معنای اعلام آمادگی رئیس جمهور اوکراین برای پذیرش آتش بس چیست؟

پایگاه خبری جماران: عبدالرضا فرجی راد، کارشناس ارشد سیاست خارجی در یادداشتی برای جماران نوشت:  

سفر رییس جدید کمیسیون اروپا و خانم کالاس رئیس جدید سیاست خارجی اتحادیه اروپا به پایتخت اوکراین، کی یف همزمان با مصاحبه ولاودیمیر زلنسکی، رئیس جمهور این کشور با یکی از  رسانه های اروپایی از اهمیت ویژه ای برخوردار است.

این سفر و مصاحبه حائز اهمیت زلنسکی را میتوان در ارتباط با پیروزی دونالد ترامپ در انتخابات آمریکا و انتخاب فردی با تجربه به عنوان مشاور در امور جنگ اوکراین و تاکید وی بر پایان جنگ تلقی کرد که اروپا را نگران کرده است. اروپا به خوبی میداند که ترامپ هم مذاکره با مسکو را آغاز کرده، هم مذاکره با اوکراین را و بنابراین تصمیم او بر این است که به این جنگ پایان داده شود.

از یک طرف دونالد ترامپ فردی نیست که بخواهد کمکهای مالی و نظامی قابل توجهی در اختیار اوکراین قرار دهد و از سوی دیگر وضعیت اقتصادی اروپا و به ویژه آلمان به عنوان قطب اقتصادی اروپا با شرایطی نامناسب روبرو شده به طوریکه ۲۰ تا ۲۵ درصد شرکتها یا ورشکست شده و یا در حال ورشکستگی هستند و یکی از دلایل آن حذف انرژی ارزان قیمت روسیه از اقتصاد آلمان اعلام شده است.

به نظر میرسد اروپا هم به تدریج خود را آماده میکند آتش بس را بپذیرد همچنانکه زلنسکی در مصاحبه اخیر خود نشان داد  آمادگی پذیرش آتش بس را علیرغم میل باطنی دارد.

مصاحبه زلنسکی با یک رسانه مهم اروپایی مبنی بر اینکه حاضر است مسئله مناطق اشغالی توسط روسیه بعد از آتش بس از طریق دیپلماسی حل و فصل شود به شرط آنکه مناطق تحت اختیار اوکراین از تضمین امنیتی ناتو برخوردار شود، مهم است.

زلنسکی خوب میداند که پوتین به کلمه ناتو حساسیت دارد و به هیچ وجه زیر بار توافقی نخواهد رفت که تضمین امنیت اوکراین بر عهده ناتو باشد بویژه آنکه این جنگ سه ساله باعث شده  با عضویت فنلاند و سوئد در ناتو مرزهای طولانی روسیه با این دو کشور با ناتو همسایه شود. بنابراین زلنسکی چاره ای ندارد جز اینکه هم مناطق اشغالی توسط روسیه را فعلا رها کند و هم حداکثر به توافقی تن دهد که روسیه تضمین کند در صورت عدم وجود تهدید از سوی اوکراین، امنیت این کشور را محترم میشمارد. در واقع زلنسکی با این مصاحبه خود قدم بزرگی برای ایجاد آتش بس در اوکراین در ماههای اولیه حاکمیت ترامپ برداشته زیرا تا کنون وی بر این اصل تاکید میکرد که روسیه باید از سرزمینهای اشغالی خارج تا صلح برقرار شود.

سفر دو شخصیت مهم اروپایی به اوکراین و ملاقات با زلنسکی نمیتواند دستور کاری جز این داشته باشد که نظرات زلنسکی در رابطه با چگونگی رسیدن به آتش بس گرفته شود . به  ویژه آنکه این مقامات در سفر خود به کی یف تاکید کردند با توجه به افزایش اختلافات بین کشورهای اروپایی ادامه جنگ کاری دشوار خواهد بود. در واقع نمایندگان کشورهای اروپایی بطور غیر مستقیم اعلام کردند که نظر رییس جمهور اوکراین را میپذیرند و آماده میشوند که خود را به سیاست های ترامپ در مورد جنگ اوکراین نزدیک کنند.

از سوی دیگر اروپایی ها اعلام کرده اند که عضویت اوکراین در ناتو در شرایط فعلی امکان پذیر نیست لذا درخواست تضمین امنیت اوکراین توسط ناتو و یا عضویت آن کشور در ناتو منتفی است. بنابراین شرط زلنسکی فعلا نمی تواند مانعی جدی برای صلح در نظر گرفته شود بویژه آن که ترامپ هم همچون اروپایی ها اصراری بر عضویت اوکراین در ناتو ندارند.

در دو ماه آینده ولادیمیر پوتین سعی خواهد کرد مناطق بیشتری از استان کورسک روسیه که توسط نیروهای اوکراین به تصرف درآمده آزاد شود هر چند در خبرها آمده است روسها تاکنون یک سوم این منطقه را آزاد کرده اند و از این به بعد با کمک ده هزار سرباز آموزش دیده کره شمالی بر سرعت عملیات خود می افزایند.

آتش بسی که احتمال می رود در ماههای آینده در جبهه جنگ روسیه و اوکراین برقرار شود تاثیرات سیاسی، اقتصادی و ژئوپلیتیکی خاص خود را در سطح منطقه و اروپا خواهد داشت. با توجه به اینکه ترامپ نقش مهمی در این آرامش خواهد داشت باید شاهد بهبود روابط امریکا و روسیه از جمله فعالیت تدریجی تجاری و اقتصادی بین دو کشور باشیم که بی تاثیر بر روابط اروپا و روسیه نخواهد بود. روابطی که قبلا تصور میشد حتی اگر بین روسیه و اوکراین آتش بس برقرار شود باز هم تحریم های تحمیل شده بر این کشور تا مدتی به قوت خود باقی بماند. قطعا در ابتدا شاهد واردات بیشتر انرژی روسیه توسط کشورهای اروپای شرقی خواهیم بود که بر پایان جنگ تاکید دارند.  به دنبال آن آلمان بخاطر وضعیت بد اقتصادی از این سیاست پیروی خواهد کرد.

تاثیر ژئوپلیتیکی دیگر این آتش بس این خواهد بود که روسیه تا زمانیکه ترامپ در قدرت است بر همکاری پر سرو صدا در بریکس و ایجاد پول جدید ، بویژه با اخطار اخیر ترامپ، اصرار نخواهد داشت و سعی میکند اقتصاد جنگ زده خود را سروسامان دهد. هر چند که پوتین در یکی از سخنرانی های اخیر خود و قبل از اخطار ترامپ بر استفاده از دلار تاکید کرده بود.

از جمله تاثیرات ژئوپلیتیکی دیگر این آتش بس کمتر شدن فشار اروپا بر ایران به جهت همکاری نظامی با روسیه در جنگ اوکراین خواهد بود هر چند که علیرغم تکذیبهای طرف ایرانی تا مدتی تاثیرات خود را خواهد داشت. اما این امر میتواند بر گفتگوهای ایران و اروپا تاثیر مثبت بگذارد.

همچنین آزاد شدن روسیه از جنگ اوکراین بر تحولات خاورمیانه و تحولات اخیر سوریه بی تاثیر نخواهد بود. اگر تا ان زمان درگیری ها در سوریه ادامه داشته باشد که چنین بنظر می رسد روسیه فراغ از جنگ در مرزهای خود نیروها و جنگنده ها و مستشاران بیشتری را به منطقه اعزام خواهد کرد که می تواند به ضرر گروههای شورشی و ترکیه تمام شود.

آنچه مسلم بنظر می رسد چشم انداز پایان جنگ در اوکراین با حضور ترامپ در کاخ سفید بیش از هر زمان دیگری امیدوارکننده تر خواهد بود هر چند که با ایجاد آتش بس و انجام انتخابات ریاست جمهوری به تاخیر افتاده در اوکراین ، زلنسکی نیز باید قدرت را به رقیب خود واگذار کند.

مشاهده خبر در جماران