قطر حامل چه پیام هایی از جانب آمریکا بود؟/ احتمالات کوروش احمدی کارشناس روابط بین الملل

یک تحلیلگر مسائل بین الملل گمانه زنی های خود از تبادل پیام اخیر میان ایران و آمریکا را بیان کرد.

کوروش احمدی در گفت و گو با خبرنگار جماران، ابتدا در پاسخ به سوالی درباره سفر هفته گذشته وزیر امور خارجه آمریکا به منطقه با موضوع ایران و ارتباط آن با اقدامات خرابکارانه علیه کشورمان، گفت: سفر خاورمیانه ای بلینکن از چندین هفته قبل برنامه ریزی شده بود و نباید ربط مستقیمی به حمله اخیر در اصفهان  و بوکمال داشته باشد. این سفر  بسیار تحت تاثیر جنایت هولناک رژیم اسرائیل در جنین قرار گرفت؛ جنایتی که به قیمت جان ۹ فلسطینی تمام شد.

وی ادامه داد: به طور کلی با توجه به سیاست های دولت راست گرای جدید در اسرائیل، مسأله فلسطین یک مسأله تنش آلود در رابطه دولت نتانیاهو و دولت بایدن خواهد بود. مشاور امنیت ملی آمریکا قبلا و رئیس سیا در حال حاضر نیز به منطقه سفر کرده اند. البته تنش در رابطه بین آن دو با ایران نیز وجود دارد و ممکن است افزایش یابد. چرا که نتانیاهو قبلا نیز  با دولت اوباما در مورد ایران درگیر تنش بسیار زیادی بود و از این پس نیز فکر می کنم در رابطه با برجام چنین خواهد بود.

 

عناصر اسرائیل کتمان نمی کنند که از بابت تداوم امیدواری آمریکا به احیای برجام  نگران هستند

 

احمدی یادآور شد: عناصر دولت اسرائیل کتمان نمی کنند که از بابت تداوم امیدواری آمریکا به احیاء برجام  نگران هستند و  قصد دارند از هیچ تلاشی برای جلوگیری از این اتفاق فروگذار نکنند. در چنین شرایطی، گفته شده که در جریان سفر بلینکن به اسرائیل، موضوع ایران در رأس دستور کار دو طرف قرار داشته است. اکنون به نظر می رسد که با توجه به رزمایش مشترک و متفاوت اخیر بین آمریکا و اسرائیل و اینکه ظاهرا آمریکا در جریان دو حمله اخیر در اصفهان و مرز بوکمال بوده، محتمل است که هماهنگی ها بین آن دو وارد مرحله جدید و متفاوتی شده باشد؛ ضمن اینکه ممکن است اختلاف نظر بین دو طرف در مورد برجام ادامه یافته و با توجه به نفوذی که نتانیاهو در کنگره آمریکا دارد، به مانع جدیدی بر سر راه احیاأ برجام تبدیل شود. 

 

طرف آمریکایی بارها گفته که درباره برجام صحبت نمی‌کنند

زندانی‌های دو تابعیتی در ایران می‌توانند یکی از موضوعات مهم گفت و گوی آمریکا با قطر باشد

 

وی با اشاره به سفر اخیر وزیر امور خارجه قطر به کشورمان نیز گفت: در مورد پیام‌هایی که قطر منتقل می‌کند، حدس و گمان‌های زیادی وجود دارد. و البته هیچ مطلب قطعی و موثقی هم در این باره که محتوای این پیام‌ها چیست وجود ندارد.

احمدی ادامه داد: طرف آمریکایی بارها گفته که درباره برجام صحبت نمی‌کنند و برجام را در اولویت کاری خود نمی دانند. اگر این حرف طرف‌ آمریکایی درست باشد می‌توانیم فرض را بر این بگذاریم که پیام‌هایی که مبادله می‌شود در رابطه با موضوعات دیگری است. مثلا زندانی‌های دو تابعیتی در ایران می‌توانند یکی از موضوعات مهم گفت و گو دو طرف باشند و با توجه به واسطه بودن قطر این را من بیشتر احتمال می دهم، چون برای دیگر امور، هم نمایندگی ایران در نیویورک هم سفارت سوئیس در تهران و هم نماینده سیاست خارجی اروپا، هستند و می توانند کانال انتقال پیام ها باشند. 

 

ضرورت اطمینان از عدم برخوردی تصادفی و اتفاقی بین نیروهای ایرانی و نیروهای آمریکایی در منطقه می تواند در سفر وزیر خارجه آمریکا به قطر مطرح شده باشد

 

این کارشناس مسائل بین المللی گفت: در مورد زندانی ها به جهت اینکه برخی امکانات لجستیک نیز مورد نیاز است، قطر یا عمان می توانند کمک کنند. در رابطه با سایر موارد دلیلی وجود ندارد که کشور بزرگی مانند ایران از کشوری مانند قطر برای تماس با قدرت های جهانی استفاده کند؛ خاصه آنکه چنین کشورهایی در منطقه منافع خاص خود را دارند و نباید کاملا مورد اطمینان باشند.

وی افزود: موضوع دیگر که می‌تواند در این سفر مطرح شده باشد، ضرورت اطمینان از عدم برخوردی تصادفی و اتفاقی بین نیروهای ایرانی و نیروهای آمریکایی در منطقه است. چرا که نیروهای دو طرف در جاهای زیادی در منطقه با هم رو در رو هستند و در خلیج فارس نیروهای ایرانی و آمریکایی توامان حضور دارند و برای اینکه از برخورد تصادفی بین این نیروها اجتناب شود لازم است به نحوی به طور مستقیم یا غیرمستقیم با هم در تماس باشند و تدابیری بیندیشند که مانع برخورد تصادفی و اتفاقی شود.

 

ایران و آمریکا در عراق و سوریه با هم مواجه هستند

 

احمدی گفت: ایران و آمریکا در عراق و سوریه هم به طور غیر مستقیم و با واسطه با هم مواجه هستند و به نوعی درگیر هستند که باید در آنجا نیز از اتفاق های ناخواسته‌ اجتناب شود.

 

به احتمال زیاد آمریکا همچنان احیای برجام را ممکن می داند

 

وی با بیان اینکه مسأله مهم دیگر جنگ اوکراین و ادعای غربی ها در مورد استفاده از پهپادهای ایرانی در این جنگ است، گفت: این موضوع نیز ممکن است موضوع برخی پیام ها باشد. به هر حال جنگ اوکراین برای مجموعه غرب بسیار مهم است و آنها نسبت به اینکه کشورهای دیگر به روسیه کمک نظامی کنند خیلی حساس هستند. از طرفی، طرف ایرانی صحبت از این کرده که آمریکا در ارتباط با از سرگیری مذاکرات برجام نیز به ایران پیام می‌دهد. با این فرض، می‌توان تصور کرد پیام‌هایی درباره برجام نیز بین طرفین مبادله می شود. به احتمال زیاد آمریکا همچنان احیاء برجام را ممکن می داند و می توان احتمال داد که منتظر فراهم شدن شرایط لازم برای از سر گیری تلاش ها در این رابطه است.

احمدی بیان کرد: در شرایط کنونی که به خاطر مسائل داخلی ایران و جوّ سیاسی در اروپا و آمریکا و جنگ اوکراین ممکن است هنوز برجام قابل احیاء نباشد، این احتمال وجود دارد که راه های جایگزینی در نظر باشد و تبادل پیام در ارتباط با آنها باشد. آمریکا ممکن است در تلاش برای یافتن راهی جهت کاهش حجم و سطح غنی‌سازی و دیگر فعالیت‌های هسته ای ایران و نیز حل مسائل پادمان بین ایران و آژانس باشد. یا احیانا در این فکر باشد که توافق موقتی بین دو طرف صورت گیرد. مادامی که احیاء کامل برجام امکان پذیر نیست.اینها حدس و گمان‌هایی است که می‌توان درباره محتوای پیام‌های امیر قطر ردوبدل شده، زد.

وی در پاسخ به این پرسش که آیا احتمال دارد این پیام مثل پیام‌های قبلی خروجی خاصی نداشته باشد؟ گفت: طبعاً اینطور است. شرایط سیاسی در اروپا و آمریکا در حال حاضر مساعد برای توافق بین ایران و آمریکا و رفع تحریم ها نیست. 

احمدی بر این باور است: ممکن است برای دولت‌های آمریکایی و اروپائی با توجه به سیاست‌هایی که در قبال اعتراضات اتخاذ کرده اند و مسیری که طی کرده اند، فعلا امکان رفع تحریم وجود ندارد. نیاز به قدری گذشت زمان و افتادن آب‌ها از آسیاب است تا اینکه آنها بتوانند در مورد برجام اقدامی کنند. به هر حال قطعنامه‌هایی هر چند غیرالزام‌آور در پارلمان‌های اروپائی و همچنین چند روز قبل قطعنامه‌ای در مجلس نمایندگان آمریکا بر علیه ایران تصویب شده که در چنین شرایطی برای دولتها‌ دشوار است که بخواهند در جهت رفع تحریم اقدام کنند. بنابراین، فعلاً خیلی بعید است گشایشی در کار برجام پیدا شود.

احمدی در پرسش به این سوال که آیا ایران باید مشکل خود را با اروپا حل کند یا باید موضع خود را نسبت به جنگ اوکراین و روسیه تغییر دهد، گفت: جنگ اوکراین مزید بر علت شده است. این جنگ و ادعای استفاده از پهپادهای ایرانی در آن علیه تأسیسات و مکان‌های غیرنظامی یک مشکل و مانع جدی جدیدی است که بر مشکلات و موانع قبلی اضافه شده است. این هم یک دلیل مضاعفی است برای اینکه برای دولت‌های اروپائی و آمریکایی مشکل باشد که در شرایط فعلی در جهت رفع بخشی از تحریم‌ها بر علیه ایران حرکت  کنند. لازم است قدری زمان بگذرد تا ادعای استفاده از پهپادهای ایرانی در اوکراین فراموش شود و طرفین به خانه اول برگردند و کار در مورد برجام را که در اوایل شهریور متوقف شد دوباره از سر بگیرند.

 

برجام اگر احیاء شود قطعاً به نفع ایران است

 

این تحلیلگر اظهار کرد: برجام اگر احیاء شود قطعاً به نفع ایران است. در فاصله بین تیر 1400 که رئیس جمهور قبلی (آقای روحانی) گفت، مذاکرات تکمیل شده و توافق حاصل شده، تا الان نزدیک به یک سال و نیم می‌گذرد. در این مدت با یک حساب سرانگشتی می‌توان دید که به لحاظ اقتصادی چقدر ضرر کرده ایم. اگر برجام در تیر سال گذشته احیاء شده بود، در این مدت رابطه اقتصادی و تجاری با خارج می‌توانست به صورت عادی انجام شود و درآمد حاصل از تجارت عادی و فروش نفت را می‌توان حساب کرد که در چه حدودی می توانست باشد.

وی با بیان اینکه هر چه زمان بگذرد این عدم‌النفع یا منافعی که از دست می‌دهیم ادامه می‌یابد، گفت: در نتیجه برجام اگر احیاء شود، حتما به لحاظ اقتصادی به سود ما است؛ هرچند که با توجه به اتفاقاتی که افتاده و جوی که شکل گرفته، این برجام جدید به لحاظ امیدی که ایجاد خواهد کرد و درهایی را که خواهد گشود، مشابه برجام سال 1394 نخواهد بود. در این چند سال تردید شرکت‌ها و بانک‌های بین‌المللی برای کار با ایران بیشتر شده و احیاء برجام بعید است موجب همکاری های اقتصادی و سرمایه گذاری و مانند آن شود.

مشاهده خبر در جماران