یک پیشنهاد در انتخاب همکاران اقتصادی دولت

نتیجه انتخابات دور دوم ریاست جمهوری، پیروزی مسعود پزشکیان بود که وعده اقتصادی مشخصی بر خلاف کاندیداهای دیگر نداد. اکنون او رئیس جمهور است و رأی دهندگان انتظار تغییر در زندگی خود را دارند.

با نگاهی به دولت های پس از انقلاب در می یابیم که بجز دولت هاشمی در سایر دولتها، اختلافات مقامات اقتصادی وجود داشته است. اختلاف نظر مقامات اقتصادی در دولت موسوی منجر به کنار رفتن وزرای کار و بازرگانی شد و در دولت خاتمی، منجر به حذف وزیر اقتصاد در کابینه دوم شد. وزرای اقتصاد، تعاون، راه، صنایع، نفت و رئیس سازمان برنامه در دولت احمدی نژاد نیز تغییر کردند. در دولت دوم روحانی نیز وزیر اقتصاد و مشاور اقتصادی رئیس جمهور از کابینه کنار رفتند. در دولت رئیسی، رئوسای بانک مرکزی و سازمان برنامه، وزرای تعاون،  کشاورزی،  راه  و صمت نیز تغییر کردند. آیا با تکیه بر این سابقه می توان مشابه این وضعیت را برای دولت پزشکیان نیز پیش بینی کرد؟.

پرسش اصلی، چرایی این اختلافات و تغییرات در مقامات اقتصادی دولتهاست؟ پاسخ به این پرسش می تواند روابط درون ساختار حاکمیت و ساختار سیاسی کشور را تبیین کرده و منجر به راهکارهایی برای بهبود شرایط شود. 

در کشورهای دارای نظام حزبی، کمیته های حزب مسئول تدوین برنامه های کاندیدای حزب می باشند. اصول و جهت گیری های اقتصادی و سیاسی در مرامنامه و اساسنامه های حزب مشخص است. از این رو، اعضای کمیته متشکل از متخصصان آن رشته، ضمن عمل به وظیفه دولت سایه و نقد دولت حاکم، دارای برنامه های مشخص در آن حوزه هستند. کاندیدای حزب نیز در یک فرایند درون حزبی، انتخاب و معرفی می شود. از این رو شاید ماهها قبل، کاندیدای حزب برای مردم شناخته شده است. چنانچه اکنون بیش از چهار ماه قبل از انتخابات، مردم امریکا کاندیداها را می شناسند. مردم  در این مدت با برنامه های کاندیداها آشنایی شده، در این بازه زمانی، رقبای انتخاباتی نیز ضمن ارائه دقیق برنامه های خود به نقد برنامه های رقیب می پردازند.

در نظام های فاقد احزاب، شاید کاندیداها تا چند ماه قبل از انتخابات تمایلی به حضور نداشته باشند. در این شرایط فقدان ذهن منسجم و پشتوانه علمی قوی برای ریاست جمهوری طبیعی است. کاندیداها معمولا نقاد وضع موجود هستند اما درک دقیقی نسبت به آنچه باید رخ دهد، ندارند. از این رو وعده های زیاد دست نیافتنی داده، سخنان کلی بیان می کنند. اما به هنگام استقرار، درک روشنی از وضعیت کشور ندارند. در ابتدای دولت اول آقای روحانی، شعار حل مشکلات در صد روز داده شد اما شدنی نبود از این رو گفتند منظور، گزارش در صد روز اول بوده است. بعد از ماهها، وزیر وقت اقتصاد اعلام کرد که تازه ابعاد مشکلات برای ما دارد روشن می شود. به هر حال، منتخبان پس از پیروزی در انتخابات  در دور اول نه برنامه معین دارند و نه اعضای کابینه از قبل تعیین شده است. در قدم نخست، فرد منتخب، از حلقه مورد اعتمادش می خواهد به بررسی افراد صاحب صلاحیت برای وزارت بپردازند. این انتخاب بر اساس موازین علمی صورت نمی گیرد. متغیرهای فراوانی در این گزینش محفلی موثر است. از این رو پس از مدتی اختلافات و ناکارآمدی ها خود را آشکار می کنند.

رئیسی وعده نشدنی ساخت یک میلیون مسکن را داد، پس از مدتی معاون اولش اعلام کرد که مردم باید خودشان یک میلیون مسکن بسازند. حتی وزیر راه دولت سیزدهم نیز اعتقادی به ساخت یک میلیون مسکن در سال نداشت، در حالیکه  گروهی با همین وعده ها به آقای رئیسی رأی داده بودند.  

بنابراین فقدان نظام حزبی از عوامل مهم بی برنامگی دولتها، اختلافات درونی، تغییرات اعضای کابینه است. از این رو تقویت نظام حزبی و التزام به لوازم آن امری ضروری است. بستر فعلی، مناسب برای رشد نظام حزبی نبوده، از این رو  تشکل های کنونی کشور نوعا فاقد ساختار حزبی هستند و بیشتر محلی برای دورهمی های منظم بوده که در ایام انتخابات فعال می شوند.

به نظر می رسد که جناب پزشکیان رئیس جمهور منتخب با توجه به مسیر گذشته رئوسای جمهور پیشین، و با توجه به خواست مردم مبنی بر بهبود زندگی معیشتی، باید قبل از معرفی وزراء به چند نکته توجه کند.

اول اینکه، هدفگذاری اصلی باید بهبود رفاه جامعه باشد که از مسیر افزایش رشد اقتصادی ممکن است.

دوم، تحقق رشد اقتصادی مبتنی بر بهبود روابط با دنیای بیرون و تنش زدایی است و در حوزه سیاست های داخلی، اعتقاد به بهبود فضای کسب و کار، بسترسازی و حرکت به سمت اقتصاد بازار همراه با مبارزه با رانتجویی است.

سوم، لازمه رشد اقتصادی موفق و پایدار، انتخاب همکارانی کاردان، با تجربه و دارای سلامت است.

به نظر می رسد اگر انتخاب همکاران با توجه به محورهای یادشده صورت پذیرد، اختلاف نظرهایی که در آینده رخ می دهد به حداقل خواهد رسید.

مشاهده خبر در جماران