نقدی بر احداث شهرهای جدید ساحلی کشور؛ از توجه ویژه دولتی به شهرهای جدید تهرانی تا بی مهری به شهرهای جدید خوزستان

به گزارش جماران؛ نوید خواجه حسینی، فعال حوزه شهری در یادداشتی آورده است:

ابنزر هاوارد شهرساز قرن نوزدهم میلادی که بعنوان پدر شهرهای جدید و اقماری در جهان شناخته می شود با خواندن کتابی از بلامی درباره جنبش تعاونی در آمریکا بفکر ساخت شهرهایی افتاد که علاوه بر برخورداری از امکانات شهری، فضای با صفا و عاری از آلودگی هوا  و معضلات ترافیکی را توامان داشته باشد.

این شهرساز انگلیسی نخستین باغشهر خود را به اسم لچ ورث در فاصله ۵۰کیلومتری و باغشهر دیگر به اسم ولویین را با فاصله ۳۷کیلومتری از شهر مادر که همان لندن باشد مکانیابی کرد اما هر دو شهر به علت عدم رفع نیاز ساکنان در تامین خدمات روزانه خود از مادر شهر با شکست مواجه شد اما ایده اولیه و ناب ایشان علی رغم تمامی نقدها سرآغاز مناسبی برای دیگر برنامه ریزان شهری بود تا ضمن اصلاح ضعف های گذشته به احداث شهرهای جدید موفق اقدام کنند.

شاید جدی ترین اشکالی که بر شهرهای جدید هاوارد از سوی منتقدان شهری وارد میشد مربوط به عدم توان مالی تمام اقشار جامعه برای زیست در این شهرها بود بگونه ای که ساکنان این شهرها افراد متنعمی بودند که برای برخورداری از آسایش محیطی بعنوان مسکن دوم این شهرها را انتخاب میکردند.

لذا میتوان گفت که دقیقا بالعکس آنچه در ایران اتفاق می افتد و شاید هم تلفیقی از هر دو،چرا که در کنار مساکن مهر و پروژه نهضت ملی مسکن که بخشی از آن به شهرهای جدید کشور سپرده شده، زمین های باغ ویلا طی پروسه قانونی مزایده به جهت درآمدزایی شرکت عمران در هر شهر واگذار میگردد.

در تعریف شهرهای جدید طبق ضوابط و مقررات باید همزمان سه شرط جمعیتی که بالغ بر ۳۰هزار نفر است توام با استقلال در تاسیسات جداگانه از مادر شهر را در مکانی خارج از حریم و محدوده شهر دیگر داشته باشد که بر اساس این تعریف شهر جدیدی نظیر رامین یا شیرین شهر در استان خوزستان حتی حد جمعیتی ۲هزار نفر شهرک را نداشته و به علت عدم وجود زیرساخت های اولیه شهری، شهروندان بشدت به شهرهای مجاور و مادر شهر محتاج هستند.

در خصوص بررسی موفقیت و یا عدم موفقیت شهرهای جدید کشور نیز باید گفت که کاملا ملاک سنجش نسبی است و وضعیت و توجه دولت های گذشته و دولت سیزدهم به دید برابر نبوده تا آنجا که در شهرهای جدیدی نظیر پرند و بهارستان پروسه احداث مترو جهت ایاب ذهاب شهروندان با سرعت و اهتمام ویژه رییس جمهور و شخص وزیر راه دنبال میشود اما در شهرهای جدید خوزستان شهروندان از وضعیت ایاب ذهاب بشدت گلایه داشته به گونه ای که در شهر جدید رامین شهروندان اعلام کردند که در روزهای تعطیل و پنجشنبه ها همان سرویس چندساعته هم برای رفت و آمد آنان به اهواز فراهم نیست.

اگرچه گفته می شود برنامه هایی توسط استانداری خوزستان برای ایجاد ریل باس برای دو شهر جدید خوزستان مدنظر قرار گرفته است اما تا زمان اجرایی آن توقع شهروندان ایاب ذهاب منظم و ۲۴ساعته بصورت همه روزه در سطح شهر است چرا که سیستم حمل و نقل برنامه ریزی شده یکی از آیتم های اصلی جذب جمعیت بوده و مسئله دسترسی آسان از مهمترین نیازهای بشر امروزی است.

نکته حائز اهمیت دیگر آنکه مسئله امنیت و توجه به اشتغال یکی دیگر از عوامل جاذب شهری است به گونه ای که مسئولان نظام و رهبری مرتبا بر لزوم ایجاد زمینه اشتغال تاکید میکند اما در شهر جدید رامین یک شهروند کارآفرین استانی به علت اشتباه شرکت عمران رامین در بحث واگذاری کاربری زمین بیش از یک دهه است که علی رغم پیگیری های فراوان و بیان دغدغه به مسئولان کشوری،استانی و شرکت عمران شهر جدید رامین، زمینش همچنان وضعیت نامعلومی دارد و طی امنیت پایین در این شهر، بیش از پانصد میلیون تومان از ابزار کارش به سرقت رفته و ایشان جهت امرار معاش مجبور به فعالیت در تاکسی های اینترنتی شده است.

موضوع دیگر عدم توجه به هویت این شهرها است تا آنجا که هیچگاه شهروندان شهرهای جدید کشور در پاسخ به این سئوال که اهل کجا هستید در پاسخ نخواهند گفت که مثلا بینالودی هستم و قطعا یا شهر زادگاه خود را اعلام میکند و یا شهری به غیر از شهر جدید ساکن در آن را.

نکته دیگر بحث عدم واگذاری سند مالکیت در برخی از شهرها است تا آنجا که طبق اخبار موثق در شهر جدید هشتگرد عده ای از شهروندان به سبب طلب سند مالکیت با پیمانکار سازنده مساکن دچار چالش شده اند و به علت عدم ورود موثر شرکت عمران کار به پیگیری های قانونی رسیده است این امر در شهر جدید رامین نیز یکی از دغدغه های جدی شهروندان است.

در کنار تمامی موارد گفته شده عدم توجه مدیران شرکت مادرتخصصی عمران شهرهای جدید کشور به خواست شهروندان در انتصاب و ادامه کار با برخی از مدیران شهرهای جدید کشور است به گونه ای که مثلا در یکی از شهرهای جدید استان خوزستان شهروندان طی شکواییه ای خواستار برخورد قانونی با ۳مدیر شرکت عمران شهر خود شدند و علی رغم پیگیری های فراوان اهالی رسانه و فعالان مجازی نه تنها اقدام درخوری صورت نگرفت بلکه یکی از آن مدیران به سمت مدیرعاملی ارتقاء یافت.

موضوع حائز اهمیت دیگر توجه به نوع تامین انرژی در این شهرها است در نقاط مختلف کشور در بحث تامین انرژی میتوان از انرژی های پاک از طریق احداث نیروگاه های بادی و پنل های خورشیدی بهره برد و در ۲۷ شهر جدید ساحلی که به تازگی مکانیابی شده است نیز میتوان از انرژی دریایی به جهت تامین آن استفاده کرد.

شاید جدیدترین نقد بر احداث شهرهای جدید ساحلی این است که آیا تا زمانی که شهر جدیدی مانند رامین که از زیرساخت های درمانی،فرهنگی،آموزشی و دیگر زیرساخت های اولیه و ابتدایی بی بهره است احداث آنان الویت دارد؟و آیا بهتر آن نیست که ابتدا شهرهای فعلی را به سرانجام مطلوب و اولیه رساند و بعد در فکر افزایش تعداد این شهرها بود؟

همچنین در بحث احداث شهرهای جدید ساحلی در خصوص برنامه ریزی برای جذب جمعیت هنوز هیچ شفاف سازی صورت نگرفته که چگونه قرار است آنها را جاذب جمعیت کرد.

بنا بر اقدامات مطلوب در شهرهای پیشرو در مسائل تخصصی شهری، هر اقدام دولت از طریق شفاف سازی در روزنامه های کثیرالانتشار و ماکت های پروژه به مدت شصت روز در اختیار صاحب نظران و شهروندان قرار میگیرد و تمامی مردم امکان نظر در خصوص آن پروژه را داشته و حتی این امکان وجود دارد تا با وکلای خود به دفاع از نظرات بپردازند اما چرا در ایران طرح هایی با این وسعت سریعا و بدون مشورت با نخبگان و متخصصان تصمیم گیری و اجرایی میگردد؟!

در شهرهای جدید کشور اقدامات خوبی تا کنون صورت گرفته اما نقد این شهرها به جهت همیاری مدیران وزارت راه و شرکت مادرتخصصی عمران شهرهای جدید کشور انجام میشود و توقع آن است که مسئولان مذکور درب نهادهای محل خدمت خود را به جهت همفکری متخصصان باز گذاشته و از نقدهای تخصصی و دلسوزانه چه در کلام و چه در عمل استقبال کنند.

در شهر جدید رامین که نماد آشفتگی مدیریتی و اعتراض به حق شهروندان است نیز در بحث پوشش فضای سبز از سنوات گذشته اقدامات مطلوبی شکل گرفته است اما باید مسئولان دولتی به اینکه چرا جمعیت این شهر جدید که مقرر شده بود تا سال ۱۳۹۵ برای اسکان ۶۳هزار نفر آماده گردد  اکنون در اواخر سال ۱۴۰۲ در حدود هزار نفر است و بعضا شهروندان ناامید از بهبود وضعیت شهر را ترک میکنند اقدام عملی نمایند.

موضوع دیگر ادبیات منفی نسبت به این شهرها است چرا که اغلب مدیران و مسئولان وزارت راه و شرکت مادرتخصصی عمران شهرهای جدید کشور فلسفه احداث این شهرها را سرریز جمعیت معرفی میکنند حال آنکه ما درباره شیر روی اجاق گاز صحبت نمیکنیم بلکه درباره انسان و موضوع حل معضل مسکن صحبت در میان است لذا باید همان ادبیات هاوارد جایگزین گردد و جمله تعادل بخشی را چایگزین این ادبیات اشتباه کنیم.

در آخر این یادداشت به مسئولان وزارت راه و شهرسازی توصیه میکنم که علت شکست جذب چهار میلیونی شهروندان در شهرهای جدید کشور را که باید تا سال های گذشته محقق میشد بررسی کرده و به جمعیت یک و نیم میلیونی فعلی و رفع نیازهای آنان اهتمام ویژه کرده و همچنین متخصصان شهری را که بر پایه جهاد تبیین سعی در ارائه راهکار و پیشنهاد دارند از خود دور نکنند.

مشاهده خبر در جماران