یک کارشناس خاورمیانه: روسیه برنده جنگ غزه است/ باید هوشیار باشیم/ جنگ فعلی در غزه برای بقای نتانیاهوست

پایگاه خبری جماران: در غزه چه خبر است؟ اکثر کارشناسان می گفتند که این جنگ که واکنشی به عملیات طوفان الاقصی حماس علیه رژیم صهیونیستی بود، دو یا سه ماه بیشتر طول نخواهد کشید؛ اما حالا نزدیک به 5 ماه گذشته است و نشانه ای هم از اتمام حملات به غزه وجود ندارد. 

این جنگ چه سرنوشتی خواهد یافت و چرا این قدر طولانی شد؟ حماس هم اکنون در چه وضعیتی است؟ آیا اسراییل به اهداف خود رسیده است؟ 

تمام این سوال ها را از یک کارشناس و دیپلمات متخصص در امور خاورمیانه پرسیده ایم. 

«سیدعلی حسینی» تجربه فعالیت دیپلماتیک در چند کشور عربی را دارد. او معتقد است جنگ فعلی جنگی برای بقای نتانیاهو است و بیشتر به کشمکش های داخل حکومت اسراییل مربوط است. 

او اذعان می کند توان عملیاتی حماس در این حملات کاهش قابل توجهی داشته اما به این معنا نیست که اسراییل به اهداف خود رسیده باشد. 

گفت و گوی خبرنگار جماران با این کارشناس را در ادامه می خوانید: 

جنگ غزه در چه شرایطی قرار دارد و آخرین خبرها از آتش بس چیست؟

در مورد آخرین وضعیت جنگ رژیم غاصب اسراییل با فلسطین در غزه این جنگ همچنان ادامه دارد و بیش از 32 هزار نفر به شهادت رسیده اند و ده ها هزار نفر زخمی و دو میلیون نفر ازمردم همچنان آواره هستند. درخواست های آتش بس هم با فراز و نشیب هایی هنوز به سرانجام نرسیده است و تلاش های آمریکا قطر و مصر به عنوان فعالان اصلی در زمینه آتش بس تاکنون موفق نبوده اند، سپس طرح اتش بس آمریکایی ها بود که حماس آن را نپذیرفت اخرین پیشنهاد سه ماده ای را حماس ارائه داد که اسراییل نپذیرفته است و در حال حاضر بلینکس وزیر خارجه آمریکا دور جدیدی از سفر منطقه ای خود را شروع کرده است و با وزیر خارجه عربستان مذاکره نموده است، جنگ همچنان در ماه رمضان ادامه دارد. 

در مورد علت عدم موفقیت آتش بس باید گفت که نتانیاهو خواستار دریافت اسامی تمامی اسرا (زنده و مرده)، از حماس است و حماس به دلیل شرایط جنگی این درخواست را رد کرده است؛ چون این اسرا در دست گروه های مختلفی قرار دارد، حماس می گوید برای کسب آمار از این گروه ها نیاز به شرایط غیرجنگی دارد که فراهم نیست. 

موضوع بعدی بر سر بازسازی غزه و کمک رسانی است که از موارد اختلافی است پیشنهاد حماس این بود که با روشن شدن وضعیت چهل اسیر و آتش بس بازسازی شروع شود که این مورد موافقت اسراییل واقع نشده است.

پیشنهادی هم از سوی مصر و قطر ارائه شده که بر مبنای آن در ازای آزادی تعدادی از اسرا یک آتش بس موقت ایجاد شود که حماس آن را نپذیرفته است پیشنهاد آمریکا این است که در ازای آتش بس موقت، انجمن های محلی و گروه های عشایری و قبیله ای برای توزیع کمک های بشر دوستانه سازماندهی شوند این طرح آمریکا با هدف حذف حماس از غزه صورت گرفته است، اما به دلیل مخالفت سران عشایر بی نتیجه باقی مانده است. قطر و مصر هم اکنون فشار زیادی به حماس وارد می کنند که با آتش بس موقت موافقت کند حتی دوحه تهدید به اخراج سران حماس از قطر کرده است. 

موضع گیری کشورهای جهان چگونه بوده است؟ 

بی خاصیت ترین موضع گیری ها از سوی کشور های اسلامی بوده است. قطر و مصر که به دنبال آتش بس هستند، در حمایت از حماس موضعی ضعیف دارند و جهت گیری هایشان به نفع آمریکا و رژیم صهیونیستی است. ناجوانمردانه ترین موضع گیری ها را عربستان، امارات و بحرین داشته اند که عملا با اسراییل برای دور زدن دریای سرخ همکاری می کنند. مسیری که از امارات به عربستان سعودی و اردن به اسراییل می رسد،  نوعی خنجر از پشت زدن است. 

کویت و عمان موضع گیری های خنثی داشتند و بقیه کشورهای اسلامی هم کم و بیش همین طور بوده و نهایتا در حد اعلام مواضع و محکومیت اقدام کرده اند. در اروپا بدترین موضع را آلمان داشته است و اخیرا هم گفته اند تمام کشتارهای اسراییل در غزه مطابق موازین بین المللی بوده است!

دیگر کشورهای اروپایی در حد اعلان بشر دوستانه  موضع گیری و هیچ اقدام عملی نکرده اند فرانسه، ایتالیا و آلمان حتی با اعزام ناوهای جنگی خود به دریای سرخ به حمایت از اسراییلی ها بر آمده اند و به بهانه حفظ امنیت دریایی عملا به حمایت از اسرائیل بر امده اند.

آمریکای ها به کمک های مالی و تسلیحاتی از اسراییل ادامه میدهند آنها با در نظر گرفتن 14 میلیارد دلار برای کمک به اسراییل و ایجاد پل هوایی برای ارسال تسلیحات و مهمات به اسراییل از نتانیاهو حمایت می کنند هر چند که در موضع گیری های اخیر علیه اسراییل حرف هایی زده اند. اما این مواضع بیشتر کارکرد انتخاباتی دارد شخص بایدن و رییس گروه دموکرات ها در کنگره تلاش هایی دارند که اسراییل را ترغیب به آتش بس کنند، اما آمریکا در عمل حامی اسراییل است و اقداماتی از قبیل پرتاب مواد غذایی از طریق هوا و ساخت بندری در غزه برای ارسال کمک های مواد غذایی از طریق کشتی و دریا طی کمتر از سه ماه به نوعی وقت کشی است و نمایش هایی است که آرای مسلمانان آمریکا را به سبد حزب دموکرات بریزد. رای اقلیت ها و مسلمان ها در آمریکا موثر است و دموکرات ها برای کسب آن تلاش می کنند.

چرا مصر و قطر برای آتش بس در غزه تلاش می کنند؟

مصر می خواهد این بحران را کنترل کند و نگذارد جمعیت دو میلیونی غزه به مصر سرازیر شوند و قطر هم می خواهد مانند همیشه یک فعال دیپلماسی در منطقه و میدان دار این موضوع باشد، اما کفه ترازو مواضع این دو  به نفع رژیم صهیونیستی بوده و این به اعتبار و فعالیت های این دو کشور لطمه وارد کرده است. 

ترکیه در این میان چه نوع مواضعی دارد؟

ترکیه به نقل دوگانه خود ادامه می دهد؛ از یک سو از فلسطین و حماس و غزه حمایت می کند، از سوی دیگر روابط اقتصادی خود با اسراییل را ادامه داده است و طبق اخبار موجود در چند ماه گذشته صادرات خود به اسراییل را روز به روز افزایش داده و سر سوزنی از منافع اقتصادی خود کوتاه نیامده است و این موضع گیری های دوگانه  همچنان ادامه دارد

البته خرابی های غزه خیلی زیاد است و کمبود مواد غذایی و دارویی منجر به مرگ و میر گسترده در فلسطین شده است که طبیعتا درمیان مردم نارضایتی ایجاد می کند. با این همه همان طور که نظرسنجی های جهانی نشان می دهد حماس محبوبیت خود را حفظ کرده است. 

آمریکا و هم پیمانانش می خواهند تشکیلات خودگردان مدیریت غزه را به عهده بگیرد که با توجه به ضعف این تشکیلات این اتفاق در شرایط حاضر امکان پذیر نیست به همین دلیل آنها مجبور شدند نخست وزیر را تغییر دادند و کسی را آورده اند که متخصص امور مالی است و انتظار دارند با کمک او سر و سامانی به وضعیت تشکیلات خود گردان بدهند. آنها حتی تلاش می کنند محمود عباس را هم کنار بزنند تا برنامه های خود را در تشکیلات خود گردان به راحتی ادامه دهند. اما این که آیا می توانند تشکیلات خودگردان را بر غزه مسلط کنند را باید در آینده دید.

به نظر من این ماموریت دشواری است و اخیرا خبری آمده بود که استخبارات زیر نظر تشکیلات خودگردان تعدادی مسلح را از طریق رفح به غزه فرستاده بود که بتواند با استفاده از آنها به غزه مسلط شود که عملیاتشان ناموفق بود. 

سرنوشت این جنگ چه می شود؟ 

سرنوشت این جنگ خانمان سوز به روابط اسراییل و آمریکا گره خورده است. به نظر من روابط اسراییل و آمریکا روابطی بسیار پیچیده است و در محافل سیاسی درباره این رابطه بحث های زیادی وجود دارد. برخی می گویند اسراییل فرزند غرب در منطقه است و برخی می گویند اسراییل با کم لابی بسیار قدرتمند خود در آمریکا بر این کشور و سیاست هایش در خاورمیانه تسلط دارد.

اما به نظر می رسد در این برهه حساس سرنوشت این موضوع و جنگ غزه به هم گره خورده و تا انتخابات آمریکا که 15 آبان 1403 است این جنگ فرسایشی ادامه می یابد؛ مگر این که اتفاقات خاصی بیفتد و متغیرهای دیگری به میان بیاید. چون تا الان هیچ یک از طرف ها نتوانسته اند توافقی را به سرانجام برسانند. مهمترین شرط حماس برای آزادی گروگان ها این است که آتش بس باید دائمی باشد تا موضوع بازسازی غزه به نتیجه برسد. در غیر این صورت غزه با چالش های سیاسی و اجتماعی مواجه می شود و این دو موضوع موضوعات اصلی است و اسراییل هم به آنها تاکنون تن نداده استد. 

وضعیت در جبهه شمالی میان اسراییل و حزب الله به چه شکل است؟

تا الان و حتی بدون جنگ اسراییل علیه جنوب لبنان، حزب الله پیروز میدان بوده و از سلاح ها و موشک ها و پهپادها به خوبی استفاده کرده و جبهه مشکلی برای اسراییلی ها ایجاد کرده است. اسراییلی ها تهدیدهای متفاوتی کرده اند، اما نتوانسته اند به عملیات نظامی روی بیاورند. من فکر می کنم با توجه به این که غرب و آمریکایی ها گسترش جنگ را به نفع خود نمی دانند، چه آتش بس بشود یا ادامه یابد تغییری در آرایش جنگی منطقه شمال ایجاد نخواهد شد. 

با این حساب بحث تشکیل دو دولت فلسطین و اسراییل چه سرانجامی می یابد؟

الان در آمریکا حداقل حزب دموکرات به این نتیجه رسیده که برای کنترل این وضعیت و به خصوص آینده باید دو دولت فلسطین و اسراییل شکل گیرد اما شکل گیری دولت فلسطینی به آن شکلی که در قرارداد یک و دو اسلو مشخص شده بود و قرار بود 13 درصد مساحت کشور فلسطین به عنوان کشور فلسطین شناخته شود. با توجه به  شهرک سازی های اسراییل در این مناطق، بسیار مشکل شده است.

اگر فرض کنیم این اتفاق با وجود دشواری های فراوان بیفتد و دولت فلسطینی شکل گیرد می توان تصور کرد که تا میان مدت آتش اختلافات فلسطین و رژیم غاصب اسراییل فروکش خواهد کرد. 

البته تحقق این اتفاق بسیار مشکل است. ابتدای باید سرنوشت جنگ فعلی روشن شود تا بعد به این موضوع برسند. البته یک راه میانبر هست و آن این که آمریکا بتواند دولت اسراییل را به انتخابات زودرس در این کشور قانع کند که در این صورت دولت نتانیاهو سقوط خواهد کرد و شرایط متفاوت خواهد بود. سقوط نتانیاهو ممکن است آتش جنگ را خاموش کند اما با توجه به نفوذ و قدرت بالای تندروها در جامعه اسراییل مشکل به صورت کامل حل نخواهد شد.  

من معتقدم این بحران با مقداری کم و زیاد تا انتخابات آمریکا در ده ماه آینده ادامه یابد و سرنوشت این منطقه هم به شکلی به انتخابات آمریکا گره خورده است که حزب دموکرات پیروز شود و یا جمهوری خواه.

آیا به نظر شما حماس با این جنگ از بین رفته فرض می شود؟

حماس یک عقیده و مرام سیاسی است که در میان مردم فلسطین ریشه زده و بعد از این عملیات همچنان محبوبیت حماس بالاتر رفته است، اما به نظر می رسد اگر قرار باشد حماس همچنان حکومت کند به دو صورت پیش بینی می شود:

اگر کمک های کشورهای ثروتمند عربی دولت های غربی برای بازسازی قوی صورت گیرد محبوبیت حماس حفظ و بیشتر می شود و اگر کمک نرسد و خرابی ها وجود داشته باشد و مردم برای سال ها بی خانمان باشند، روی محبوبیت حماس تأثیر می گذارد. در این صورت به نفع حماس است که دولتی غیر از حماس حکومت را به عهده بگیرد و حماس می تواند به عنوان طلب کار همچنان در موضع قوی باقی بماند.

به نظر شما چه کشورهایی از ادامه روند فعلی بهره می برند؟

پس از حدود 170  روز از جنگ در غزه ، برنده اول و آخر این جنگ روس ها هستند، چرا که توانستند موضوع اوکراین را از صدر اخبار به پایین بیاورند و به عملیات خود در اوکراین ادامه دهند و در واقع برنده اصلی جنگ غزه تا الان روسیه بوده و  به همین دلیل هم غیرمستقیم هم با کمک به انصارالله به تنش در دریای سرخ دامن می زند. دیدید که رسانه های روسی اخیرا خبری جعلی منتشر کردند مبنی بر این که انصارالله به موشک هایپر سونیک مجهز شده است. انتشار این خبرها نشان می دهد روس ها دوست دارند تنش در خاورمیانه و دریای سرخ و غزه ادامه یابد 

اما اگر بپرسید بیشترین هزینه این جنگ را چه کشوری متحمل شده، خواهم گفت ایران. هم اکنون انگشت اتهام کشورهای بزرگ و متخاصم در موضوع فلسطین و حملات انصارلله یمن به کشتی های اسراییلی در دریای سرخ به سوی ایران نشانه رفته است و این اتهامات در آینده برای ما هزینه های زیادی به بار خواهد آورد. چنان چه می بینیم اخیرا هم در جلسه اخیر شورای امنیت که با موضوع یمن برگزار شده بود، آمریکا و اسراییل خواستار بازرسی کشتی های ایرانی به بهانه احتمال حمل سلاح برای یمنی ها شدند و اگر این تصویب شود برای ما خسارت بار خواهد بود. 

مواضع چین را چطور می بینید؟

چین به همان راهی که در سی سال گذشته داشته، ادامه می دهد و آنها از کنار هر بحران و جنگ و درگیری عبور می کنند و به منافع اقتصادی خود توجه می کنند تا مورد ضربه واقع نشود و در این موضوع غزه و دریای سرخ به همین شکل عمل کردند و ظاهرا هم توافق های پنهانی با انصارالله دارند و کشتی هایشان با امنیت در رفت و آمد است. 

شما پیشتر در تحلیلی گفته بودید جنگ غزه یک تا دو ماه ادامه دارد، اما امروز می بینیم وارد ششمین ماه خود شده است ؟

ما گفتیم این جنگ بین یک تا دو ماه طول می کشد و دو ماه جنگ برای پاسخ به عملیات طوفان الاقصی کافی بود، اما جنگی که امروز ادامه دارد پاسخ به عملیات هفت اکتبر نیست؛ بلکه عملیاتی برای حفظ قدرت نتانیاهو است. و توجیهی جز تلاش نتانیاهو برای حفظ شرایط جنگی برای ماندن دولتش ندارد و این موضع را اکثر تحلیل گران در غرب هم تایید کرده اند.

اسراییل در این چند ماه چقدر در تضعیف توان حماس و انهدام تونل ها در غزه موفق عمل کرده است؟

اطلاعات دقیقی در این زمینه وجود ندارد، اما طبق برآوردهای دستگاه های اطلاعاتی آمریکا عملیات های اسراییل از ابتدای جنگ غزه تاکنون نتانیاهو و اسراییل در غزه علیه اسراییل منجر به انهدام یک سوم تونل های غزه شده و توان نظامی حماس را تضعیف کرده است. آنچه که مشخص است اینکه عملیات های حماس، چه در پرتاب موشک های دست ساز و چه خمپاره و به خصوص عملیات های با سلاح های ضدزره به روی ادوات نظامی اسراییلی ها، کاهش داشته است و به عملیات های تک تیراندازها افزایش یافته است. 

البته اسرائیلی ها در مورد ترور فرماندهان نظامی حماس تاکنون موفقیتی نداشته اند و آخرین بار اعلام کردند که نفر چهارم نیروهای نظامی حماس را ترور کرده اند که این هم تایید نشد و یحیی سنوار همچنان  زنده و فعال است و به کارش ادامه می دهد.

البته خرابی های غزه خیلی زیاد است و کمبود مواد غذایی و دارویی منجر به مرگ و میر گسترده در فلسطین شده ست که طبیعتا درمیان مردم نارضایتی ایجاد می کند  با این همه همان طور که نظرسنجی های معتبر نشان می دهد حماس محبوبیت خود را حفظ کرده است. 

آمریکا و هم پیمانانش می خواهند تشکیلات خودگردان مدیریت غزه را به عهده بگیرد که با توجه به ضعف این تشکیلات این اتفاق در شرایط حاضر امکان پذیر نیست به همین دلیل آنها مجبور شدند نخست وزیر را تغییر دادند و کسی را آورده اند که متخصص امور مالی است و انتظار دارند با کمک او سر و سامانی به وضعیت تشکیلات خود گردان بدهند آنها حتی تلاش می کنند محمود عباس را هم کنار بزنند تا برنامه های خود را در تشکیلات خود گردان با توان بیشتری  ادامه دهند. اما آیا می توانند تشکیلات خودگردان را بر غزه مسلط کنند را باید در آینده دید. به نظر من این مأموریت دشواری است و اخیرا خبری منتشر شده بود که استخبارات زیر نظر تشکیلات خودگردان تعدادی مسلح را از طریق رفح به غزه فرستاده بود که بتواند با استفاده از آنها به غزه مسلط شود که این اقدام ناموفق بود. 

مشاهده خبر در جماران