به بهانه ظهور هوش مصنوعی دیپ‌سیک/ توسعه فناوری چگونه بر مناقشات بین‌الملل اثر می‌گذارد؟

به گزارش جماران؛ محمد رهبری، کارشناس فضای مجازی در یادداشتی نوشت: 

ظهور هوش مصنوعی دیپ‌سیک و انتشار مدل‌های آن به صورت متن باز در روزهای گذشته، مهم‌ترین خبر حوزه فناوری در یک ماه اخیر بوده است. این اتفاق که منجر به کاهش ارزش شرکت‌های ارائه‌دهنده تراشه مانند Nvidia تا ۶۰۰ میلیارد دلار شد، توجه ناظران را به‌خود جلب کرد. پرسش مهم اینجاست که تفاوت هوش مصنوعی دیپ‌سیک با سایر هوش مصنوعی‌ها در چه چیزی بوده که چنین اثر شگفت‌آوری داشته است؟

در پاسخ به این پرسش، ابتدا باید به موضوع «انحصار» اشاره کرد.تا پیش از این، تمام مدل‌های بزرگ زبانی نظیر gpt، Claude یا Gemini همه در انحصار غول‌های فناوری آمریکایی بوده است که همین امر باعث ارزش بالای سهام این شرکت‌های فناورانه شده بود. ظهور دیپ‌سیک با کیفیتی نزدیک به همان مدل‌های بزرگ زبانی، اما در کشور چین، پایانی بر این انحصار بود. همین پایان انحصار شرکت‌های آمریکایی، به‌تنهایی یک عامل بسیار مؤثر در کاهش ارزش سهام این شرکت‌ها بود. اما ماجرا فقط در «پایان انحصار» محدود نمی‌شود.

هوش مصنوعی دیپ‌سیک با هزینه به مراتب کمتر از مدل‌های زبانی مشابه خود توسعه پیدا کرده است و از منظر زیرساخت، با پردازنده گرافیکی (GPU) به‌مراتب کمتری توانسته همان خروجی را بدهد.گفته می‌شود برای توسعه سایر مدل‌های زبانی از صد هزار پردازنده گرافیکی استفاده شده است. اما این عدد برای دیپ‌سیک فقط ۲ هزار عدد بوده است. این نیاز کمتر به پردازنده گرافیکی تا جایی است که حتی گفته می‌شود حالا با تجمیع کارت گرافیک‌های گیمینگ هم می‌توان یک مدل بزرگ زبانی توسعه داد.

این اتفاق بیشترین تأثیر خود را بر شرکت Nvidia، عرضه‌کننده اصلی پردازنده گرافیکی گذاشته است؛ چرا که نیاز به پردازنده‌های این شرکت را کاهش داده است. این شرکت در تولید پردازنده‌های گرافیکی قدرتمند نوعی انحصار در بازار دارد و با اختلاف از هر شرکت دیگری پردازنده‌های گرافیکی قوی‌تری تولید می‌کند. بیزینس‌مدل این شرکت بر مبنای فروش این پردازنده‌های گرافیکی بود؛حالا با کاهش نیاز به این پردازنده‌ها، به‌طور طبیعی ارزش سهام آن نیز با افت محسوس مواجه شده است.

اما تأثیر همه این اتفاقات، یعنی کاهش انحصار و نیاز به پردازنده گرافیکی، بر مناسبات بین‌الملل چیست؟ یکی از تأثیرات احتمالی آن را احتمالا بتوان در مناقشه بین آمریکا و چین بر سر کشور تایوان مشاهده کرد. تایوان یکی از کشورهای اصلی تولیدکننده محصولات نیمه‌رسانا و تراشه‌هایی است که در ساخت پردازنده‌های گرافیکی بکار می‌روند و شرکت‌هایی نظیر Nvidia از این تکنولوژی برای ساخت محصولات پیشرفته خود استفاده می‌کنند. 

برخی از تحلیلگران معتقدند یکی از دلایل اهمیت تایوان برای هر دو کشور چین و آمریکا به همین موضوع بازمی‌گردد؛ یعنی رقابت بر سر فناوری‌های پیشرفته و ایجاد انحصار بر سر آن. اهمیت این رقابت تا جایی است که که دولت آمریکا به‌شدت بر صادرات محصولات فناورانه خود به سایر کشورها (از جمله چین) نظارت می‌کنند.حالا با ظهور هوش مصنوعی دیپ‌سیک که از پردازنده‌های گرافیکی کمتری استفاده کرده و به‌نوعی انحصار را از شرکت‌های آمریکایی خارج کرده است، مناقشه بر سر تایوان نیز احتمالا شکل متفاوتی پیدا خواهد کرد.

علاوه بر این، چنین اتفاقی بر مسأله تحریم فناوری در حوزه هوش مصنوعی نیز اثرگذار است. تا قبل از این گفته می‌شد که آمریکا در حوزه هوش مصنوعی پیشتاز خواهد بود چون زیرساختی دارد که هیچ کشوری ندارد. اما حالا به‌نظر می‌رسد که می‌توان با نوعی مهندسی هوشمندانه در حوزه فناوری، زیرساخت لازم برای توسعه مدل‌های زبانی بزرگ را ایجاد کرد و این یک گام مؤثر در کاهش تأثیر محدودیت‌های ایجاد شده توسط آمریکا در حوزه فناوری است. البته همچنان تأثیر تحریم فناوری، خصوصا بر کشورهایی نظیر ایران، بسیار زیاد است. اما پایان انحصار و همچنین امکان توسعه مدل‌های بزرگ زبانی حتی با پردازنده‌های گرافیکی گیمینیگ و زیرساخت‌های ارزان‌تر، می‌تواند مسیر جدیدی برای سایر کشورها باز کند.

در طول تاریخ، تحولات فناورانه همواره بر جایگاه کشورها در نظام بین‌الملل اثر گذاشته‌اند؛ همان‌گونه که کشف انرژی هسته‌ای و ساخت بمب هسته‌ای در قرن گذشته کاملا معادلات جهانی را تغییر داد و نظم جدیدی بر آن حاکم کرد. امروزه نیز کشورهایی که در حوزه هوش مصنوعی پیشتاز باشند، احتمالا فاصله معناداری با سایر کشورها پیدا کنند و ابزارهای بیشتری برای اعمال اقتدار در نظام بین‌الملل داشته باشند. توسعه هوش مصنوعی دیپ‌سیک اما نشان داد که پیشتازی در این حوزه به سادگی نیست و رقابت شدیدی میان کشورهای مختلف، نه فقط کشورهای توسعه‌یافته بلکه کشورهای در حال توسعه نیز می‌تواند بر سر این حوزه شکل بگیرد و برخلاف انرژی هسته‌ای، به‌راحتی نمی‌توان در این حوزه انحصار ایجاد کرد.

مشاهده خبر در جماران