واقعاً روس ها درباره جنگ پوتین چه فکر می کنند؟/ سقوط مخاطبان تلویزیون دولتی در روسیه/ روس ها بیشتر چه کلماتی را در گوگل جست و جو می کنند؟

در ۲۳ ژوئن ۲۰۲۳، یوگنی پریگوژین، رهبر واگنر، شورشی علیه ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه به راه انداخت.

به گزارش جماران، فارن پالیسی در این باره می نویسد: تصمیم پریگوژین منجر به برخی از خارق‌العاده‌ترین صحنه‌ها در تاریخ اخیر روسیه شد. هنگامی که نیروهای گروه واگنر کنترل مرکز استان روستوف را به دست گرفتند، جمعیت شهر علناً شورشیان را در آغوش گرفتند و برای آنها غذا و نوشیدنی آوردند و آنها را در مقابل دوربین های تلویزیونی زنده تشویق کردند. زمانی که پریگوژین شخصاً ظاهر شد، اندکی قبل از اینکه سرانجام شورش خود را رها کرد، همه از او استقبال کردند. اینجا چه خبر بود؟ آیا مردم روستوف صرفاً وضعیت پریگوژین را به عنوان گویای حقایق ناخوشایند در مورد حمله به اوکراین تحسین می کردند؟ آیا آنها فقط ناامیدی خود را از بی کفایتی آشکار سران ارتش عادی ابراز می کردند؟ آیا آنها فکر می کردند که واگنر پیروز می شود و در حال انتخاب طرف خود در این مخاصمه بودند؟ آیا آنها از فرصت برای ابراز نارضایتی گسترده تر استفاده می کردند؟ یا همه موارد فوق - یا هیچ کدام؟

شورش پریگوژین تصویر واضحی از مشکلاتی را ارائه می دهد که هر کسی که سعی می کند بفهمد مردم روسیه واقعاً چه فکری می کنند، با آن مواجه است. اما این سوالی است که نیاز به پاسخ فوری دارد. مقابله با رژیم پوتین و جنگ آن علیه اوکراین بسیار سخت تر خواهد بود مگر اینکه سیاست گذاران و استراتژیست ها بتوانند به درک درستی از افکار عمومی روسیه برسند.

پوتین در سخنرانی شب سال نو خود در پایان سال ۲۰۲۳ این دیدگاه را بیان کرد که می‌خواهد روس‌ها  و تا حدی سایرین بپذیرند: مردم روسیه و رهبر آنها یک «جامعه متحد» را تشکیل می‌دهند. در این روایت، بین دیدگاه پوتین برای کشور و آنچه روس‌های معمولی می‌خواهند، فاصله‌ای وجود ندارد و این شامل جنگ در اوکراین می‌شود، که او آن را به عنوان یک مبارزه قهرمانانه (علیه به اصطلاح نئونازی‌ها) به تصویر می‌کشد که به طور گسترده توسط شهروندان حمایت می‌شود.

البته واقعیت نسبتاً پیچیده تر است. این ظاهر اجماع یکپارچه توسط یک دولت پلیسی فراگیر اجرا می شود. یک دستگاه امنیتی عظیم همه چیزهایی را که روس‌ها می‌گویند و انجام می‌دهند زیر نظر دارد. برخی از برجسته‌ترین منتقدان پوتین، مانند ولادیمیر کارا مورزا و ایلیا یاشین، به اتهام انتشار «اطلاعات نادرست» درباره ارتش روسیه و جنگ، در حال گذراندن محکومیت‌های چشمگیر زندان هستند. الکسی ناوالنی، مخالف پیشرو، یکی دیگر از فعالان معروف ضد جنگ، اخیراً در شرایط نامشخصی در زندان درگذشت. اندکی پس از آن، دستیار او  که در تبعید در لیتوانی زندگی می کرد، مورد حمله وحشیانه یک مهاجم با چکش قرار گرفت.

روس های معمولی به خوبی از خطرات ناشی از گفتن حرف نادرست آگاه هستند. سالمندان هنوز خاطرات روشنی از زندگی در زمان رهبران سابق جوزف استالین و لئونید برژنف دارند، خاطراتی که به طرق مختلف به نسل‌های کنونی رسیده است.

لیوبوف سوبول، فعال اپوزیسیون تبعیدی معتقد نیست که روس‌ها مایلند آنچه را که فکر می‌کنند به مسئولان برگزار کننده نظرسنجی‌ ها بگویند: او به فارن پالیسی گفت: «بیشتر اوقات با پاسخ‌هایی که طرفداران دولت را منحرف می‌کند، نتایج غیرقابل اعتمادی دریافت می‌کنید. کسانی که از رژیم پوتین حمایت می کنند صادقانه و آشکار پاسخ خواهند داد، در حالی که افراد مخالف از ترس انتقام، مشکلات در محل کار و سایر مشکلات از گفتن حقیقت و بیان احساسات واقعی خود می ترسند.»

نظرسنجی قابل اعتماد به حداقل میزان اعتماد نیاز دارد و اعتماد عموماً در همه جوامع بسته، نه تنها روسیه، کم است. دقت هر نظرسنجی افکار عمومی منوط به در دسترس بودن پاسخ دهندگانی است که هیچ ترسی از پیامدهای منفی ندارند و می توانند پرسشگران خود را نسبتاً قابل اعتماد بدانند. هیچ یک از این شرایط در روسیه وجود ندارد.

برگزارکنندگان نظرسنجی‌ در همه جا نگران چیزی هستند که آن را سوگیری مطلوبیت اجتماعی می‌نامند ؛ فشار شدید برای گفتن آنچه می‌دانید از شما انتظار می‌رود، اما در حکومت‌های استبدادی، این مشکل بسیار حادتری است. تعداد کمی از روس‌ها ممکن است نظرات واقعی خود را با کسی که نمی‌شناسند و  از طریق تلفن با آنها تماس گرفته در میان بگذارند  و حتی تعداد کمتری نیز احتمالاً نظرات مخالف خود را بیان می‌کند.

اینکه غرب و اوکراین چگونه پیام‌های خود را به جمعیت روسیه می‌فرستند، تا حد زیادی به این بستگی دارد که آنها چقدر خوب روس‌ها و طرز فکر آنها را می شناسند.

پی بردن به احساسات عمومی برای خود پوتین که ارتش کوچکی از نظرسنجی های خود را برای ارزیابی روحیه ملی دارد به همان اندازه مهم است. اما آیا واقعاً می تواند به آنها اطمینان داشته باشد تا آنچه را که نمی خواهد بشنود هم به او بگویند؟ او ممکن است هرگز نتواند خود را از روایت‌های تبلیغاتی خود که به طرز شگفت‌انگیزی با رفتار طرفداران پریگوژین در روستوف در تضاد است، رهایی بخشد.

این مشکل با کسانی که در حال انجام نظرسنجی هستند تشدید می شود. دو مورد از برجسته‌ترین سازمان‌های نظرسنجی در کشور، مرکز تحقیقات افکار عمومی روسیه (VCIOM) و بنیاد افکار عمومی (FOM)، تحت کنترل دولت هستند. سومین مورد، مرکز که توسط گروهی از کارشناسان که در سال ۲۰۰۳ از VCIOM جدا شدند تشکیل شد و  اغلب به عنوان مستقل توصیف می شود،  بارها مورد حمله کرملین قرار گرفته که آن را به عنوان عامل خارجی محکوم کرده است.

دو سال پیش، وب‌سایت مستقل Proekt تحقیقی را منتشر کرد که ادعا می‌کرد  کرملین مستقیما در کار VCIOM دخالت دارد. روزنامه‌نگاران ادعا کردند که VCIOM با تغییر عبارت سؤالات نظرسنجی به روش‌هایی که پاسخ‌های «مناسب» را به پاسخ‌دهندگان القا می کند آنها را تحت فشار قرار می دهند.

همچنین گفته می‌شود که مقامات دولتی برگزارکنندگان نظرسنجی ها را متقاعد کرده‌اند که از نشان دادن روندهای بلندمدت در میزان اعتماد و محبوبیت پوتین در وب‌سایت شرکت خود  خودداری کنند؛ از جمله پایین‌ترین میزانی که در سال ۲۰۱۸ شروع شد، زمانی که موقعیت او به دلیل اصلاحات عمیقاً نامطلوب بازنشستگی تضعیف شد. اعتماد روس ها به رئیس جمهور خود در مارس ۲۰۲۰ به کمترین میزان در ۱۴ سال گذشته یعنی ۲۸.۳ درصد کاهش یافت، اگرچه متعاقباً پس از تهاجم گسترده به اوکراین به شدت افزایش یافت.

بر اساس آخرین نظرسنجی لوادا که در ماه مارس منتشر شد، داده‌های لوادا و سایر نظرسنجی‌های مستقل، مانند روسی فیلد و گروه کرونیکل نشان می‌دهد که حمایت عمومی از جنگ همچنان قوی است ؛ ۷۷ درصد. با این حال، لوادا همچنین تاکید کرد که بیشتر پاسخ دهندگان (۵۲ درصد) طرفدار مذاکرات صلح هستند تا ادامه خصومت ها (۴۰ درصد)، که با خواسته های کرملین همخوانی ندارد. ۶۶ درصد از افراد مورد بررسی موافق بودند که روسیه بهای بسیار بالایی را برای تهاجم پرداخت می کند.

ولادیمیر میلوف، فعال اپوزیسیون می نویسد که این یافته ها تصویر حمایت ظاهراً محکم از جنگ را که اغلب در رسانه ها نقل می شود، پیچیده می کند. او استدلال می‌کند که تعداد کل حامیان ذکر شده در نظرسنجی‌ها باید تفاوت‌های مهم بین کسانی که «بی‌قید و شرط» از جنگ حمایت می‌کنند (گروهی که او ۳۵ تا ۴۰ درصد می‌داند) و آن‌هایی که «بیشتر از آن حمایت می‌کنند تا با آن مخالفت»، به تصویر کشیده شود.

او خاطرنشان می‌کند که نظرسنجی‌ها همواره مخالفت شدیدی را با موج دوم بسیج نظامی برای اعزام به خط مقدم نشان داده‌، احتمالاً به همین دلیل است که پوتین تاکنون از صدور دستور آن خودداری کرده است.

میلوف همچنین می گوید که مخاطبان تلویزیون دولتی  روشی که از دیرباز مورد پسند پوتین برای تثبیت پیامش در اذهان مردم بود  در حال کاهش شدید است، که نشانه‌ای از کاهش اعتماد به رسانه‌های رسمی است. او توجه را به تفاوت‌های جمعیتی فاحش در میان پاسخ‌دهندگان جلب می‌کند: حمایت از جنگ در میان افراد مسن و روستایی غالب است، در حالی که در میان جمعیت شهری جوان‌تر در ضعیف‌ترین حالت خود قرار دارد.

اکثریت قریب به اتفاق مردم اساساً بی تفاوت هستند و به نظرسنجی ها و مقامات هر آنچه می خواهند بشنوند را خواهند گفت. برخی از کارشناسان آن را با اصطلاح زیبا "بی تفاوتی آموخته شده" توصیف می کنند.

کارشناسان در حال آزمایش راه‌های جدیدی برای مقابله با مشکل بی اعتمادی به نظرسنجی ها هستند. یکی از این راه ها استفاده از قدرت جمع‌آوری داده‌های اینترنت است.  دو دانشمند علوم سیاسی بریتانیایی، در حال بررسی پرسش‌های جستجوی روس‌ها در گوگل و یاندکس، یک موتور جستجوی داخلی هستند.

این داده‌ها، در میان چیزهای دیگر، نشان می‌دهد که روس‌ها از لحاظ مالی بسیار کمتر از آنچه اغلب ادعا می‌شود احساس امنیت می‌کنند: پرسش‌ها درباره «ورشکستگی»، «تأمین مالی مجدد وام مسکن» و «اهدای کلیه» از آغاز تهاجم افزایش یافته است. جستجوها درباره افسردگی، اضطراب و خودکشی نیز به شدت افزایش یافته است. محققان همچنین افزایش پرسش‌های مربوط به استبداد (از جمله کار مورخ هانا آرنت در مورد توتالیتاریسم و اورول ۱۹۸۴) را دنبال کردند.

برای مدت طولانی، معامله ضمنی میان مردم و کرملین این بوده که پوتین رفاه و ثبات را به ارمغان می آورد و روس ها با سکوت سیاسی به آن پاسخ می دهند. اکنون این معامله با جنگ، با سربازی اجباری، عدم اطمینان اقتصادی شکسته شده است. این روزها حضور رژیم در زندگی شما بسیار زیاد شده است. اکنون در جامعه روسیه افرادی سیاسی شده‌اند که قبلاً به سیاست علاقه نداشتند.

در نهایت یک چیز مسلم است: وقتی کسی به شما می‌گوید که روس‌ها در دیدگاه‌های خود متحد و یکدست هستند، حرف آنها را نپذیرید. فهمیدن اینکه واقعاً در درون آن سرها چه می گذرد آسان نخواهد بود.

مشاهده خبر در جماران