خاتمی، امام جمعه زنجان: اول انقلاب، نظر حضرت امام درباره حجاب خیلی راحت عملی شد؛ مأموری هم بالای سر افراد نبود/ مطالب حکیمانه‌ مقام معظم رهبری در ارتباط با شل حجاب‌ها یا بدحجاب‌ها فصل الخطاب است/ محاسن حجاب را بگویید تا مخاطب لجبازی نکند و قانع شود

پایگاه خبری جماران: نماینده ولی فقیه در استان زنجان و امام جمعه زنجان با اشاره به موضوع عفاف و حجاب گفت: روزهای اول پیروزی انقلاب نظری که حضرت امام درباره حجاب فرمودند خیلی راحت در جامعه موج ایجاد کرد و دقیقاً عملی شد؛ در حالی که مأموری بالای سر افراد نبود.

مشروح گفت‌وگوی خبرنگار جماران با حجت الاسلام و المسلمین علی خاتمی در پی می آید:

این روزها بزرگان درباره لایحه حجاب و عفاف نظریات مختلفی مطرح می‌کنند. در ابتدا مایلیم نظر کلی حضرتعالی را درباره بحث عفاف و حجاب و این لایحه بشنویم.

بحث حجاب و عفاف جدید نیست. خداوند تبارک و تعالی انسان‌ها را که خلق کرد، در فطرت آن‌ها رگۀ خداشناسی و توحید، و حیا و عفت و پاکی را قرار داد. فطرتاً همه انسان‌ها عفت و حیا را می‌پسندند، مگر اینکه بستر و زمینه‌ای برای آن‌ها فراهم شود و کار دیگری انجام دهند؛ مثل اغتشاشات سال گذشته که با هدایت دشمنان ظهور و بروز پیدا کرد.

دین و آیات صریح قرآن، مباحث نگاه، پوشش، عفت و اجتناب را برای زنان و مردان معین کرده است. روزهای اول پیروزی انقلاب نظری که حضرت امام درباره حجاب فرمودند خیلی راحت در جامعه موج ایجاد کرد و دقیقاً عملی شد؛ در حالی که مأموری بالای سر افراد نبود.

ما به یک واجب فراموش شده نپرداختیم، در لایه‌های زیرین جامعه ‌ ماند و ماند و یک‌دفعه شرائط خاصی پیش آمد و دشمن آن را بهانه قرار داد و خود را نشان داد. نمی‌گویم چه کسانی مقصر بوده‌اند، من معتقدم حجاب یک واجب سیاسی، اعتقادی و اخلاقی بوده و به هر دلیلی به آن نپرداختیم، ماند و ماند و یک مرتبه خود را نشان داد.

اظهارنظرهای متفاوت و متعدد، می‌رساند که ما از این مسأله غفلت داشتیم. مقام معظم رهبری هم که در ارتباط با شل حجاب‌ها یا بدحجاب‌ها مطالب حکیمانه‌ای فرمودند، فصل الخطاب است.

برخی از جریان‌های فکری، بسیار تند و تیز معتقدند که بدون تبیین و توضیح باید اقدام عملی انجام دهیم. البته بایدِ قانونی و بایدِ شرعی سر جای خودش است و عوض نمی‌شود، اما وقتی چهل سال انجام ندادیم و یک دفعه دیدیم که دُملی سر باز کرد،؛ باید با تدبیر، عقلانیت و تبیین بر اساس نظرات حضرت آقا جلو برویم.

 

درباره لایحه حجاب الان توپ در زمین مجلس است

 

درباره لایحه، دیدگاه‌های متفاوتی وجود دارد. به هر دلیلی قوه قضائیه استدلال خود را مطرح کرد، دولت هم نقطه نظرات خود را بیان کرد. الان توپ در زمین مجلس است و لایحه به مجلس رفته و اختیار حذف و اضافه را دارد. لذا باید ببینیم چه چیزی از آن درمی‌آید. از سوی دیگر اگر بهترین قانون را داشته باشیم، اما روش اجرای صحیح آن را پیدا نکنیم معلوم نیست که چه نتیجه‌ای می‌دهد. برخی از احکام دین مثل بحث حرمت مشروب، تدریجی نازل شده است.

نمی دانم مقایسه من درست است یا نه، خداوند می‌فرماید: «یَسْئَلُونَکَ عَنِ الْخَمْرِ وَ الْمَیْسِرِ قُلْ فیهِما إِثْمٌ کَبیرٌ وَ مَنافِعُ لِلنَّاسِ وَ إِثْمُهُما أَکْبَرُ مِنْ نَفْعِهِما». خدا در این آیه می‌گوید ضرر شراب بیشتر از نفع آن است. بعد از مدتی آیه نازل می‌شود که «لا تَقْرَبُوا الصَّلاةَ وَ أَنْتُمْ سُکارى‌» اگر مست هستید نماز نخوانید تا بفهمید چه می‌گویید. در این آیه، محدوده مصرف شراب مقداری محدود می‌شود. در مرتبه پایانی آیه «إِنَّمَا الْخَمْرُ وَ الْمَیْسِرُ وَ الْأَنْصابُ وَ الْأَزْلامُ رِجْسٌ مِنْ عَمَلِ الشَّیْطانِ فَاجْتَنِبُوه‌» نازل می‌شود. یعنی کارهای تبیینی صورت گرفت، اشکالاتی که افراد داشتند جواب داده شد و حسن و قبح آن بیان شد.

 

جمعیتی که علنی کشف حجاب می‌کنند بیشتر از سنین پایین جامعه هستند

خانواده و محیط آموزشی مدارس به مسئله عفاف و حجاب توجه نکرده است

کار فرهنگی زمان خواهد برد و زبان مشترک و بستر روشنگری لازم دارد

 

ما در خیابان و کوچه و بازار می‌بینیم جمعیتی که علنی این کار را می‌کنند بیشتر از سنین پایین جامعه هستند. معلوم است که خانواده و محیط آموزشی مدارس به مسئله عفاف و حجاب توجه نکرده است، لذا باید توجیه شوند چون به تعبیر حضرت آقا این‌ها فرزندان این کشور هستند. البته اعتقاد من این است که کار فرهنگی زمان خواهد برد و زبان مشترک و بستر روشنگری لازم دارد.

درباره این مسأله، قانون پایه و اصل است؛ افرادی که دین را قبول دارند چارچوب دین مشخص است و کسانی که دین را قبول ندارند حقوق شهروندی اقتضا می‌کند که مقررات را رعایت کنیم. همچنان که آئین‌نامه راهنمایی و رانندگی را پذیرفتیم، قانون را هم باید بپذیریم؛ به جایی که یک طرفه است نباید وارد شویم و جایی که پارک ممنوع است نباید پارک کنیم و اگر جریمه شدیم خودمان را باید ملامت کنیم.

در کشور ما سیزده یا چهارده میلیون دانش‌آموز و چند میلیون دانشجو وجود دارد؛ بستر اول خانواده‌ها هستند و بستر دوم مدارس، دانشگاه‌ها و مجامع و مراکز علمی می‌باشند. لذا لازم است محسنات حجاب و عفاف، و مضرات تبرّج به جامعه گفته شود. در این کار عزم جدی باید باشد و با یک گروه به نتیجه نمی‌رسیم. همه ما غفلت کردیم بنابراین همه ما باید به میدان بیاییم و دست به دست هم دهیم. فکر نمی‌کنم کسی علناً بگوید که بی‌عفتی خوب است. آدم عاقل این سخن را نمی‌گوید. اگر فردی مسلمان نباشد و عاقل باشد، نمی‌گوید بی‌عفتی خوب است. لذا مزایای حجب، حیا، عفت و پاکی و پاکدامنی به جامعه گفته شود.

اینجا خاطره‌ای نقل کنم. بعد از رحلت حضرت امام به تهران آمدم و شش یا هفت سال در دانشگاه شریف تدریس داشتم. آن زمان فضا خوب بود، جنگ تمام شده بود و هنوز فضای معنویت شهدا در فضای دانشگاه می‌پیچید. یکی از دانشجویان شنیده بود که من واسطۀ ازدواج دو دانشجو شده‌ام، یک روز پیش من آمد و گفت: «حاج آقا! امکان دارد یک دختر خوب هم برای من معرفی کنی؟» من گفتم: «شنیدم که شما دوستان زیادی داری؟» گفت: «حاج آقا من زن برای زندگی می‌خواهم.» گفتم: «من را دست انداختی یا جدّی می‌گویی؟!» گفت: «نه به خدا! من زن برای زندگی می‌خواهم.»

یعنی همه افراد از زن پاک و پاکدامن خوششان می‌آید. ما آن قدر در جامعه به بحث‌های سیاسی و جناحی پرداختیم که از اصل قضیه غافل ماندیم. باید ببینیم مجلس این لایحه را چگونه تفسیر می‌کند و در مرحله بعد، روش اجرای ما چگونه باید باشد. در روش اجرا باید به آیاتی مثل «فَقُولا لَهُ قَوْلاً لَیِّنا» و «فَبِما رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ» توجه کرد.

 

کم و بیش اطلاع دارم که در برخی از مدارس و جلساتِ خانم‌ها، در محیط‌های اجتماعی روش ملایم به کار گرفتند و نتایج خوبی به دست آمد

 

بچه‌هایی که خانواده به آن‌ها توجه نمی‌کند یا دائم در فضای مجازی به سر می‌برند از این کانال به کانال دیگر می‌روند، ثبات فکر و اندیشه ندارند و نمی‌توان با این‌ها با اجبار برخورد کرد. باید امتیازات عفت، پاکی و سلامت نفس را به جامعه گفت و ثمرۀ یله و رها شدن، از هم پاشیدن کانون خانواده و طلاق است. بر اساس گزارشی، هر دو دقیقه یک تجاوز به عنف در آمریکا صورت می‌گیرد، عاقل که این را نمی‌پذیرد و نمی‌خواهد این گونه باشد ولی اگر بستر فراهم شد این مسائل هم پیش می‌آید. کم و بیش اطلاع دارم که در برخی از مدارس و جلساتِ خانم‌ها، در محیط‌های اجتماعی روش ملایم به کار گرفتند و نتایج خوبی به دست آمد.

 

اگر به جامعه محاسن حجاب را بگویید مخاطب لجبازی نمی‌کند و قانع می‌شود

 

به نظر شما جریمه‌های پیچیده و متعددی که در لایحه پیش‌بینی شده چه تبعات منفی دارد؟

من دهه هفتاد سفری به آمریکا داشتم. به جایی می‌رفتیم که در تونلِ زیر رودخانه می سی سی، یک ساعت و نیم گیر کردیم. راننده ما یک دکتر ایرانی بود. لاین سمت راست ما برای ماشین‌هایی که خراب می‌شود، خالی بود و لاین سمت چپ هم مختص عبور ماشین‌های پلیس یا آمبولانس بود. راننده گفت: کاش در ایران بودیم و از این لاین‌ها به مسیر خود ادامه می‌دادیم! من پرسیدم: چرا تخلف نمی‌کنی؟ وی گفت: مگر اینجا تخلف کردن به این آسانی است؟ اگر تخلف کنی همان‌جا باید 500 دلار بدهی، گواهینامه‌ات را سوراخ می‌کنند و شش ماه از رانندگی منع می‌شوی. در کشورهای غربی و آمریکا کنترل فوق‌العاده، و جریمه بازدارنده است.

اگر به جامعه محاسن حجاب را گفتی و حجت تمام شد، مخاطب لجبازی نمی‌کند و قانع می‌شود. چهارده یا پانزده سال پیش در سازمان تعاون روستایی بودم و دفتر ما در خیابان ولیعصر(عج) قرار داشت. دوستان گفتند که چند نفر خانم از میدان ولیعصر تا سه راه شهید مطهری دائم در حال رفت و آمد هستند. بعدها مشخص شد که فروشگاه فلانی به خانم‌ها یک دست لباس می‌دهد، تا بیست بار در مسیری تردد کنند که در نهایت لباس متعلق به خودشان می‌شود. یعنی به جای اینکه مُدلی پشت ویترین باشد، خانمی لباس را می‌پوشد و در خیابان رفت و آمد می‌کند. عده‌ای که این‌گونه اجیر، نوکر و بی‌اعتقاد هستند بحث دیگری دارند و بازدارندگی آنها باید متناسب با کارشان باشد. اما عده‌ای دیگر لجباز و جاهل هستند، لذا ما تکلیف و وظیفه دیگری داریم.

البته برخی از بزرگان نگران نیستند و احساس آن‌ها این است که وضع درست می‌شود.

 

 از دیدگاه شما جریمۀ بازدارنده، سازنده است و ترس از جریمه، جایگزین ترس از خدا نمی‌شود؟

اگر فطرت افراد را بیدار کردید و طرف مقابل از خدا ترسید طبیعی است که بازدارندگی بالایی دارد و ثواب هم خواهد داشت. هفتاد و هشتاد سال پیش، چای شیرین در همه خانه‌ها نبود. استادی داشتیم می‌گفت: «اگر ما نماز صبح نمی‌خواندیم، مادربزرگم سر سماور می‌نشست و به ما چای شیرین نمی‌داد. ما می‌گفتیم دو رکعت نماز صبح می‌خوانم از ترس مادربزرگم قربة الی الله که به ما چای شیرین بدهد!»

 

امر به معروف شرایط، ضوابط و چارچوب دارد

 

عده‌ای معتقدند که گشت ارشاد باید با قدرت برگردد. نظر شما چیست؟

من نظر خاصی ندارم. امر به معروف و نهی از منکر مگر واجب شرعی نیست؟ راه مناسب مطلوب است. امام حسین(ع) فرمود: «ارید ان آمر بالمعروف و انهی عن المنکر» یا «انما خرجت لطلب الاصلاح فی امة جدی». ایشان چگونه اصلاح می‌کند؟ «اسیر بسیرة جدی و ابی». امر به معروف از واجب‌های فراموش شده است و ما الان به یاد آن افتاده‌ایم! پیامبر(ص) در روایت معروفی می‌فرماید: «اگر امتی امر به معروف و نهی از منکر را ترک کند خدا شرورها را بر خوبان مسلط می‌کند، خوبان دعا می‌کنند اما خدا دعای آن‌ها را مستجاب نمی‌کند.» امر به معروف سر جای خود است و شرایط، ضوابط و چارچوب دارد. حضرت آقا فرمودند که در حکومت اسلامی مردم وظیفه تذکر همگانی دارند اما اجرا وظیفۀ ضابطین  و حکومت است.

بعد از اتفاقات سال گذشته و مرگ مهسا امینی، برخی نگرانند که روش برخورد و اجرا دست چه کسانی باشد؟

از این طرف یا از آن طرف نیفتیم، کوتاهی کردیم و همه باید آرام آرام جبران کنیم.

پلمپ رستوران‌ها و برخورد با مغازه‌داران به خاطر بی‌حجابی مشتری آیا کار درستی است؟

چه عرض کنم! ما درباره این موضوع یکسری کارهایی می‌کنیم، اما برخی لجبازی می‌کنند. فروشنده و همه باید بپذیرد که نهی از منکر واجب است و به اندازه یک گل بهار می‌شود.

مشاهده خبر در جماران