چرا نمی توان ایران را در کریدور هند - اروپا نادیده گرفت؟

به گزارش جماران، بنیاد جیمز تاون در تازه ترین گزارش به سراغ تحلیل کریدور جدیدی رفته که هند، ایالات متحده ، عربستان و امارات بنای راه اندازی آن را دارند :

در ۹ سپتامبر، در نشست سران گروه ۲۰ در دهلی نو، جو بایدن، رئیس جمهور ایالات متحده، یک یادداشت تفاهم  را با هند و تعدادی از کشورهای خاورمیانه و کشورهای عضو اتحادیه اروپا امضا کرد. هدف از این توافق ایجاد یک کریدور تجاری جدید است که هند را به خاورمیانه و غرب متصل می کند.  جو بایدن از توافق برای این کریدور با عنوان معامله بزرگ یاد می کند و به نظر می رسد که مشاوران او در کاخ سفید هم معتقدند که این مسیر تزانزیتی جدید به مقابله با ابتکار کمربند و جاده چین   (BRI) و تسلط آن بر تجارت بین آسیا و اروپا کمک خواهد کرد.  کشورهای  امضاکننده این توافق

متعهد شده‌اند که ظرف ۶۰ روز برای مشخص کردن جزئیات با یکدیگر ملاقات کنند. اگر برنامه های اعلام شده از سوی طرفین واقعا عملی شوند آنگاه می توان گفت که اشتیاق جو بایدن در توصیف آن با عنوان معامله بزرگ پربیراه نبوده است.

چشم انداز کلی پروژه نشان می دهد که واقعاً دو پروژه در یک است و هر دو نیازمند توسعه حمل و نقل بین‌وجهی در مکان‌هایی هستند که در این حوزه نوپا بوده و تجربه چنین کارهایی را کمتر دارند. این پروژه ابتدا به تکمیل یک کریدور شرقی جدید بین هند و خاورمیانه و سپس به گسترش مسیر غربی بین خاورمیانه و اروپا نیاز دارد. نکته قابل توجه این است که ایران در مسیر زمینی بین این دو قرار دارد. در هر دو مورد، کشورهایی که تازه شروع به تسلط بر پیچیدگی‌های حمل‌ونقل بین‌وجهی کرده‌اند، باید زیرساخت‌ها و مجموعه‌های مهارتی را توسعه دهند تا بتوانند کالاها را از قطار به کشتی به کامیون با سرعت‌های بالا انتقال دهند تا این کریدور جدید قابل رقابت با سایر مسیرهای از قبل ایجاد شده باشد.

روسیه همچنان به توسعه کریدورهای ترانزیتی ادامه می دهد که پتانسیل سود زیادی برای ایران و چین دارد. در نتیجه، تهران و پکن می‌توانند کریدور پیشنهادی اتحادیه اروپا-هند را خنثی کنند. در ۲۷ آگوست اولین قطار حامل محموله کانتینری روسیه از ایران به عربستان سعودی رفت. محموله ترانزیت شده در مسیری که مسکو پیشنهاد کرده است از سنت پترزبورگ در شمال غربی روسیه تا بمبئی به عنوان بخشی از یک کریدور گسترده تر شمال-جنوب که تهران قویاً از آن حمایت می کند، ترانزیت می شود. پکن نیز به این پروژه علاقه زیادی نشان داده است.

ایران خود را ذینفع اصلی مسیرهای ترانزیتی تحت تسلط روسیه می داند. به این ترتیب، مقامات ایرانی بلافاصله به تحولات اخیر در مسیر شمال به جنوب روسیه توجه کردند و پیشنهاد کردند که پیگیری مسیرهای جایگزین کاملاً غیرقابل توجیه است. حجت‌الله عبدالملکی، دبیرکل شورای عالی مناطق آزاد ایران، از ورود محموله‌ها از روسیه به عربستان به طور علنی تجلیل کرد. وی تصریح کرد: یکی از کریدورهای مهم مواصلاتی در چارچوب کریدورهای حمل و نقل بین المللی شمال به جنوب و شرق به غرب، کریدورهایی است که از مرز ایران با فدراسیون روسیه امتداد یافته، از خاک ایران می گذرد و سپس به کشورهای عربی به ویژه عربستان سعودی  می رسد. این مسیر تزانزیت سپس قابل گسترش به سایر کشورها از جمله هند است. این کریدور هم البته بی ایراد نیست.

 با وجود این، عبدالملکی تاکید کرد که تحویل موفقیت آمیز محموله به عربستان نشان می دهد که «این کریدور از قبل شروع به کار کرده است» و «مانند همه کریدورهایی که از ایران می گذرند» در حال حاضر بین وجهی عمل می کند.  وی همچنین گفت: قلمرو کشور ایران از نظر طبیعی و مالی یک مسیر لجستیکی عالی است.

این مقام ایرانی در ادامه خاطرنشان کرد که از نظر جغرافیایی، ایران در میانه چندین مسیر زمینی کلیدی قرار دارد. او گفت: «هیچ جایگزینی برای این راه وجود ندارد. و کسانی که سعی می کنند آن را بیابند و راه مشخص شده ما را رد کنند، وقت خود را تلف می کنند. مسیر ترانزیت ما به خودی خود امن است و میلیون ها تن کالا در حال حاضر با هزینه های حمل و نقل بسیار پایین از آن عبور می کند. ما از همسایگان جنوبی و شمالی خود دعوت می‌کنیم تا از قابلیت‌های مسیرهای لجستیکی ما استفاده کنند، نه اینکه وقت و پول خود را برای جایگزین‌ها هدر دهند.

اظهارات عبدالملکی ده روز قبل از امضای تفاهم نامه دهلی نو بیان شد و تردیدی وجود ندارد که ایران دقیقاً این استدلال ها را به امضاکنندگان گروه مورد حمایت آمریکا هم ارائه خواهد کرد. بنابراین، دور از ذهن نیست که حداقل برخی از کشورهای درگیر در این پروژه، قبل از صرف مبالغ هنگفتی برای دور زدن مسیر روسیه، نگاهی دوباره به مسیر روسیه داشته باشند. به احتمال زیاد می توان روی ولادیمیر پوتین رئیس جمهور روسیه برای حمایت روسیه از موضع ایران حساب کرد. به هر حال، موضع تهران تنها به لطف تلاش های مسکو امکان پذیر است. هر پیروزی برای ایران، برد روسیه نیز خواهد بود.

سوال بزرگتر در اینجا این است که موضع رسمی پکن چیست؟ پس از امضای تفاهم نامه در دهلی نو، برخی از مشاوران جو بایدن ادعا کردند که این کریدور می تواند رقیب مهمی برای ابتکار کمربند جاده چین باشد. در نتیجه، پکن ممکن است تصمیم بگیرد که طرف تهران را در این مناقشه بگیرد به این امید که ابتکار کمربند جاده را از تهدید شدن توسط پروژه های مشابه نجات دهد.

همه اینها بدان معناست که مسیر پیش رو برای کریدور اتحادیه اروپا-هند مسیر آسانی نخواهد بود. تضمین موفقیت آن مستلزم تلاش‌های دیپلماتیک نه تنها با امضاکنندگان توافق‌نامه‌ها، بلکه با سایر کشورها نیز خواهد بود ، کشورهایی مانند ایران و روسیه که غرب در حال حاضر با آنها روابط گرمی ندارد.

مشاهده خبر در جماران