معرفی نامزدهای جایزه ادبیات نمایشی

در نشستی که امروز (سه‌شنبه، ۲۶ دی‌ماه) در خانه تئاتر برگزار شد، محمد رحمانیان، دبیر دهمین دوره انتخاب آثار برتر ادبیات نمایشی ایران با همراهی بهزاد صدیقی، دبیر اجرایی این جایزه، پوستر این رویداد هنری را رونمایی کردند و به ارائه توضیحاتی درباره روند برگزاری این دوره از جایزه پرداختند. آنان همچنین خواستار حمایت مدیران هنری از درام‌نویسان و ناشران فعال در زمینه ادبیات نمایشی شدند.

رحمانیان با ابراز خشنودی از رشد درام‌نویسان جوان گفت: به عنوان دبیر جایزه، وظیفه‌ای برای خوانش متون شرکت‌کننده نداشتم ولی با شوق فراوان همه نمایش‌نامه‌های رسیده را خواندم و از خواندن آثار جوانان حیرت‌زده شدم و به خود بالیدم بابت این همه استعداد جوان که در کشور داریم.

او با اشاره به پایه‌گذاری این جایزه توسط کانون نمایش‌نامه‌نویسان و مترجمان تئاتر ایران افزود: این جایزه از سال ۸۴ پایه‌گذاری شده و در مقاطعی به صورت دوسالانه برگزار شده است و امسال بعد از دو سال شاهد برپایی دوره دهم آن هستیم.

این نمایش‌نامه‌نویس تاکید کرد: تاثیر جایزه ادبیات نمایشی بر فضای فرهنگی ما خیلی عمیق است و سرنوشت برگزیدگان دوره قبلی نشانگر این موضوع است، چراکه بسیاری از آنان در فضاهای دیگری همچون شبکه نمایش خانگی و سینما هم مشغول فعالیت هستند.

رحمانیان اضافه کرد: آیین پایانی جایزه روز جمعه ۲۹ دی‌ماه در تالار استاد ناصری خانه هنرمندان ایران و با کارگردانی امیر اثباتی که عضو شورای سیاستگذاری جایزه هم هست، برگزار می‌شود و در بخش معرفی برگزیدگان، سه برگزیده تألیفی، ترجمه و اقتباسی داریم و هر یک از برگزیدگان تندیس «خیال» و دیپلم افتخار دریافت می‌کنند. ضمن اینکه دو ناشر برگزیده نیز معرفی خواهند شد.

رحمانیان درباره دیگر بخش‌های اختتامیه این جایزه گفت: از بین برگزیدگان ۹ دوره قبلی، ۹ نمایشنامه انتخاب شده که بخشی از آنها در استودیو صدا ضبط شده و برخی هم به صورت صحنه‌ای در اختتامیه ارائه می‌شود. همچنین مروری تصویری بر درگذشتگان و ۹ دوره قبلی این رویداد داریم.

در ادامه، بهزاد صدیقی با ابراز خشنودی از استقبال ناشران از این جایزه افزود: در این دوره، نمایش‌نامه‌هایی که از فروردین ۱۴۰۰ تا اسفند ۱۴۰۱ توسط ناشران به دبیرخانه ارائه شده‌اند، مورد داوری قرار گرفتند.

او در عین حال ابراز تاسف کرد: امسال نسبت به سال‌های قبل تعداد آثار رسیده، کمتر بود که بخشی از این مساله به مشکلات اقتصادی برمی‌گردد و بخشی نیز به محدودیت‌های دیگری همچون سختگیری در ارائه مجوز انتشار آثار.

صدیقی با تشریح آمار آثار شرکت‌کننده در این جایزه ادامه داد: سه بخش آثار تالیفی، ترجمه و اقتباسی داریم. سال گذشته آیین‌نامه جایزه بازنگری و مقرر شد بخش نمایش‌نامه‌های اقتباسی هم اضافه شود.

به گفته او، در این دوره از جایزه، ۱۰۷ نمایش‌نامه ۱۰۷ تالیفی در ۵۷ کتاب، ۲۸ نمایش‌نامه اقتباسی در ۱۷ جلد کتاب و ۱۴۶ نمایش‌نامه ترجمه‌شده در ۹۴ کتاب به دبیرخانه جشنواره رسید.

صدیقی یادآوری کرد: در بخش نمایش‌نامه‌های تالیفی و اقتباسی نادر برهانی مرند ، حسین کیانی و افشین هاشمی به عنوان داور با ما همکاری دارند و در بخش نمایشنامه‌های ترجمه‌شده نیز داوری بر عهده سهیلا نجم، عرفان ناظر و رامین ناصرنصیر است.

عضو هیئت مدیره و سخنگوی کانون نمایش‌نامه‌نویسان و مترجمان تئاتر ایران با ابراز تاسف از دشواری‌های چاپ نمایش‌نامه در کشورمان توضیح داد: قیمت کاغذ برای ناشران دولتی و خصوصی متفاوت است و به همین دلیل بسیاری از نمایش‌نامه‌ها، امکان انتشار پیدا نمی‌کنند و بسیاری از ناشران از انتشار آثار ادبیات نمایشی بازمی‌مانند. با این حال ناشرانی مانند نیلا، قطره، افراز و ... با جدیت کار خود را دنبال می‌کنند.

صدیقی همچنین با اشاره به شمارگان کتاب در ایران افزود: شمارگان ‌کتاب در دهه اخیر بسیار پایین آمده که جای تاسف بسیار دارد و نشان می‌دهد متولیان فرهنگ و هنر، از ناشران بخش خصوصی حمایت نمی‌کنند.

او عنوان کرد که امسال جایزه ادبیات نمایشی با حمایت نشرهای افراز و قطره، سایت تیوال، استودیو ترنج، تبلیغات و تندیس جارچی، خانه تئاتر، خانه هنرمندان ایران و مرکز هنرهای نمایشی برگزار می‌شود. او ابراز امیدواری کرد که مرکز هنرهای نمایشی بر اساس تفاهم‌نامه با خانه‌ تئاتر برای این جایزه، همچنان از این رویداد فرهنگی ملی حمایت کند.

در ادامه سخنان او، رحمانیان گفت: نه تنها از این جریان هنری حمایت نشده بلکه کارشکنی هم صورت می‌گیرد. به طوری که تاکنون این میزان خلف وعده را ندیده بودم و از همه مدیران دولتی گله‌مندم؛ کسانی که قرار بود برای برگزاری اختتامیه سالن بدهند ولی ترسیدند در حالی‌که این مراسم قرار است هر ۷۳۰ روز یک بار برگزار شود. اگر حمایت محمدمهدی عسگرپور، مدیرعامل خانه هنرمندان ایران نبود، برای برپایی اختتامیه، جایی نداشتیم. البته اگر هیچ سالنی نمی‌دادند، وسط خیابان مراسم را برگزار می‌کردیم. متاسفانه حامیانِ ما را ترساندند و آنها هم عقب کشیدند.

در بخش دیگری از نشست، رحمانیان درباره حمایت‌های غیرمادی از نمایش‌نامه‌نویسان برگزیده توضیح داد: این آثار چاپ شده‌اند و یکی از حمایت‌های ما می‌تواند نمایش‌نامه‌خوانی و ضبط تصویری آن‌ها باشد. ضمن این‌که می‌توانیم از مرکز یا دیگر نهادها درخواست کنیم که از اجرای عمومی و تولید کتاب صوتی این آثار حمایت کنند.

صدیقی نیز در این باره توضیح داد: طی این سال‌ها برای برگزیدگان، جلسات نمایش‌نامه‌خوانی گذاشتیم و بررسی و نقد این آثار در فصل نامه کانون منتشر شدند. در بخش بین‌الملل، طی تفاهم‌نامه‌ای که با کانون نمایش‌نامه‌نویسان ارمنستان داشتیم، تعدادی از برگزیدگان به زبان ارمنی ترجمه و برخی هم نمایش‌نامه‌خوانی شدند. در کنار اینها از ناشران می‌خواهیم که به هنگام تجدید چاپ آثار برگزیده، روی جلد و در شناسنامه کتاب عنوان کنند که برگزیده جایزه ادبیات نمایشی شده چون در میزان فروش آن نمایش‌نامه‌ها و تشویق نمایش‌نامه‌نویسان جوان موثر خواهد بود.

در بخش دیگری از این نشست، رحمانیان درباره حضور نمایش‌نامه‌های چاپ‌نشده در داوری‌های جایزه ادبیات نمایشی توضیح داد: لازم است که آیین‌نامه جایزه بازنگری شود و بخشی هم برای نمایش‌نامه‌های چاپ‌نشده در نظر گرفته شود زیرا شاید خیلی از آثار نوشته‌شده، شرایط انتشار نداشته باشند.

صدیقی نیز در این‌باره گفت: در دوره‌های اول برگزارکنندگان خیلی اصرار داشتند که کانون نمایش‌نامه‌نویسان موظف به کشف و معرفی همه استعدادها در سراسر کشور باشد ولی از دوره پنجم جایزه بحث‌های زیادی درباره داوری آثار چاپ‌نشده، صورت گرفت و در نهایت مقرر شد که برای اعتبار بیشتر جایزه، آثار منتشرشده داوری شوند که قبل از مسابقه، در معرض برخورد با مخاطب قرار گرفته باشند. همچنان‌که همه‌ جوایز معتبر جهان، ویژه آثار چاپ‌شده برگزار می‌شوند. البته فکر نمی‌کردیم شرایط اقتصادی و سانسور این اندازه محدودیت برای انتشار نمایش‌نامه‌ ایجاد کند.

در بخش پایانی نشست، محمد رحمانیان نامزدهای بخش تالیفی و اقتباسی را به ترتیب حروف الفبا به شرح زیر معرفی کرد:

اسامی نامزدهای بخش نمایش‌نامه‌های تألیفی:

۱- این‌جا کجاست؟ نوشته‌ نغمه ثمینی، منتشرشده در نشر نی.

۲- بندخانه، نوشته‌ زهرا مینویی، منتشرشده در نشر آماره.

۳- به خاطر ماهان، نوشته‌ محمد مساوات، منتشرشده در نشر مهرگان‌خرد.

۴- جمهوری تشنگان، نوشته‌ شهریار جوهری، منتشرشده در نشر تیسا.

۵- ساقی، نوشته‌ حامد لطفی، منتشرشده در نشر  پیام چارسو.

۶- شب‌های ترمه و بادام، نوشته‌ حمید امجد، منتشرشده در نشر نیلا.

۷- فاجعه، مراقب همه چیز است، نوشته‌ تهمینه محمدی، منتشرشده در نشر نیو.

۸- گاومیش، نوشته‌ رحیم رشیدی‌تبار، منتشرشده در نشر مهرگان‌خرد.

۹- متولد سال صفر، نوشته‌ سپیده قربانی، منتشرشده در نشر چلچله.

۱۰- مروارید، نوشته‌ زنده‌یاد عزت‌الله مهرآوران، منتشرشده در نشر آواژ.

۱۱- وقت خوش، نوشته‌ حمید امجد، منتشرشده در نشر نیلا.

هیئت داوران بخش نمایش‌نامه‌های تألیفی:

نادر برهانی مرند، حسین کیانی و افشین هاشمی.

اسامی نامزدهای بخش نمایش‌نامه‌های اقتباسی:

۱- به گزارش زنان تروآ، نوشته‌ نغمه ثمینی و محمد رضایی راد، منتشرشده در نشر بیدگل.

۲- بیهوده قرمز شدن، نوشته‌ سعید زارع، منتشرشده در نشر آماره.

۳- سیاوش در آتش، نوشته‌ مهدی میرباقری، منتشرشده در نشر حکمت کلمه.

۴- مربع، نوشته‌ علی صفری، منتشرشده در نشر آماره.

۵- مرگ ناتان، نوشته‌ علی‌رضا کوشک جلالی، منتشرشده در نشر افراز.

۶- وازریک مرده است، نوشته‌ صحرا رمضانیان، منتشرشده در نشر مهرگان‌خرد. 

هیئت داوران بخش نمایش‌نامه‌های اقتباسی:

نادر برهانی مرند، حسین کیانی و افشین هاشمی.

اسامی نامزدهای بخش نمایش‌نامه‌های ترجمه‌شده‌:

۱- دوپاپ، نوشته‌ آنتونی مک کارتن، ترجمه‌ حمید احیا، منتشر شده در نشر مانیاهنر.

۲- راه‌زنان، نوشته‌ فریدریش شیلر، ترجمه‌ علی‌رضا کوشک جلالی، منتشرشده در نشر آماره.

۳- ردِ ترس، نوشته‌ سم شپرد، ترجمه‌ نفیسه کریمی، منتشرشده در نشر نی.

۴- زنده است یا مرده، نوشته‌ مارک تواین بازنویسی‌شده‌ دیوید آیوز، ترجمه‌ حمید احیا از نشر حکمت کلمه.

۵- شاهزاده هامبورگ، نوشته‌ هاینریش فون کلاست، ترجمه‌ محمد اوحدی حائری، منتشرشده در نشر نیماژ.

۶- شب را توصیف کن، نوشته‌ راجیو جوزف، ترجمه‌ مهرناز پیلتن، منتشرشده در نشر نی.

۷- فیلادلفیا، نوشته‌ برایان فریل، ترجمه‌ یدالله آقاعباسی و مینا متصدی‌زاده، منتشرشده در نشر قطره.

۸- گریز، نوشته‌ میخاییل بولگاکف، ترجمه‌ آبتین گلکار، منتشرشده در نشر هرمس.

۹- ویتسک و نظامیان، نوشته‌یگ گئورک بوشنر و یاکوب لنس، ترجمه‌ محمود حدادی، منتشرشده در نشر بیدگل.

۱۰- همه‌ پرندگان، نوشته‌ وجدی معود، ترجمه‌ محمدرضا خاکی، منتشرشده در نشر مانیاهنر.

 آیین پایانی دهمین دوره انتخاب آثار برتر ادبیات نمایشی ایران ساعت ۱۸ روز جمعه ۲۹ دی ماه در تالار استاد ناصری خانه هنرمندان ایران به دبیری محمد رحمانیان برپا می‌شود.

عکس‌ها از اختر تاجیک و محمد نمازی است.