آرمان شهری که تحریم آمریکا و کرونا را شکست داد؛کشوری که فساد، فقر،تبعیض،بیکاری و بی سوادی ندارد را بشناسیم+تصاویر

به گزارش جماران، در سال 1492 که «کریستف کلمب» جزیره ‌ای را کشف کرد، گمان نمی کرد که تبدیل به آرمان شهری شود که بسیاری آرزوی سفر و اقامت در آنجا را دارند. این جزیره، هم ‌اکنون «کوبا» نام دارد؛ کشوری تشکیل شده از مجمع الجزایری در دریای کارائیب و پایتخت آن «هاوانا».

در آن زمان این جزیره به امپراتوری اسپانیا تعلق گرفت. در 1511 اولین اقامتگاه‌ های اسپانیایی ‌ها در کوبا تاسیس شد. اسپانیا حدود 100 هزار نفر از مردم بومی را به بردگی گرفت، آنها را مسیحی کرد و به جستجوی طلا واداشت. با این وجود پس از گذشت یک قرن عملا این افراد بومی از بین رفتند. از جمله دلایل این اتفاق، شیوع بیماری عفونی اوراسیایی بود که به دلیل عدم مقاومت بومی گسترش یافت.

کوبا به مدت 400 سال تحت استعمار اسپانیا قرار داشت (1898-1511). در این مدت اقتصادش بر پایه کشاورزی، معدن و صادرات شکر، قهوه و تنباکو به اروپا و بعدها آمریکای شمالی بود. این کارها در ابتدا توسط برده ‌های آفریقایی که به کوبا آورده شده بودند انجام می ‌شد. 

در 1892 یک مخالف تبعید شده به نام «خوزه مارتی» حزب انقلابی کوبا را در نیویورک پایه ‌ریزی کرد. هدف این حزب استقلال کوبا از اسپانیا بود. در سال 1895، خوزه مارتی برای پیوستن به تلاش‌ های «ماکسیمو گومز» به «مونته کریستی و سانتو دومینگو» رفت. مارتی دیدگاه ‌های سیاسی خود را در بیانیه مونته کریستی به تحریر درآورد.

جنگ علیه نیروهای نظامی اسپانیا در 24 فوریه 1895 در کوبا آغاز شد. اما مارتی تا آوریل 1895 نتوانست خود را به کوبا برساند. مارتی در «دوس ریوس» در 19 مه 1895 کشته شد. مرگ وی، او را به قهرمان ملی کوبا بدل کرد.

حدود 200 هزار اسپانیایی کوبا را به توپ بستند. فرمانده نظامی کوبا مردم را کمپ‌ هایی فرستاد و در این میان بین 200 تا 400 هزار شهروند کوبایی بر اثر گرسنگی یا بیماری در این کمپ‌ ها جان باختند.

کوبا تا پایان جنگ اسپانیا-آمریکا در 1898همچنان مستعمره اسپانیا باقی ‌ماند. پس از جنگ آمریکا-اسپانیا، این دو کشور معاهده‌ ای به نام «معاهده پاریس» را در 1898 امضا کردند که طی آن اسپانیا کشورهای پورتوریکو، فیلیپین و گوام را به ازای جمعا 20 میلیون دلار به آمریکا واگذار کرد.

در یک پیمان مشابه، اسپانیا متعهد شد که از پادشاهی بر کوبا چشم پوشی کند. «تئودور روزولت« که در جنگ آمریکا-اسپانیا شرکت کرده بود و تا اندازه ‌ای نیز به جنبش‌ های استقلال خواهانه روی خوش نشان می ‌داد، در 1901 پس از مک کینلی به عنوان رئیس‌ جمهور آمریکا انتخاب شد و معاهده را واگذار کرد. به این شکل کوبا در 1902 به صورت رسمی از آمریکا مستقل شد و نام «جمهوری کوبا» به خود گرفت.

تحت شرایط جدید کوبا، آمریکا حق مداخله در امور داخلی کوبا و همچنین روابط اقتصادی و سیاسی اش با دیگر کشورها را برای خود محفوظ نگه داشت.

بین 1953و 1959 انقلاب کوبا اتفاق افتاد که منجر به براندازی دیکتاتوری «فولخنثیو باتیستا ثالدیوار» و روی کار آمدن دولت جدید به رهبری «فیدل کاسترو» شد. کوبا در سال 1952 استقلال خود را از اسپانیا اعلام کرد.

فیدل کاسترو که 9 رئیس جمهور آمریکا را تجربه کرد، این کشور را با انقلاب 1959 از تفرجگاه آمریکایی های ثروتمند، تبدیل به کشوری کرد که سمبل مخالفت و مقاومت در برابر آمریکا بود.

زیبایی این جزیره انقلابی مسحورکننده است.

ترکیب دشت‌ های سبز، ساختمان ‌های نوستالژیک و خودروهای عتیقه، آمیزه ‌ای است که در هیچ جایی نخواهید یافت.

اینجا بزرگ ‌ترین جزیره کارائیب است که با حدود 109 هزار کیلومتر مربع وسعت، دومین تراکم جمعیت را در جزیره‌ های منطقه دارد. کوبا در میعادگاه دریای کارائیب، خلیج مکزیک و اقیانوس اطلس واقع شده تا به لحاظ جغرافیایی هم موقعیتی یگانه داشته باشد.

در قانون اساسی کوبا که در سال 1975 پس از 16 سال گذار از انقلاب به همه ‌پرسی گذاشته و تصویب شد، دولت علاوه بر کنترل بازار، موظف به فراهم آوردن آموزش و خدمات پزشکی رایگان برای همه شد و در همین دو حوزه است که عمده فخر کوبای انقلابی جا گرفته است.

نرخ بی ‌سوادی و مرگ و میر کودکان در کوبا به یکی از پایین ‌ترین میزان‌ ها در نیمکره غربی رسیده است.

و این از دلایل آن است که در رتبه ‌بندی شاخص توسعه انسانی، کوبا جایگاه 67 دارد.

این رتبه در آمریکای شمالی و کارائیب حتی به 8 می‌رسد و در آمریکای لاتین به 0.5 اهمیت این رتبه که از 193 کشور جهان، 185 مورد را واکاوی می‌کند، در آن است که شاخص توسعه انسانی، آماری ترکیبی از شاخص ‌های امید به زندگی، تحصیلات و درآمد سرانه است.

امید به زندگی در بدو تولد در کوبا 79 سال است که سی و سومین میزان در جهان است. همچنین متوسط سال ‌های تحصیل افراد 25 سال به بالا در کوبا 11.5 سال است که سی ‌امین جایگاه را در جهان به کوبا می ‌دهد. میزان امید به تحصیلات یعنی شمار سال‌هایی که انتظار می‌ رود یک فرد آموزش دریافت کند هم در کوبا 13.8 سال است که در جهان رتبه 73 را به کوبا می‌ دهد.

«گرانما»، روزنامه کمیته مرکزی حزب کمونیست کوبا که نام خود را از کشتی ‌ای که فیدل کاسترو و 81 انقلابی دیگر را در سال 1956 به کوبا رساند، می ‌گیرد، در ژانویه سال جاری میلادی از قول مسئولان برنامه توسعه سازمان ملل متحد نوشت:

«کوبا همچنان بهترین رشد شاخص ‌ها را نشان می‌دهد، امری که به دلیل استانداردهای بالای سلامت و تحصیل در این جزیره ممکن شده و مقیاس سیاست ‌های عمومی اجرا شده در دوره انقلاب را نمایان می ‌کند.»

«آلفونسو» از کارگران هتل ناسیونال کوبا می گوید: «اینجا کوبا است. قیمت‌ ها هیچ وقت تغییر نمی‌ کنند، فقط شاید ارزان ‌تر شوند! تغییر مهم‌ تر، متنوع شدن اجناس در یک سال گذشته است.»

کشوری بدون فقر و فساد

اختلاف فاحش میان سطح زندگی فیدل با فقر شدید بسیاری از هموطنانش او را تحت تأثیر قرار داده و به یک انقلابی تبدیل کرد. او مصمم به سرنگونی حکومت «فولخنثیو باتیستا ثالدیوار» بود زیرا نام حکومت او برابر با فساد سیاسی، انحطاط و نابرابری شدید بود.

از سوی دیگر کوبا در آن زمان «بهشت ثروتمندان خوشگذران بود» و عملاً توسط باندهای تبهکار تن‌ فروشی، قمار و قاچاق مواد مخدر اداره می ‌شد.

بنابراین، زمانی که دانشجو بود به یک گروه دانشجویی پیوست که علیه فساد سیاسی مبارزه می‌ کردند.

فیدل کاسترو به عنوان شخصیتی انقلابی در جهان شناخته شده است. انقلاب فیدل کاسترو در کوبا در اعتراض به سال ها فقر و فساد کوبایی ها توسط رژیم دیکتاتوری حاکم بود. مردم کوبا در آن سال ها در فقر زندگی می کردند. زمین های کشاورزی در اختیار سرمایه داران آمریکایی بود و مردم کوبا برای آنها کار می کردند. بعد از انقلاب زمین هایی که در دست آمریکایی ها بود ملی اعلام شد.

در نهایت فیدل کاسترو پس از رسیدن به قدرت، با نظام انقلابی خود لیبرال ها و نظام سرمایه داری را کنار زد و مدارس و بیمارستان ها و خدمات عمومی دیگر را در اختیار فقیران قرار داد تا جایی که کوبا مشهور به کشوری شد، در آن هیچ فقیری وجود ندارد؛ هرچند خبری از زندگی مرفه هم چندان در آن نیست. فیدل توانست با این نظام حمایت های گسترده ای را در بین جامعه کوبا و به ویژه قشر ضعیف این کشور به دست آورد.

در کشوری که همه چیز دولتی و منحصرا در اختیار حکومت است و هیچ بخش خصوصی ای وجود ندارد، طبیعی است. همه برای دولت کار می کنند و همه نیازها از جمله جیره غذایی، مسکن، آب، برق، سوخت، بهداشت، درمان، آموزش و... رایگان است. در کشوری که بخش خصوصی وجود ندارد، معلوم است که اصولا بهره بانکی و فرار مالیاتی، فساد و شکاف طبقاتی موضوعیت ندارد.

در این کشور شاهد فقدان گدا هستیم زیرا همه از کمک های دولتی برخوردارند. در آنجا هیچ کس از دیگری گدایی نمی کند.

در کشور کوبا شکاف طبقاتی وجود ندارد، فقیر و غنی وجود ندارد زیرا همه از جراح و کارگر یک اندازه حقوق می گیرند. گرچه این رقم ناچیز است ولی چون همه خدمات آموزشی، بهداشتی، مسکن، آب، برق، و... رایگان است، همان مقدار هم زیاد می آید.

سفیر ایران در هاوانا در سال 2002 می گفت در اینجا ساختمان سفارتخانه ها هم متعلق به دولت کوباست و اگر تاسیساتی مثل کولر یا شوفاژ سفارتخانه خراب شود، ما باید با کارمندان دولتی کوبا تماس بگیریم تا رفع نقص کنند.

در حقیقت در این کشور خبری از آسیب های اجتماعی نیست چرا که آسیب های اجتماعی رابطه معناداری با بیکاری، فقر و دسترسی نداشتن به حداقل های ضروری زندگی دارد.

کاسترو کشور کوبا را از یوغ استعمار آمریکا نجات داد. 

کناره گیری کاسترو و انتقال مسالمت آمیز قدرت

کاسترو 86 ساله در سال 2008 پس از آنکه برادرش فیدل به دلیل بیماری کناره گیری کرد، رئیس جمهور شد و مجموعه ای از اصلاحات آرام و محدود اجتماعی-اقتصادی را شروع کرد. فیدل کاسترو سال 1395 در سن 90 سالگی درگذشت.

در نهایت در شهریور 1396 روند تاریخی و مسالمت آمیز انتقال قدرت در کوبا بطور رسمی در مجمع ملی این کشور انجام شد.

طی این روند، «میگل دیاز کانل» معاون اول ریاست جمهوری در نهایت رئیس جمهور شد. او یک عضو 57 ساله حزب کمونیست است که در سال های اخیر چندان در انظار عمومی نبوده است.

بهداشت و نظام سلامت

نظام سلامت کشور کوبا به اذعان نمایندگان سازمان ملل و سازمان جهانی بهداشت، یکی از موفق‌ ترین مدل ‌های جهان معرفی شده است.

مدیرکل سازمان جهانی بهداشت اعلام کرده کوبا کشوری است که نظام سلامتش مبتنی بر تحقیق توسعه یافته و تلاش رهبران این کشور برای داشتن جمعیت سالم است.

کوبا در صنعت داروسازی مستقل شده و با گسترش آن نه تنها توانایی تولید بسیاری از واکسن ‌ها و داروهای مورد نیاز مردم را داراست، صادرات مهمی به اغلب کشورها دارد. از سوی دیگر عرصه زیست فناوری به سرعت در حال پیشرفت است به‌ طوری‌ که کوبا در این حوزه قابل مقایسه با کشورهای پیشرفته است.

مراقبت‌ های پزشکی در کوبا بر پیشگیری امراض تأکید دارد، تا این که تنها متکی به دارو باشد؛، یا دسترسی محدود به داروهایی داشته باشد که گاهی از طرف آمریکا در محاصره و تحریم است. مجله «لانسیت» در این خصوص نوشته است: «اگر دستاوردهای کوبا بتواند در سراسر طیف گسترده‌ ای از کشورهای کم ‌درآمد و متوسط رواج پیدا کند، سلامت جمعیت جهان دگرگون می ‌شود.»

کوبا پیشگام توسعه داروهایی جهت معالجه و پیشگیری سرطان ریه است، و از قطع عضو بدن، مرتبط با دیابت، پیشگیری نموده ‌است.

حکومت کوبا دارای یک سامانه بهداشتی ملی است و مسئولیت‌ های مالی و اجرایی ارائهٔ خدمات بهداشتی به تمامی شهروندان کوبا به عهده این سازمان است.

هیچ بیمارستان یا درمانگاه خصوصی در کوبا وجود ندارد و ارائهٔ تمامی خدمات بهداشتی توسط دولت و به صورت رایگان صورت می ‌گیرد. وزیر کنونی بهداشت در کوبا «خوزه رومن بالگور» است.

پزشکان کوبایی از دولت حقوق می ‌گیرند و به همراه آن برای مسکن و تغذیه یارانه دریافت می ‌کنند.

نگرانی ‌های کلی در مورد بیماری و میزان و مرگ و میر نوزادان در دهه 1960 در کوبا وجود داشت. اما در دهه 1980 این نگرانی‌ ها از بین رفت چرا که از آن زمان به بعد در وضعیت بهداشتی کوبا پیشرفت ‌های قابل توجهی صورت گرفت.

در حال حاضر، میزان شیوع ایدز به ازای واحد جمعیت در کوبا تنها یک ششم میزان ایدز در آمریکا است.

بر مبنای آمارهای سازمان بهداشت جهانی:

کوبا یکی از بالاترین آمارهای «امید زندگی» در منطقه را دارا است. به عبارتی دیگر میانگین «امید زندگی» در این کشور 79.4 سال است.

میزان مرگ و میر کودکان در کوبا 5 در هر 1000 نفر است.(برای آمریکا این رقم 6 است) 

میزان مرگ و میر بزرگسالان در کوبا 131.85 در هر 1000 نفر.

میزان شیوع ایدز: 1 نفر در هر هزار نفر (میانگین جهانی 8 نفر در هر هزار نفر)

میزان شیوع سل: 2 نفر در هر هزار نفر (میانگین جهانی 170 نفر در هر هزار نفر)

تغذیه

کوبا در سال 1962 یک برنامه سهمیه ‌بندی غذایی را با هدف تضمین دسترسی تمامی مردم کشور به مواد غذایی ضروری را آغاز کرد. طبق آمار، دولت کوبا سالانه 1 میلیارد دلار صرف یارانه‌ های غذایی می ‌کند. هزینه هر سبد غذایی برای یک نفر در فروشگاه‌های آمریکا در حدود 50 دلار آمریکا است اما مردم در کوبا برای دریافت این سبد غذایی تنها حدود 1،20 می ‌پردازند. این سبد غذایی شامل برنج، سبزیجات، سیب زمینی، نان، تخم مرغ، و مقدار کمی گوشت است.

موقعیت زنان

در پارلمان، در بازار کار، در ادارات، در فضای عمومی؛ کوبا از نظر حضور زنان در پارلمان رتبه‌ سوم را در جهان دارد و حدود 48 درصد کرسی ‌های پارلمان در اختیار زنان است. در مقایسه، آمریکا در رتبه‌ هفتادم ایستاده است.

یکی از شگفتی ‌های کوبا این است که در این ‌جا اثری از خشونت مردانه، چشم ‌چرانی، متلک، توهین و تحقیر زنان وجود ندارد. منظور این نیست که این جامعه به ‌کلی عاری از خشونت است. اما این ‌طور پیداست که برای زنانگی ارزش زیادی قائل است.

همه ‌جا می‌ توان مجسمه های الهه‌ ها، قدیسه‌ ها، مادران اسطوره‌ ای و زنان برجسته را دید که مردم برایشان نذر و نیاز می ‌کنند.

مهم‌ترین شاخص این وضعیت، مهربانی مردان با زنان است.

البته فرهنگ ماچویی که در بسیاری از کشورهای لاتینی غالب است، این ‌جا نیز به چشم می ‌خورد. برای نمونه حضور زنان در گروه ‌های موسیقی در قیاس با مردان به‌ مراتب کمتر است. حضور زنان به‌ ویژه در فرهنگ کارناوال بروز می ‌یابد که در کوبا ریشه ‌دار و عمیق است. کارناوالِ کوبا در آمریکای لاتین از معروفیت و اعتبار زیادی برخوردار است.

در کوبا اثری از آدم ‌ربایی ­ها و دزدی ‌های افسانه ­ایِ آمریکای لاتینی برای مثال در مکزیک، کلمبیا، و ونزوئلا وجود ندارد. شواهد حاکی از اهتمام انقلابیون به برابری جنسیتی و آزادی زنان است. کوبا از نظر شاخص‌ های برابری جنسیتی در جهان سرآمد است.

در قانون اساسی کوبا، زنان از نظر حقوق با مردان برابرند و کمتر از نیمی از بازار کار را زنان تشکیل می‌ دهند.

در کوبا، تعداد قابل توجهی از قضات، وکلای دادگستری، دانشمندان علوم، کارگران فنی، کارکنان بهداشت عمومی و حرفه‌ای را زنان تشکیل می ‌دهند. کوبا از نظر نجات کودکان در رتبه اول فهرست مادر «کشورهای کمتر توسعه یافته» قرار دارد. 

کوبا با بیش از 48 درصد زنان به عنوان نماینده مجلس، با بالاترین درصد زنان پارلمان در ردیف سوم در جهان است. 

زنان در دوران 9 ماه بارداری، حقوق کامل، و سپس 3 ماه را با 75 درصد حقوق، مرخصی زایمان خود را دریافت می ‌کنند. دولت برای سقط جنین و طرح تشکیل خانواده یارانه می ‌دهد، و برای مراقبت قبل از بارداری ارزش والایی قائل است، و برای زنان قبل از تولد فرزند «مسکن زایمان» ارائه می ‌دهد.

زنان کوبا با گذشت سال‌ ها و با پیگیری ‌ها و مبارزات طولانی توانسته‌ اند حقوق خود را تثبیت کنند. آنها سهم ‌شان را از بازار کار افزایش داده‌ اند و مالکان زمین و صاحبان کسب ‌وکارهای گوناگون شده ‌اند.

براساس سرشماری انجام شده در کوبا در سال 1953، خانم ها تنها 2.19 درصد از نیروی کار این کشور را تشکیل می‌ دادند. آنها مسئولیت‌ های حداقلی اجتماعی و کارهای غیرمهارتی از جمله کارگران داخلی، منشی ‌گری یا در بهترین حالت معلمی را برعهده داشتند. آنها در آن زمان مهمترین قربانیان نرخ بیکاری کوبا در آن سال ‌ها بودند. نرخ بیکاری در این کشور پیش از پیروزی انقلاب 1959 به بالاترین حد رسیده بود.

انقلاب کوبا بهترین دستاوردها را برای خانم ‌ها از نظر بازکردن درها به روی آنها و بهبود وضعیت آموزشی، سلامتی، اشتغال و برابری جنسیتی داشت. بین سال ‌های 1970 تا 1990 آمار نیروی کار زنان 4.22 درصد رشد کرد. در حالی ‌که این آمار برای مردان تنها 2.4 درصد بود. خانم‌ ها در سال 1990، 9.38 درصد از نیروی کار را تشکیل می‌ دادند حال آنکه اکنون با جمعیت معادل 1،417 میلیون نفر نیروی کار در بخش دولتی 6.43 درصد را تشکیل می‌ دهند.

مشارکت زنان در اقتصاد کوبا در طول یک دوره خاص کاهش نیافت. در طول چهار سال گذشته، نیروی کار زنان تا 36 درصد افزایش یافت. این افزایش مدیون حضور بیش از 66 درصدی خانم‌ ها در مشاغل تکنسین و سطح متوسط است. همچنین نیم میلیون نفر از خانم‌ های کوبایی در فعالیت ‌های پیچیده فنی‌ وحرفه ‌ای حضور دارند.

حق تحصیل رایگان

آموزش رایگان تا سطح تحصیلات عالی و از جمله آموزش ‌های عالی، یک حق همگانی است. در مقایسه با دیگر کشورها در جهان، کوبا بخش قابل توجهی از تولید ناخالص داخلی خود را صرف آموزش و پرورش شهروندان کوبایی می‌کند. «معلمان سیار» (معلم سر خانه) برای خانه کودکانی فراهم شده‌است که قادر به رفتن به مدرسه نیستند.

بسیاری از مدارس مراقبت ‌های مجانی را در صبح و پس از مدرسه برای والدین شاغلی فراهم ساخته که فامیل دیگری ندارند تا از کودکانشان پرستاری و مراقبت نماید.

99.8 درصد مردم کوبا باسواد هستند.

همچنین امتیاز کوبا بر اساس شاخص توسعه انسانی(HDI) بالاتر از 0.8 است.

حقوق کارگران

قانون کوبا حق داوطلبانه تشکیل اتحادیه‌های کارگری و پیوستن به آنها را تضمین می ‌کند. اتحادیه ‌ها به ‌طور قانونی مستقل و از نظر مالی خودمختارند، و مستقل از حزب کمونیست و دولت هستند، و توسط حق عضویت اعضای خود تأمین مالی می ‌شوند.

حقوق کارگران توسط اتحادیه‌ها از جمله با یک قرارداد کتبی، یک کار 44–40 ساعت در هفته، 30 روز مرخصی سالیانه با حقوق در بخش دولتی حمایت شده ‌است.

کوبا هم ‌اکنون سومین کشور جهان به لحاظ پایین بودن حداقل دستمزد است. اما با توجه به رایگان بودن بسیاری از خدمات، همین میزان هم برایشان زیاد است.

اقتصاد

منابع طبیعی آن شامل معادن کبالت، نیکل، آهن، مس، کروم و سیلیکون است. با وجود دولت متمرکز، دولت کوبا درصدد است تا قوانین اقتصادی این کشور را سهل کند. با هدف بهبود کارکرد موسسات تجاری، کاستن کمبود خوراک، بهبود کالاهای مصرفی و خدمات، اصلاحاتی در دهه 1990 میلادی انجام شد.

محصولات صادراتی این کشور شامل شکر، نیکل، تنباکو، ماهی، محصولات پزشکی، مرکبات و قهوه است که به کشورهای هلند، کانادا، چین و اسپانیا (۵٫۹ درصد) صادر می‌شود.

کوبا همچنین پنجمین تولیدکننده بزرگ کبالت تصفیه شده ‌است که از مواد فرعی استخراج نیکل است.

موفقیت در مقابله با بحران کرونا

​کوبا یکی از موفق‌ ترین کشورهای جهان در مقابله با کرونا بوده است.

خبرگزاری پرنسا لاتینا با اشاره به دستاوردهای دانشمندان کوبایی در برابر کرونا گزارش داده است که 90.3 درصد از بیماران کرونایی در کوبا بهبود یافته اند و هیچ کودک و یا زن باردازی تا کنون از کرونا جان خود را از دست نداده اند.

پروتکل درمان کوبا برای بیماران کوویدـ19 شامل 22 دارو است که بیشترشان در داخل تولید شده است.

«خوزه آنخل پورتال» وزیر بهداشت عمومی کوبا در سخنرانی خود در برابر مجمع قدرت ملی مردم در مورد بیش از 800 کار تحقیقاتی و نوآوری و پروژه که در کوبا در طول مبارزه با ویروس کرونا انجام شده است، اطلاع رسانی کرده است.

تحقیقات انجام شده در کوبا شامل بیش از 30 دارو از جمله ضد ویروس ها، تقویت کننده سیستم ایمنی، ضد التهاب ها، واکسن های پیشگیرانه، کیت های تشخیصی و تجهیزات پزشکی است.

این در حالی است که دولت «دونالد ترامپ» رئیس جمهور آمریکا چندی پیش حمله به ماموریت‌ های پزشکیِ کوبایی ‌ها را از سر گرفت و موجب شد اخراج آنها از برزیل، اکوادور و بولیوی شدت بگیرد و میلیون تن از مردم این کشورها از مراقبت‌ های پزشکی محروم شوند. انگیزه‌ دولت ترامپ نیز همان است: مسدود کردن درآمدهای کشوری که از 60 سال خصومت آمریکا جان به در برده است. در بستر کووید ‌19، وقتی ناکامی ‌هایِ از سرِ لجبازیِ دولت آمریکا به مرگِ بی‌موردِ هزاران تن منجر شده است، این که کوبای سوسیالیست رهبری جهانی مبارزه با این همه گیری را در دست بگیرد، نمایانگر خطرِ [وجودِ] یک نمونه‌ خوب است.

این حملات حالا از همیشه شرم ‌آورتر است.

شکست تحریم و محاصره اقتصادی کوبا توسط آمریکا

همه این موفقیت ها در کشوری دیده می شود که آمریکا تلاش کرده با اعمال تحریم ها، آن را به زانو در آورد و نشان می دهد تحریم ها نتیجه ای عکس داده است.

این که کشور جزیره کوچکی که صدها سال دستخوش استعمار و امپریالیسم بوده و از زمان انقلاب 1959 شاهد شش ‌دهه محاصره‌ مجرمانه‌  آمریکا بوده است، می‌تواند چنین نقش های مثال‌ زدنی ایفا کند به سبب نظام سوسیالیستی ‌اش است. برنامه‌ مرکزی [دولت کوبا] منابع ملی را طبق استراتژی توسعه ای که اولویت را نه به سود شخصی که به رفاه انسان ‌ها و مشارکت مردمی می‌ دهد، هدایت می ‌شود.

تحریم و محاصره اقتصادی کوبا توسط آمریکا٬ در فاصله ‌ای کوتاهی بعد از انقلاب کوبا آغاز شد و برای دهه ‌های متوالی ادامه یافت.

کوبا کشوری که از سال 1958 تاکنون در معرض تحریم های تجاری، اقتصادی و مالی آمریکا قرار گرفته است، با اتکا بر خلاقیت و توانمندی بخش داخلی توانسته ایستادگی خوبی در برابر تحریم های ظالمانه آمریکا داشته باشد.

«میگل دیاز کانل» رئیس جمهور کوبا خلاقیت و هوش مردم کوبا را برای مقابله با محدودیت های روزمره تحمیل شده توسط محاصره اقتصادی، تجاری و مالی آمریکا مورد تحسین قرار داده است.

تحریم های ظالمانه آمریکا علیه کوبا شامل تحریم تجاری، اقتصادی و مالی است که آمریکا آن را به کوبا تحمیل کرده ‌است. نخستین تحریم توسط آمریکا در مورد فروش اسلحه به کوبا در سال 1958، در زمان رژیم باتیستا تحمیل شد.

در سال 1960 دوباره (تقریبا دو سال پس از سقوط دولت باتیستا توسط انقلاب کوبا) آمریکا تحریم خود را علیه صادرات به کوبا اعمال کرد؛ به جز مواد غذایی و دارویی، پس از آن ‌که کوبا، بدون پرداخت غرامت، پالایشگاه ‌های نفتی کوبا را ملی کرد.

در تازه ترین مورد در مهرماه، دونالد ترامپ در برابر کهنه سربازان آمریکایی در کاخ سفید اعمال تحریم ‌های جدید علیه کوبا را اعلام کرد که آمریکایی‌ هایی که به این کشور سفر کنند را از اقامت در املاک متعلق به دولت کوبا منع می ‌کند. او همچنین واردات الکل و تنباکو از کوبا را ممنوع کرد.

بعد از آن نیز «مایک پمپئو» وزیر خارجه آمریکا از افزودن نام بانک کوبایی «فینانسییِرو اینترناسیونال» به فهرست نهادهای تحت تحریم ایالات متحده خبر داد. 

واشنگتن سال گذشته میلادی نیز تحریم ‌هایی علیه کوبا اعمال کرد که شامل ممنوعیت سفر آمریکایی‌ ها به این کشور بود. آمریکا در آن زمان پنج نهاد مرتبط با ارتش و سازمان اطلاعات کوبا را تحریم کرد.

در حال حاضر تحریم ‌ها علیه کوبا عمدتا بر پایهٔ شش قانون مبتنی است: «قانون دادوستد با دشمن 1917»، «قانون کمک‌ های خارجی 1961»، «مقررات کنترل دارایی ‌های کوبا 1963»، «قانون دموکراسی کوبا 1992»، «قانون هلمز-برتون 1996»، و «قانون اصلاح اصلاحات تجاری و صادرات سال 2000».

مقاومت اروپا

در سال 1996 قانونی تصویب شد که بر اساس آن٬ آمریکا می‌ توانست شرکت ‌های خارجی را به دلیل معامله با کوبا جریمه کند اما اتحادیه اروپا به قانون جدید آمریکایی‌ها روی خوش نشان نداد. علاوه بر منافع اقتصادی٬ احتمال باز شدن درهای اقتصاد کوبا به روی جهان آزاد، افزایش ورود توریست به این کشور و پایان یافتن انزوای این کشور٬ از جمله مسایلی بودند که نه فقط برخی کشورهای اروپایی٬ بلکه بسیاری کشورهای آمریکای لاتین را ترغیب می ‌کرد تا با تحریم کوبا مخالفت کنند.

حتی برخی ناظران از احتمال سرعت گرفتن اصلاحات در این کشور در صورت پایان تحریم ‌های واشنگتن نیز سخن می‌ گفتند.

اما به طور مشخص درباره قانون جریمه شرکت ‌های خارجی توسط آمریکا٬ استدلال اروپایی‌ ها این بود که واشنگتن در حال تعیین تکلیف برای جهان است و چنین کاری در حوزه اختیار کنگره آمریکا نیست. آمریکایی‌ ها استدلال می ‌کردند که شرکت ‌های خواستار معامله با کوبا می ‌توانند بین بازار کوبا و آمریکا٬ یکی را انتخاب کنند.

از اینجا اختلاف نظر اتحادیه اروپا و آمریکا بر سر تحریم کوبا آغاز شد؛ اختلافی که تا امروز ادامه یافته و در این سال ها، فراز و فرود بسیاری داشته است.

یکی از نخستین ابتکارهای کمیسیون اروپایی در سال 1396 برای مقاومت در برابر تصمیم کنگره آمریکا٬ طرح شکایت رسمی در سازمان جهانی تجارت بود. اروپایی ‌ها می‌ گفتند که قانون جدید آمریکا٬ برخلاف پیمان‌ نامه این سازمان و تعهد واشنگتن مبنی بر برخورد منصفانه با شرکت‌ های خارجی است. بر اساس قوانین داخلی سازمان تجارت جهانی٬ در زمان اختلاف نظر میان اعضا٬ این سازمان می ‌تواند دیوان حکمیت تشکیل دهد و تصمیمات این دیوان نیز الزام ‌آور است. به همین دلیل دیوان حکمیت مخصوصی برای شکایت اروپا از آمریکا تشکیل شد و بررسی این پرونده آغاز شد. اما این پرونده در نهایت به جایی نرسید و بعد از یکسال٬ اروپا از پیگیری این شکایت منصرف شد.

با این حال مقاومت در برابر آمریکا با ابعادی جهانی دنبال شد و دستکم در یک مورد پارلمان مکزیک نیز با تصویب قانونی٬ تدابیر مشابهی را علیه شرکت‌ های آمریکایی پیش‌ بینی کرد. این ابتکار عمل که ظاهرا به نگرانی ‌هایی در میان شرکت های آمریکایی دامن زد٬ موجب شد تا برخی کشورهایی اروپایی نیز تهدید کنند که در صورت جریمه شدن شرکت هایشان توسط آمریکا٬ به همین شکل با واشنگتن مقابله به مثل خواهند کرد.

در نهایت٬ مجموعه عواملی چون شکایت رسمی و تهدیدهای لفظی موجب شد تا دولت وقت آمریکا نه تنها از سخت ‌گیری همه جانبه خود برای تحریم کوبا کوتاه بیاید که دو سال بعد٬ چنانکه نیویورک تایمز در آن زمان گزارش داده «با هدف دلجویی از اتحادیه اروپا»٬ واشنگتن پذیرفت که از بار تحریم کوبا بکاهد.

به بیان دیگر آنچه از ماجرای رویارویی آمریکا و اروپا در دهه ۹۰ بر سر کوبا در خاطره ‌ها ماند، عقب‌ نشینی واشنگتن در برابر مقاومتی است که در آن زمان به شکل گسترده ‌ای علیه مصوبات کنگره شکل گرفت. یا ساده‌تر: آمریکا باخت.

سخت ‌گیری واشنگتن برای محاصره اقتصادی کوبا هرگز ابعاد فوق العاده‌ ای به خود نگرفت و نتیجه ای در پی نداشت.