمایند، و به توده های متعهد میلیونی اسلامی لزوم تشریک مساعی در تمام امور کشوری و لشگری و اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی را گوشزد نمایند. (صحیفه امام؛ ج ۱۵، ص ۳۸۸)
* * *
ائمۀ جمعه، ائمۀ جماعت، روحانیون محترم، اینها باید توجه به این معنا داشته باشند که اینها پدر هستند از برای ملت. اینها با مردم باید سمت پدری داشته باشند، اینها با مردم باید رفتارشان رفتار پدرانه باشد. بین خودشان برادر باشند، رفتار، رفتار برادری باشد. اجتماع داشته باشند، در هر شهری با هم در هر هفته یک روز، دو روز با هم مجتمع باشند، مسائل خودشان را بگویند. (صحیفه امام؛ ج ۱۹، ص ۲۵۰)
* * *
ائمۀ جمعه و جماعات ـ ایّدهم الله تعالی ـ در خطبه ها و منابر و سایر گویندگان کوشش فرمایند که آرامش در کشور برقرار باشد و از هر سخنی که موجب نگرانی مردم و تفرقه شود خودداری نمایند و مردم را در پشتیبانی از ملت و تمام ارگانهای جمهوری اسلامی و نهادهای انقلابی و قوای مسلح و مردمی تشویق فرمایند. (صحیفه امام؛ ج ۱۴، ص ۲۰۲)
* * *
از عموم علمای عظیم الشأن و ائمۀ جمعه و جماعات تقاضا دارم که با دیدۀ رحمت و عطوفت به جمهوری اسلامی و متصدیان امور نظاره کنند و با ارشاد و موعظۀ حسنه، خطاکاران را تربیت کنند و کجیها را راست فرمایند. (صحیفه امام؛ ج ۱۴، ص ۲۱۷)
