«مسلم لیگ و ارتش که از نظر بسیاری از پاکستانیهای عادی پشت این سرکوبها هستند با دست کم گرفتن حمایت مردمی از عمران خان، مرتکب اشتباه شدند. وقتی فردی تحت ستم قرار می گیرد، حمایت او به شدت افزایش می یابد. این را در مورد خود نواز شریف دیدیم.»
به گزارش جماران، الجزیره در گزارشی درباره نتیجه انتخابات در پاکستان نوشت: هنگامی که نواز شریف، با سابقه سه بار نخست وزیری ، جمعه شب در بالکن دفتر مرکزی حزبش در لاهور ظاهر شد، آتش بازی در حالی که جمعیتی متشکل از 1500 نفر از وی استقبال هیجان انگیزی کردند، به راه افتاد.
شریف سخنان خود را با جمله ای شروع کرد که اکنون به اصلی ترین بخش در سخنرانی های عمومی او تبدیل شده است و از جمعیت حامیان مسلم لیگ پاکستان سوال کرد: آیا مرا دوست دارید؟ پاسخ «دوستت داریم» در میان مخاطبان او تکرار شد.
با این حال، بیش از سه روز پس از رای گیری پاکستان در انتخابات عمومی، شواهد کمی وجود دارد که نشان دهد احساسات حامیان اصلی شریف با افکار عمومی در این کشور 241 میلیون نفری مشترک است. نتیجه این انتخابات تحلیلگران را در الگوهای رای دهی مردم در 8 فوریه دچار ابهام و شگفتی کرده است.
برای هفتهها قبل از انتخابات، حزب مسلم لیگ پاکستان از نظر کارشناسان به عنوان گزینه مورد علاقه برای کسب یک پیروزی واضح که به این کهنهکار سیاسی 74 ساله فرصت دیگری برای حکومت بر پاکستان میدهد، تلقی میشد. همزمان به نظر می رسید که او برای رای 2024 مورد لطف ژنرالها قرار گرفته باشد شریف و حزب مسلم لیگ آنقدر از پیروزی خود مطمئن بودند که برای پنج شنبه شب، ساعتی کمی پس از بسته شدن حوزه های رای گیری، سخنرانی پیروزی از سوی رهبر خود را برنامه ریزی کرده بودند. با شمارش آرا و مشخص شدن نتایج اولیه، آن حباب اولیه ترکید.
مجید نظامی، تحلیلگر سیاسی و کارشناس انتخابات پاکستان می گوید: «ظهور الگوهای رأی گیری، حزب را شوکه و غافلگیر و مجبور به تجدید نظر کرد و به همین دلیل است که آنها نزدیک به 12 ساعت در سکوت کامل بودند.»
هنگامی که شریف در نهایت در روز جمعه برای حامیان خود سخنرانی کرد، ادعای پیروزی کرد، اما اذعان کرد که حزبش نتوانسته اکثریت قاطع را به دست آورد و بنابراین برای تشکیل دولت به شرکای ائتلافی نیاز دارد. این نتیجه ای نبود که حزب انتظار داشت.
مجید نظامی، مستقر در لاهور، به الجزیره گفت: آنها فکر می کردند که بیش از 85 درصد از کرسی ها را از استان پنجاب به دست خواهند آورد، اما روند اولیه نشان داد که آنها به سختی 50 درصد کرسی ها را به دست می آورند.
تقریباً تمام کرسیهای باقیمانده در پنجاب، سنگر انتخاباتی شریف، به نامزدهای مورد حمایت حزب تحریک انصاف پاکستان (PTI) به رهبری عمران خان، نخستوزیر سابق تعلق گرفت. این در حالی بود که کارشناسان معتقد بودند در حملات هدفمند سیاسی و حقوقی اخیر حزب عمران خان نابود شده است.
چرا شریف نتوانست؟
با نشستن گرد و غبار بر نتایج انتخابات، حزب مسلم لیگ با 75 کرسی در مجلس ملی ظاهر شد و 20 کرسی از نامزدهای مستقل مورد حمایت حزب تحریک انصاف عقب افتاد. حزب تحریک انصاف با ادعای دستکاری گسترده نتایج، اصرار دارد که آرای بیشتری را به دست آورده و برخی از آرای آنها به نفع شریف ربوده و در صندوق انتخاباتی حزب مسلم لیگ انداخته شده است.
بنابراین، چه اتفاقی برای مسلم لیگ افتاد، حزبی که تا اوایل سال 2022 از نظر محبوبیت نسبت به حزب تحریک انصاف پیشتاز بود و قویترین حزب در پنجاب، پرجمعیتترین و مهمترین استان پاکستان به حساب میآمد؟
برای بادار علم، تحلیلگر سیاسی و سردبیر اهل لاهور، ریشه های عملکرد ناامیدکننده مسلم لیگ در نظرسنجی ها را می توان در آوریل 2022 ردیابی کرد، زمانی که عمران خان، رئیس حزب تحریک انصاف و نخست وزیر وقت از طریق رای عدم اعتماد پارلمان برکنار شد.
در آن زمان، شریف پس از یک سری محکومیتهای مرتبط با فساد، در تبعید خودخواسته در بریتانیا بود. حزب او با دیگر نیروی سیاسی سنتی کشور، حزب مردم پاکستان (PPP) و سایرین تحت آنچه جنبش دموکراتیک پاکستان (PDM) نامیده میشد، متحد شد تا دولت عمران خان را سرنگون کند.آنها موفق شدند. اما به گفته علم، «هنگامی که شهباز شریف، برادر کوچکتر نواز، نخستوزیر شد، توجه او به حذف همه پروندهها و محکومیتهای برادر بزرگترش معطوف شد.»
در سه دهه گذشته همواره این مسائل مالی پیرامون برادران شریف وجود داشته است. شریف بزرگ که در دهه 1990 دو بار بر کشور حکومت کرد، از آن زمان تاکنون مورد اتهامات فساد قرار گرفته است. در سال 1999 در یک کودتای نظامی از قدرت برکنار شد. نواز شریف در انتخابات ماه مه ۲۰۱۳ پاکستان دوباره به قدرت بازگشت و در ۲۸ ژوئیه ۲۰۱۷ بر اثر اتهامات مالی برای بار دیگر از قدرت عزل شد. در ۶ ژوئیه ۲۰۱۸ نواز شریف به علت سوء استفاده مالی به ده سال زندان محکوم شد و دختر و دامادش نیز به ۷ سال زندان محکوم شدند
عمران خان در انتخابات 2018 با برخورداری از حمایت ارتش پیروز شد. با این حال، زمانی که روابط بین عمران خان و ارتش تیره شد، او در سال 2022 برکنار شد . در حالی که ارتش ظاهرا از جنبش دموکراتیک پاکستان یا (PDM)، ائتلافی از احزاب سیاسی در پاکستان است که در سپتامبر ۲۰۲۰ به عنوان جنبشی علیه عمران خان، نخستوزیر وقت، تأسیس شد که رژیم او را به حکومت داری ضعیف، قربانی کردن سیاسی مخالفان و سوء مدیریت اقتصاد و سیاست خارجی متهم میکرد؛ حمایت می کند اما در این دوره پاکستان بحران های سیاسی، اقتصادی و امنیتی شدیدی را پشت سر گذاشته است.
سلمان غنی، یک تحلیلگر سیاسی که مدتهاست تحرکات مسلم لیگ را زیر نظر داشته و پوشش می دهد می گوید که این حزب به عنوان حزب پیشرو در جنبش دموکراتیک پاکستان، بیشترین مسئولیت ناکامی ها را بر عهده دارد. در دوره تصدی، تورم شدیدی رخ داد که شئون زندگی مردم را تحت تاثیر قرار داد.
پاکستان در سال گذشته در آستانه عدم پرداخت وام ها بود، ذخایر خارجی آن به کمتر از 4 میلیارد دلار کاهش یافت و ارزش روپیه آن به سرعت در برابر دلار آمریکا کاهش یافت. وام 3 میلیارد دلاری از صندوق بین المللی پول به جلوگیری از سقوط کامل این کشور کمک کرد.
شریف سه ماه قبل از انتخابات از تبعید به خانه بازگشت. بسیاری از تحلیلگران بر این باورند که بازگشت شریف و تغییر متعاقب آن در وضعیت محکومیت های او تنها به این دلیل امکانپذیر شد که ارتش تصمیم گرفته بود از او در رایگیری سال 2024 حمایت کند.
در همین حال، عمران خان در بیش از 100 پرونده متهم شده است. در ماه اوت به زندان افتاد و از شرکت در انتخابات منع شد. او تنها یک هفته قبل از رای گیری 8 فوریه در سه پرونده جداگانه محکوم شد.حزب او با سرکوب مواجه شد ، مقامات ارشد حزب دستگیر و ظاهراً بسیاری از آنها مجبور به ترک حزب شدند، حزب تحریک انصاف حتی از استفاده از نماد انتخاباتی خود، چوب کریکت، در انتخابات منع شد و نامزدهای آن مجبور به رقابت به عنوان مستقل شدند.
اما حزب تحریک انصاف تنها حزبی نبود که از این رویه آسیب دید، سلمان غنی در این باره می گوید: مسلم لیگ و ارتش که از نظر بسیاری از پاکستانیهای عادی پشت این سرکوبها هستند با دست کم گرفتن حمایت مردمی از عمران خان، مرتکب اشتباه شدند. وقتی فردی تحت ستم قرار می گیرد، حمایت او به شدت افزایش می یابد. این را در مورد خود نواز شریف دیدیم.
علم تحلیلگر مستقر در لاهور با این موضوع موافق است و می گوید: آنها حتی یک بار هم خشونت و آزار حزب تحریک انصاف را محکوم نکردند. در واقع، آنها نقش خود را در انقیاد کامل حزب تحریک انصاف ایفا کردند. این امر مسلم لیگ را به یک قربانی تبدیل کرد و در نتیجه خشم عمومی علیه آنها ایجاد شد.
یکی از رهبران حزب اعتراف می کند که نتیجه انتخابات مسلم لیگ و شخص نواز شریف را در خالت تدافعی قرار داده است. او که حاضر به افشای نام خود نشد به الجزیره گفت در داخل حزب هم دروغگوهای بودند که با تمرکز بر منافع فردی خود، پیام هایی را که از افکار عمومی دریافت می کردند در سطح بالای حزب منعکس نمی کردند. نواز شریف قبلاً در مدیریت رسانه ها بسیار ماهر بود، اما اکنون اینطور نیست. اکنون کشور در بحران است و اگر شریف فکر می کند یک دولتمرد است، ضروری است که تسلیم شود و از حزب تحریک انصاف بخواهد دولت تشکیل دهد.
سلمان غنی، مستقر در لاهور، می گوید که انتخابات خطر پیچیدهتر کردن چالشهای سیاسی، اقتصادی و امنیتی کشور را به همراه دارد. او می گوید: کشورها وقتی انتخابات برگزار می کنند، هدفشان ایجاد ثبات است. دموکراسی زمانی عمل میکند که انتخابات منجر به ظهور یک مقام رسمی و برقراری ثبات شود. در کشور ما نتیجه انتخابات باعث بی ثباتی بیشتر می شود.
مجید نظامی در مورد پایگاه حمایتی و آینده حزب مسلم لیگ چندان خوش بین نیست و می گوید: قدرت و هژمونی آنها در منطقه مرکزی پنجاب بود، جایی که قبلاً تعداد قابل توجهی از کرسی ها را جارو می کردند. از دست دادن آرا برای آنها غیر قابل تصور بود. با این حال، آنها در حال از دست دادن زمین به حزب تحریک انصاف هستند و نمی توانند جلوی این روند را هم بگیرند.