آغاز نخست وزیری پرچالش شهباز شریف در پاکستان/ دولت ضعیف در سایه افزایش نفوذ ارتش

به گزارش جماران، پس از جنجال های انتخاباتی بسیار سرانجام پارلمان جمهوری اسلامی پاکستان شهباز شریف، رهبر حزب مسلم لیگ، شاخه نواز را به عنوان نخست‌وزیر این کشور انتخاب کرد. به گزارش رسانه ها از اسلام آباد  شریف که یک سیاستمدار شناخته شده در عرصه سیاسی کشورش است، برای دومین بار به این مقام بازمی‌گردد. او نامزد حزب خود و نیز سیاستمدار مورد توافق از سوی حزب مردم و شمار دیگری از احزاب در مجلس برای احراز پست نخست‌وزیری بود.

در رأی‌گیری داخلی مجلس، شریف از حمایت ۲۰۱ نفر از نمایندگان برخوردار شد در حالی که رقیبش، عمر ایوب، ۹۲ رأی کسب کرد. انتخاب نخست‌وزیر به رأی ۱۶۹ تن از ۳۶۶ کرسی نمایندگان نیاز داشت.

در جلسه امروز مجلس ، نمایندگان جناح حاکم متشکل از احزاب مسلم لیگ نواز، حزب مردم، عوامی بلوچستان، حزب ملی عوام، جنبش متحده قومی، مسلم لیگ قائد و حزب استحکام پاکستان رای خود را در حمایت از شهباز شریف که برخلاف برادر خود از روابط دوستانه با تشکیلات قدرتمند نظامی پاکستان برخوردار است، به صندوق انداخته و وی را به عنوان نخست وزیر جدید پاکستان انتخاب کردند.

عمر ایوب از سوی عمران خان، دولتمرد زندانی، برای پست نخست‌وزیری پیشنهاد شده بود. حامیان عمران خان در حزب «تحریک انصاف» در نشست مجلس شعارهایی با اتهام «تقلب» سر دادند. «تحریک انصاف» از مذاکره با احزاب رقیب برای تشکیل یک ائتلاف خودداری کرده است.

دور کنونی مجلس پس از انتخابات سه هفته پیش که در فضای بازداشت‌ها، قطع تلفن همراه، اختلال اینترنت و اتهاماتی در خصوص تقلب در رأی‌گیری همراه بود، برپا شده است. کمیسیون انتخابات اتهامات را رد کرده بود.

شهباز شریف در سخنرانی در مجلس گفت خود او و حامیانش «در دوره‌های گذشته هدف انتقام‌گیری سیاسی قرار گرفتند اما وقتی به قدرت رسیدند، انتقامی نگرفتند.» او بدون اشاره به  نام عِمران خان افزود رقیبان سیاسی اما از جمله او و متحدش، آصف علی زرداری (شوهر بی‌نظیر بوتو، نخست‌وزیر ترور شده) را به زندان انداختند. شریف حامیان عمران خان را به حمله به تأسیسات نظامی متهم کرد و گفت اکنون باید دید که مجلس و دادگاه‌ها مهاجمان را عفو خواهند کرد یا نه.

نخست وزیری که بیشتر یک مدیر موفق است تا سیاستمدار

محمد شهباز شریف ۷۲ ساله متولد اول مهر ۱۳۳۰ (۲۳ سپتامبر ۱۹۵۱) در شهر لاهور است. وی رئیس حزب مسلم لیگ نواز و برادر نواز شریف نخست وزیر پیشین پاکستان است که تاکنون سه دوره سروزیری ایالت پنجاب به عنوان دومین استان پرجمعیت پاکستان را بر عهده داشته است.وی در انتخابات عمومی امسال (۱۹ بهمن) به عنوان نماینده حزب مسلم لیگ نواز بار دیگر به مجلس ملی پاکستان راه یافت.

سابقه سیاسی شهباز شریف و ورود او به دنیای سیاست پاکستان به سال ۱۹۸۸ میلادی بازمی‌گردد؛ زمانی که وی به عضویت مجلس ایالت پنجاب در آمد و ۲ سال بعد به عنوان نماینده در مجلس ملی این کشور انتخاب شد. وی برای اولین بار در سال ۱۳۷۶ شمسی به عنوان سروزیر ایالت پنجاب انتخاب شد.

پس از کودتای نظامی سال ۱۳۷۸ توسط ژنرال پرویز مشرف، شهباز شریف به همراه برادرش نواز شریف بازداشت و روانه زندان شد، اما پس از مدتی به همراه اعضای خانواده به عربستان سعودی تبعید و در آخر در سال ۲۰۰۷ به پاکستان بازگشت.

شهباز شریف در انتخابات سال ۲۰۰۸ و ۲۰۱۳ برای دومین و سومین بار به عنوان سروزیر ایالت پنجاب برگزیده شد و توانست به عنوان یک مدیر کارآمد و فراتر از یک سیاستمدار سنتی مشهور شود.

وی پس از سلب صلاحیت نواز شریف از سوی دیوان عالی پاکستان و محاکمه برادرش به اتهام پولشویی و فساد به عنوان رئیس حزب مسلم لیگ نواز منصوب شد. آذرماه ۱۳۹۸ دیوان حسابرسی ملی پاکستان چند پرونده فسادمالی علیه شهباز شریف تشکیل داد و سرانجام در مهرماه ۱۳۹۹ بنابر اتهامات مذکور بازداشت شد، اما پس از مدتی با قرار وثیقه از سوی دادگاه عالی پاکستان از زندان آزاد شد.

ناظران سیاسی در پاکستان معتقدند که شهباز شریف برخلاف برادرش نواز شریف، رابطه صمیمانه‌ای با تشکیلات قدرتمند نظامی این کشور دارد. اختلاف با ارتش همواره دلیل عمده چالش برای دولت‌های پیشین پاکستان به ریاست نواز شریف بود که در کنار پرونده‌های فسادمالی و سوء مدیریت کشور منجر به برکناری وی می‌شد.

هر دو برادر با پرونده‌های فساد متعددی در دیوان حسابرسی ملی از جمله در زمان نخست وزیری عمران خان، مواجه بوده‌اند، اما هیچ اتهام و جرمی علیه شهباز به اثبات نرسید و یا از سوی دادگاه تایید نشد.

شهباز شریف شاید خارج از پاکستان کمتر شناخته شده است، اما در داخل کشور بیشتر از یک سیاستمدار به عنوان یک مدیر موفق شهرت دارد. از بیست و چهارمین نخست وزیر پاکستان به عنوان شخصیتی با رویکرد نرم و اهل مدارا یاد می‌شود که به دنبال تقابل با دیگر نیرو‌های قدرتمند سیاسی به ویژه تشکیلات نظامی نیست و سعی خواهد کرد که رابطه کاری صمیمانه و سازنده‌ای را با دیگر نهاد‌های قدرتمند پاکستان برقرار نگه دارد.

در عین حال مدیریت اوضاع سیاسی پاکستان با توجه به اعتراض شدید حزب عمران خان به نتایج انتخابات، راضی نگه داشتن احزاب همپیمان با دولت، ترمیم معیشت بیمار کشور به ویژه بدهی‌های کلان خارجی، بهبود روابط با خارج از جمله مدیریت تنش‌های قدیمی با هند، افغانستان و آمریکا از جمله چالش‌هایی است که دولت شهباز شریف با آن روبرو خواهد بود.

شهباز شریف در دور پیشین در مسند نخست‌وزیری توانست با صندوق بین‌المللی پول در واشنگتن توافق کند تا با دریافت وام، اقتصاد پاکستان را از گرفتاری‌های عمیق نجات دهد اما این توافق ماه آینده به پایان می‌رسد. دولت جدید باید مذاکره با صندوق بین‌المللی پول برای دریافت کمک مالی جدید را از سربگیرد و با نارضایتی فزاینده مردم از فقر نیز که در سال‌های گذشته حادتر شده، مقابله کند.

پاکستان برای تقویت ذخایر ارزی خود به کمک‌های مالی متکی است و صندوق بین‌المللی پول و متحدان ثروتمندی مانند چین و عربستان سعودی میلیاردها دلار به این کشور کمک مالی می‌کنند. عمران خان که در حال حاضر مشغول گذراندن دوره‌های زندان به اتهامات مختلف است هفته گذشته نامه‌ای به صندوق بین‌المللی پول نوشت و از این صندوق خواست تا هرگونه گفتگو با اسلام آباد را به حسابرسی انتخابات فوریه مرتبط کند.

ارزیابی شده که شهباز شریف در این دوره باید با چالش‌های سیاسی ناشی از هواداران عمران خان، زیرساخت‌های در حال فروپاشی دست و پنجه نرم کند و برای بهبود رابطه کشورش با همسایگان به‌ویژه افغانستان که زیر کنترل طالبان است، تدابیر تازه‌ای بیندیشد.

نقش ارتش پررنگ تر می شود

نیویورک تایمز در گزارشی درباره نخست وزیری دوباره شهباز شریف می نویسد:  انتخاب او نقش ارتش قدرتمند پاکستان را که مدت هاست به عنوان دستی نامرئی هدایت کننده سیاست این کشور تلقی می شود و قبلاً نتایج انتخابات را در این کشور مهندسی کرده، بیش از پیش به نمایش می گذارد.  به گفته بسیاری از تحلیلگران اعتماد عمومی به دولت شریف پایین است. طلعت حسین، یک تحلیلگر سیاسی مستقر در اسلام آباد، پایتخت پاکستان، می گوید به نظر می رسد که دولت از همین ابتدا از سوی بسیاری از مردم محکوم است.  دولت شریف پس از افزایش اتهامات مبنی بر دخالت ارتش در شمارش آرا به منظور منحرف کردن آن‌ها به نفع حزب خود و دور شدن از حزب تحریک انصاف پاکستان، با تردیدهای دائمی در مورد مشروعیت خود مواجه خواهد شد.

نجم ستی، یک تحلیلگر سیاسی برجسته پاکستانی، می گوید که دوام دولت ائتلافی شریف به حمایت فرمانده ارتش بستگی دارد. همانطور که اوضاع پیش می‌آید، رهبری نظامی و احزاب ائتلاف هیچ گزینه‌ای ندارند جز اینکه با هم بمانند، زیرا هر دو در صورت تزلزل شکست خواهند خورد. تا زمانی که ژنرال عاصم منیر فرمانده ارتش است، دولت تحت رهبری شهباز از حملات بی ثبات کننده جان سالم به در خواهد برد.

چالش دیگر  اقتصاد پاکستان است که سال‌هاست  در آستانه فروپاشی قرار گرفته و تورم در بهار گذشته به بالاترین حد خود رسیده است. کمک مالی صندوق بین المللی پول اقتصاد را سرپا نگه داشته است، اما این برنامه قرار است در ماه جاری منقضی شود و دولت جدید بتواند بازپرداخت یک وام دیگر را تضمین کند.

از سوی دیگر در پارلمان، رهبران حزب عمران خان  نیز قول داده اند که به عنوان یک اپوزیسیون قدرتمند و شاید هم مانع تراش ظاهر شوند. البته عمر ایوب با اشاره به عمران خان و شاه محمود قریشی، وزیر امور خارجه سابق که او نیز زندانی است، گفت: "ولویت ما آزاد کردن رهبران و آوردن آنها به پارلمان خواهد بود.

حامیان  حزب تحریک انصاف  که از موفقیت انتخاباتی انرژی گرفته اند، ممکن است به خیابان ها بیایند تا دولت را تحت فشار قرار دهند تا عمران خان را که حال گذراندن دوران محکومیت خود به اتهاماتی از جمله افشای اسرار دولتی است، آزاد کند. عمران خان وعده داده که آرای صادر شده علیه خود را به تجدیدنظر بگذارد و حزب او نیز قرار است تمام توان خود را برای به چالش کشیدن نتیجه انتخابات به کار بگیرد.

تحلیلگران امور پاکستان می گویند با توجه به ناآرامی های رخ داده در جریان انتخابات،  نقش آینده ارتش در امور سیاسی پاکستان یک سوال باز است. اما اکثراً موافقند که یک دولت غیرنظامی ضعیف دست ارتش را برای دخالت بیشتر در امور سیاسی باز می گذارد.

عادل نجم، استاد روابط بین‌الملل در دانشگاه بوستون، می گوید: « روابط بین ارتش و جامعه در پاکستان مانند گذشته نخواهد بود و  نمی‌تواند هم  باشد. تغییر شکل این رابطه چیزی است که باید مورد توجه سیاستمداران و نظامی های این کشور قرار بگیرد.»

مشاهده خبر در جماران