دستورکار خطرناک و بی سابقه علیه جزایر سه گانه ایرانی

با روند توزیع قدرت و آزادی عمل افزایش‌یافته کشورها در نظام بین الملل به ویژه افزایش نقش بازیگران منطقه ای در نظام امنیت منطقه ای، امارات متحده عربی نیز دستورکار جدیدی را درباره جزایر سه گانه در نظر گرفته است.

در همین راستا، حاکمان بلندپرواز امارات یک دستورکار جدید منطقه ای و بین المللی را در سه سطح برای باز کردن پرونده جزایر سه گانه به عنوان یک دعوای حقوقی و سیاسی علیه ایران در نظر گرفته اند.

امارات قصد دارد از «تعدد در موضع» به سوی «تحول در اقدام» از طریق همراه کردن قدرت های جهانی و سازمان های بین المللی گام بردارد و موضوع جزایر سه گانه ایرانی را به یک مناقشه منطقه ای و بین المللی تبدیل کند و ایران را پای میز مذاکره بکشاند. بیانیه بی سابقه و وقیحانه اخیر میان شورای همکاری خلیج فارس و اتحادیه اروپا را باید در همین چارچوب ارزیابی کرد که از ایران خواسته شد به «اشغال» جزایر سه گانه خاتمه دهد!

 

 

 

در این رابطه ۹ نکته قابل توجه و هشدار آمیز وجود دارد:

1. در ۱ سال اخیر امارات متحده عربی موفق شده در بیانیه‌های مشترک با ۳ عضو دائم شورای امنیت بعلاوه اتحادیه اروپا، موضوع جزایر سه‌گانه را به‌عنوان یک مناقشه و اختلاف میان ایران و امارات مطرح کند که در این مرحله هرچند ابعاد حقوقی ندارد، اما می‌تواند در مراحل بعدی وارد ابعاد حقوقی شود. به همین خاطر است که تلاش می کند ۵ کشور عضو دائم شورای امنیت را نیز با خودش همراه کند.
2. قصد اماراتی‌ها این است که نهایتاً شورای امنیت ذیل فصل ۶ قطعنامه صادر کند و از این طریق از دو کشور بخواهد که برای حل‌وفصل اختلافات به دیوان بین‌المللی دادگستری مراجعه کنند. همراهی روسیه و چین با مواضع امارات احتمال تحقق این هدف را بیشتر می کند.
3. تقریبا در دو دهه اخیر بیانیه‌های مشترک امارات و قدرت های بزرگ(در قالب های دو جانبه یا منطقه ای) خالی از اشاره به جزایر سه گانه بوده است. البته در گذشته چنین اشاراتی شده است( در سال ۱۹۹۷ بیانیه مشترکی میان وارن کریستوفر و همتایان عرب خود در خلیج فارس از ایران خواست که برای حل و فصل مسالمت آمیز آن با امارات وارد «گفتگوی جدی» شود)؛ اما این که دوباره پای مساله جزایر به بیانیه‌های مشترک با قدرت های بزرگ باز شده و اینکه امارات مجددا در سطح گسترده تری روی این قضیه متمرکز شده، اتفاقی قابل تامل و توجه است.
4. کشورهای حاشیه جنوبی خلیج‌فارس تا پیش از این تقریبا روابط امنیتی-نظامی سطح بالای انحصاری با آمریکا داشتند و در قالب دیدارهای مشترک با این کشور درباره جزایر سه‌گانه موضع‌گیری می‌کردند. اما اکنون اعراب در قالب اتحادیه عرب و ساختار کوچک‌تری با نام شورای همکاری خلیج‌فارس، با دیگر قدرت‌های جهانی همکاری‌های بیشتری تعریف کرده و در دیدارهای خود موضوع جزایر سه‌گانه را نیز می‌گنجانند. به عبارت دیگر، البته کشیده شدن موضوع جزایر سه‌گانه به روابط عربی با چین و روسیه می تواند پیامد طبیعی خروج روابط بین‌المللی آنها از انحصار رابطه با آمریکاست.
5. در گذشته معمولا در چنین بیانیه‌های مشترکی بر گفتگو برای حل و فصل این قضیه تاکید می‌شد، اما نکته جدید در این بیانیه‌ها حمایت از موضع امارات در ارجاع مساله جزایر به دیوان دادگستری بین‌المللی است که تهران مخالفت کامل خود را با آن اعلام کرده است.
6. در بیانیه مشترک اتحادیه اروپا و شورای همکاری خلیج فارس برای اولین بار ایران به عنوان «اشغالگر» جزایر سه گانه معرفی شد که بی سابقه و هشدارآمیز است.
7. موضع مسکو و پکن با مواضع سایر کشورهای بزرگ غربی درباره اختلاف ایران و امارات بر سر جزایر سه گانه مطابقت دارد.
8. در۱ سال اخیر روسیه دوبار پای بیانیه ای را امضا کرده است که نه تنها خواستار مذاکره ایران بر سر تمامیت ارضی خود شده، بلکه از ارجاع پرونده جزایر سه گانه به محاکم بین المللی حمایت کرده است. تکرار این اقدام ضد ایرانی روسیه در کمتر از ۱ سال هشدارآمیز و قابل توجه است.
9. اضافه شدن مواضع چین و روسیه به مواضع قبلی امریکا و اتحادیه اروپا به عنوان اعضای دائم و دارای رای وتو در شورای امنیت سازمان ملل متحد، موضع امارات درباره پذیرش وجود اختلاف بر سر جزایر و دعوت به مذاکرات دوجانبه یا مراجعه به داوری بین المللی برپایه حقوق بین الملل و منشور سازمان ملل متحد را تقویت می کند که یک معضل جدیدی را برای ایران در محیط همسایگی ایجاد می کند.

 

 

*مصطفی نجفی، پژوهشگر منازعات خاورمیانه

مشاهده خبر در جماران