رئیس جمهور بر تحولات ناخوشایند جاری در مرزهای شرق کشور متمرکز شود

پایگاه خبری جماران: محمد حسین  بنی اسدی، دیپلمات بازنشسته و کارشناس سیاست خارجی در یادداشتی برای جماران نوشت:

بازگشت‌ دوباره طالبان به حکومت در افغانستان  در سه سال و اندی پیش دوباره جنوب آسیا را به مرکز خبر و تحرک کشورهای منطقه تبدیل کرد. در این میان هندوستان با توجه به سابقه قبلی ارتباط طالبان با پاکستان و نفوذ اسلام آباد بر طالبان در نهایت از هدایت گروههای جهادی به هند به ویژه در کشمیر بیشترین نگرانی را داشت و لذا تلاش‌های خود را برای کاهش خصومت با طالبان  و حتی گرا داد‌ن به آن علیه پاکستان به کار برد و تا حدود زیادی در این راه‌ موفق شد.

هند علیرغم‌ ارتباط با طالبان اما حکومت آنها ‌را به رسمیت نشناخته و با ان‌ رابطه دیپلماتیک ندارد. به نظر می رسد هند بعد از اینکه با جنگ ۱۹۷۱، بنگلادش را از پاکستان جدا و فرضیه دوملت که منجر به تجزیه شبه قاره شد را بی اساس کرد، اکنون نیز به اینکه با تحریک اقوام تجزیه طلب پاکستان، این کشور را مجددا تجزیه کند بی میل نیست.  چین از نفوذ تفکر طالبان در بین مسلمانان اویغور نگران بود و از این رو طی تعامل با طالبان  و کمک های اقتصادی  به این گروه،  فعلا زمینه نگرانی خود را مرتفع کرده است. پاکستان علیرغم سابقه و کمک به ‌طالبان دلخوش به روابط گرم و تأمین عمق استراتژیک خود در کابل بود، اما علیرغم تحلیل‌ها و انتظارات تا کنون نه تنها موفق به دستیابی به اهداف خود نشد، بلکه با طالبان نیز دچار چالش شده، آنها‌ را متهم به حمایت و پناه دادن‌ به گروه تحریک طالبان پاکستان کرده و از کابل خواسته که این حمایت‌ را قطع کند. از زمان‌ سلطه مجدد طالبان بر کابل گروه تحریک طالبان پاکستان فعالیت و عملیات خود را علیه پاکستان‌گسترده کرده که موجبات نگرانی شدید اسلام آباد را فراهم کرده است به طوریکه امنیت ملی و تمامیت ارضی خود را در معرض خطر می بیند.

در مهر ماه سال جاری طی دیداری از پاکستان و گفتگو با برخی دوستان صاحب‌نظر پاکستان، متوجه دورنمای تیره و مایوسانه ای از اوضاع پاکستان شدم. در حال حاضر حزب مسلم لیگ نواز که پایگاه ‌آن‌ در ایالت پنجاب است با حزب مردم به مرکزیت ایالت سند همراه با حمایت ارتش زمام‌ امور را در دست گرفته اند، اما ایالت های خیبرپختونخواه و بلوچستان با احساس حاشیه نشینی  و درجه دوم‌ با مشکلات زیادی مواجه اند. ایالت خیبر پختونخوا  با مناطق سرحد و قبیله ای و بیشترین جمعیت از پشتونها به یکی از مراکز ناامن ‌پاکستان بدل شده، ایالت بلوچستان که پهناورترین و کم‌جمعیت ترین ایالت  از ایالات چهارگانه را تشکیل می دهد با افزایش فعالیت گروههای تجزیه طلب بلوچ مواجه شده است. بلوچهای تجزیه طلب در مهرماه عملیاتی علیه چینی ها انجام‌ دادند که منجر به کشته شدن‌ دو مهندس چینی شد. این گروهها اقدامات‌ خشونت باری علیه پنجابی های جویای کار در بلوچستان نیز انجام می دهند و در مجموع در این ایالت ناامنی ایجاد شده، به طوری که  مسافرت  به ایران از طریق  این ایالت تنها با اسکورت ارتش ممکن است .

در این میان‌، عمران خان نخست وزیر پیشین و  رئیس قبلی حزب تحریک انصاف  که در زندان به سر می‌برد از محبوبیت زیادی برخوردار شده، به طوری که ارزیابی می شود در صورت آزادی و شرکت در انتخابات درصد زیادی از  آرا  را به خود اختصاص دهد.

به گفته منابع دولتی پاکستان از آغاز سال جاری ۲۲۸ حمله تروریستی در ایالت خیبرپختونخواه رخ داده که تلفات زیادی را بر نیروهای نظامی وارد کرده، البته ارتش نیز تلاش زیادی در سرکوب آنها اعمال کرده است.

اخیرا جنبش حفاظت از پشتونها در ایالت خیبر پختونخوا تجمع و جرگه ای داشت که این جنبش از نیروهای پاکستانی خواسته که از منطقه خارج شوند و شایعات گویای سردادن شعارهایی برای استقلال  نیز به گوش می رسد.

گروه تحریک طالبان پاکستان به ریاست مفتی نور ولی محسود که با ملا هبت الله رهبر طالبان بیعت کرده حمایت خود را از جرگه پشتون در پاکستان اعلام و این کشور ‌را به غارت منابع  طبیعی پشتونها متهم کرده و خواستار پایان‌ چرخه ظلم از سوی پاکستان شده است .

دولت پاکستان نیز اعلام کرد که جنبش تحفظ پشتونها را به عنوان یک سازمان ممنوعه می شناسد و فعالیت آن را مغایر با صلح و امنیت پاکستان  می داند.

بدیهی است هرگونه تحولی در پاکستان تأثیر خاص خود در ایران را دارد. تحرکات پشتونها در پاکستان به ویژه اینکه مورد حمایت طالبان افغانستان نیز هستند، گویای نقشه ای کلان برای هویت بخشیدن به قوم پشتون و رویای تشکیل پشتونستان بزرگ محسوب می شود و این خطر زمانی برای ایران جدی می شود که میلیونها  افغانی حاضر در ایران را به ویژه از قوم پشتون  مخاطب قرار دهد. از سوی دیگر هر گونه تحولی در بلوچستان پاکستان،  استان سیستان و بلوچستان ایران را نیز متاثر می سازد. در صورت  تضعیف، ایران بی گمان شاهد بروز مشکلات اطراف و اکناف خود می شود.  

فراموش نکنیم تلفات انسانی روز پنجم مهر ناشی از حمله اسرائیل به ایران نصف حمله تروریست‌ها به نیروهای انتظامی در شرق ایران بود،  لذا باید ضمن تقویت ایران  و تحکیم وحدت  و وفاق ملی در ایران از هم اکنون با جدیت روند تحولات در شرق  را پایش و تعقیب کنیم و تمهیدات لازم را برای تامین‌ منافع ملی اتخاذ کنیم.

پیشنهاد می شود اکنون که بحران درگیری با اسرائیل تا حدی فرو کش کرده و از التهاب آن کاسته شده، مسعود پزشکیان شرق کشور را در رادار ویژه قرار دهد و بر آن متمرکز شود و در دو جبهه داخل و خارج  توجه ویژه ای به شرق ایران  مبذول و دستورات لازم را صادر کند .

۱-حوزه خارجی: گفت و گو و تبادل نظر با پاکستان و هند در خصوص جنوب آسیا

بدین منظور باید برنامه مشخص و مدونی با مدیریت وزارت خارجه صورت گیرد و دکتر عراقچی همانگونه که به تحرک دیپلماتیک فعال با کشورهای عربی پرداخت در یک چارچوب ویژه، دیپلماسی مربوط به تحولات‌ در جنوب آسیا  را به طور مستمر در پیش گیرد و کارگروه ویژه ای را به آن اختصاص دهد.

۲- حوزه داخلی: دستور تشکیل  کارگروه ویژه اتباع افغانستان در ایران با حضور وزارت کشور و وزارت خارجه و دیگر نهادها به منظور بررسی مخاطرات ناشی از حضور اتباع افغانستان و تمهیدات لازم در جهت ملاحظات و منافع ملی ایران و آسیب شناسی حضور اتباع  صورت گیرد. این امر مستلزم تعویض نماینده ویژه فعلی در امور افغانستان و سایر افراد یا گروه‌های  مسبب و  زمینه ساز هجوم میلیونها افغانی در ایران طی سال گذشته است.

در حوزه منافع ملی، مماشات، سهل انگاری، پذیرفتن توصیه و انتصابات رانتی سم مهلکی است که  جز ناکامی دکتر پزشکیان‌ و‌ ایجاد یاس و ناامیدی مردم و در نهایت خسران‌ غیر قابل جبران به منافع ملی ایران‌عایدی نخواهد داشت. رئیس جمهور باید این‌مهم‌را‌ دریابد و آن را در مرکز توجه و برنامه خود قرار دهد.  

بدیهی است موفقیت در دو حوزه داخلی و خارجی مستلزم ساز و کار ویژه خود است. بدین معنی که در حوزه داخلی به تحکیم و تقویت وحدت ملی، بهبود وضعیت اقتصادی و معیشتی مردم سیستان و بلوچستان، از بین بردن شکاف بین‌ ملت -دولت و مرتفع کردن شکاف مرکز - پیرامون نیاز است و باید بر تحقق این امور نظارت ویژه  شود. در حوزه خارجی نیز تعامل مثبت با کشورهای منطقه و جهان، تعامل با نهادهای اقتصادی و مالی بین المللی توام با نشان دادن حسن نیت و  اراده ایران برای ثبات و آرامش در منطقه و جهان در دستور کار  باشد.

مشاهده خبر در جماران