پاکستان؛ انتخابات یا نمایش انتخابات؟

محمد حسین بنی اسدی، دیپلمات بازنشسته در یادداشتی برای جماران نوشت:  پاکستان، همسایه ۲۴۰ میلیونی ایران بعد از انتخابات اخیر و جابجایی قدرت به روش دموکراتیک  در ۱۳اسفند ماه  شاهد انتخاب شهباز شریف،  رییس حزب اکثریت در یک ائتلاف با حزب مردم‌ پاکستان و هفت حزب کوچکتر به عنوان نخست وزیر بود .

پارلمان پاکستان بعد از سوگند نمایندگان و  انتخاب رئیس پارلمان اقدام به انتخاب نخست وزیر کرد. بدیهی است که گام ‌بعدی تشکیل کابینه و آغاز به کار دولت برای یک دوره  پنج ساله است . بر اساس اعلام کمیسیون انتخابات پاکستان از ۲۶۶کرسی پارلمان ملی این کشور،  طرفداران حزب تحریک انصاف که ، رئیس آن حزب، عمران خان در زندان است و حزب از نماد انتخاباتی خود محروم بود، به عنوان مستقل در انتخابات شرکت کرده بودند ۹۰ کرسی ،حزب مسلم لیگ نواز ۷۵کرسی و حزب مردم ۵۴ کرسی را به خود اختصاص دادند.  سایر کرسی ها  توسط احزاب کوچک و افراد مستقل اشغال شد.

پارلمان ملی پاکستان در اجلاس خود  با ۲۰۱ رای به شهباز شریف در مقابل ۹۲ رای به ایوب عمر از طرفداران حزب تحریک انصاف عمران خان ، مسئولیت نخست وزیری را به شهباز شریف به عنوان بیست و چهارمین نخست وزیر پاکستان محول کرد.

انتخابات پاکستان توسط نهادی به نام کمیسیون انتخابات  نظارت و اجرا می گردد . کمیسیون انتخابات پاکستان ‌یکی از نهادهای قانون‌اساسی است که وظیفه برگزاری انتخابات سالم را به عهده دارد.این نهاد متشکل از ۵ عضو است که رییس کمیسیون و ۴ عضو دیگر همگی از قضات عالی‌رتبه بازنشسته شامل ۴ نفر از هر کدام از دیوان های عالی  ایالات چهارگانه هستند که برای مدت ۳ سال انتخاب می شوند.  اعضای این کمیسیون ‌توسط نخست وزیر  و احزاب اپوزیسیون  معرفی می شوند و رئیس جمهور آنان‌ را منصوب می کند، ۵ عضو کمیسیون انتخابات یا توسط رئیس جمهور یا دیوان عالی قضایی کشور  و یا استیضاح توسط مجلس برکنار  می شوند.

جالب توجه است که با پایان‌ دوره ۵ ساله دولت  با نظارت کمیسیون انتخابات ، دولت مستقر در مرکز و ایالت‌ها  استعفا می دهند و  با هماهنگی حزب حاکم‌ و  اپوزیسیون‌ نخست وزیر  موقت برای سه ماه  در پایتخت انتخاب می شود که اقدام به تشکیل دولت موقت می کند.  این قاعده در ایالات نیز صدق می کند و سر وزیر در ۴ ایالت  منصوب می شوند.  هدف اصلی از این دولت موقت در مرکز و  ایالت ها  جلوگیری از دخالت فرد یا حزب خاصی در انتخابات است. دولت موقت در مرکز و ایالت‌ها به محض برگزاری انتخابات  مشخص شدن حزب حاکم منحل می شوند و دولت منتخب در مرکز و ایالت‌ها ( به تنهایی یا با موتلفین) زمام‌ امور را‌ در دست می گیرند . در واقع انتخابات ترم و واژه ای است که از دموکراسی پارلمانی اروپایی نشات گرفته و در نتیجه استعمار انگلیس بر شبه قاره هند عاید این کشورها به ویژه هند و پاکستان شده  است.

پدیده انتخابات حاصل تجربه اروپا بعد از قرون وسطی و پیروزی اراده مردم بر حکومت های خودکامه اروپا است . روشنفکران اروپایی برای جلوگیری از احیای دوباره حکومت‌های خودکامه، زمینه های بروز مجدد این پدیده شوم را با تعریف و تبیین تفکیک قوا و ایجاد دموکراسی پارلمانی  با عناصری چون نظام چند حزبی و آزادی رسانه و محدود کردن دوره نمایندگان و روسای دولت یا روسای کشور و در واقع در راس امور قرار دادن پارلمان، سد کردند.

 در این نظام حکومتی،  اراده مردم و تبلور آن از طریق احزاب سیاسی  قدرت را در کشور در دست می گیرد و نخست وزیر و وزرا در مقابل پارلمان پاسخگو می کند. پارلمان  تبلور قدرت مردم است . پارلمان حق‌ رای عدم اعتماد به نخست وزیر و دولت مستقر را دارد  و در نهایت  هیچ ما فوق و  قدرتی بالای سر پارلمان قرار ندارد.  انتخابات یک بسته و مجموعه است که در بستر خود مفهوم و معنی پیدا می کند  که  تفکیک قوا، آزادی احزاب ،آزادی رسانه و ساختارهای قانونی و جامعه مدنی جزء لایتجزای این بستر دموکراسی  است.

مرور و پیگیری روند انتخابات پاکستان بیانگر آن است که این کشور در بین کشورهای اسلامی از زیر ساختارهای بسیار قوی مدنی برخوردار است و همین ساختار باعث شده که پاکستان  از موج هایی چون  بهار عربی یا حتی رقابت‌ها و دشمنی بلوک بندی های سیاسی داخلی در امان بماند و به روش قانونمند بحرانهای داخلی را مهار و در کانال قانونی قرار دهد. در نتیجه  پاکستان از نهادهای دموکراسی پارلمانی برخوردار است و در مجموع شاهد انتخابات است نه نمایش انتخابات.

 بر اساس نظرسنجی موسسه معتبر ایپسوس(IPSOS) که یک شرکت تحقیقات جهانی است ۵۴در صد مردم پاکستان معتقدند انتخابات اخیر شفاف و آزادانه برگزار شده است. علاوه بر آن پذیرش نتیجه انتخابات و روند تشکیل دولت علیرغم میل مخالفین سیاسی و بازندگان انتخابات ، تمکین ارتش به نتیجه انتخابات و عدم دخالت علنی آنها در  روند و پروسه بعد از انتخابات ضمن اینکه  جامعه پاکستان و نهاد نظامی و کمیسیون انتخابات پاکستان اجازه ورود یونیفرم  پوشهای نظامی را در انتخابات  و مراحل بعد از آن نمی دهد، از دیگر ویژگی های این پروسه در پاکستان است.

 پاکستان علیرغم مشکلات اقتصادی و امنیتی  در سایه دموکراسی پارلمانی و وجود آزادی احزاب و رسانه  و دیگر معیارهای دموکراسی با انتخابات خود  علیرغم همه فراز و نشیبها  و حرف و حدیث ها نشان داد که در حوزه دموکراسی پارلمانی یک سر و گردن از دیگر کشورهای اسلامی بالاتر است

 به هر حال انتخابات  در یک کلیت  و مجوعه‌ در  بستر مناسب  بیانگر و نماینده  اراده و قدرت مردم است که دموکراسی پارلمانی نمایانگر بارز آن است و برخوردهای انتزاعی با پدیده انتخابات و آن را به صورت شیر بی دم و یال و اشکم تبدیل کردن آن را از کارایی لازم  محروم می‌کند و تنها نمایشی از انتخابات به جای می گذارد .  اغلب کشورهای جهان سوم مدعی دموکراسی و انتخابات آزاد، یا باید بر پذیرش انتخابات با تمام ملزومات آن  اعتراف کنند  یا مخالفت با انتخابات را علنا و به طور شفاف  اعلام کنند به دیگر روایت:  یا مکن با پیل بان بازی ،  یا بنا کن خانه ای درخورد پیل       

 

 

 

مشاهده خبر در جماران