فرصت‌های رصدی سیاره زهره در آسمان سال ۲۰۲۳
به نظر می‌رسد سال جدید میلادی سالی استثنایی برای تماشای دومین سیاره نزدیک به خورشید یعنی سیاره زهره باشد.
جی پلاس؛ به نقل از اسپیس، سیاره زهره یا ونوس که هم اکنون حدود دو ساعت پس از غروب خورشید در آسمان جنوب غربی ماست، در حال حاضر هر شب یک اجرای درخشان در آسمان دارد. این سیاره که در هنگام گرگ و میش غروب مشاهده می‌شود، با دوربین دوچشمی و حتی چشم غیرمسلح به صورت درخشان دیده می‌شود.
سیاره زهره برای کسانی که هفته به هفته این سیاره را با تلسکوپ رصد می‌کنند، همیشه در حال تغییر و جذاب است و اکنون می‌خواهیم نمایش‌های آن در آسمان شب در طول سال ۲۰۲۳ را مرور کنیم.
مقارنه نسبتاً نزدیک میان زهره و سیاره حلقه‌دار زحل در امروز یکشنبه ۲۲ ژانویه(۲ بهمن) اتفاق خواهد افتاد.
سپس در غروب اول مارس(۱۰ اسفند ۱۴۰۱)، زهره و مشتری یک میعادگاه آسمانی دیگر برگزار می‌کنند که طی آن تنها حدود یک و نیم درجه از هم فاصله دارند. آنها در کنار هم ظاهر می‌شوند و زهره در سمت راست مشتری می‌درخشد و زهره با قدر ظاهری منفی چهار تقریباً شش برابر روشن‌تر از همسایه زرد رنگ خود خواهد بود.
البته کمتر از یک هفته قبل از آن، یک هلال ماه ۲.۵ روزه یک مثلث متساوی الساقین باریک و قابل توجه را تشکیل می‌دهد که در آن مشتری و ماه تنها ۱.۵ درجه از هم فاصله دارند، در حالی که زهره هفت درجه زیر هر دو قرار دارد.
تا دیروقت بیدار ماندن با زهره
در ۱۳ ژانویه(۲۳ دی ۱۴۰۱)، زهره حدود ۹۰ دقیقه پس از غروب خورشید برای اولین بار در سال ۲۰۲۳ درست پس از پایان گرگ و میش عصرگاهی در یک آسمان کاملا تاریک غروب کرد. از آن به بعد، کسانی که شب به شب آن را در طول هفته‌ها و ماه‌های بعدی تماشا می‌کنند، متوجه خواهند شد که در حال گشت و گذاری غیرعادی در آسمان عمیق شبانه است و در هفته سوم ماه مه(اوایل خرداد ۱۴۰۲) حدود سه ساعت و نیم بعد از خورشید غروب می‌کند.
ادامه نمایش تا اوایل تابستان
در تاریخ ۲۱ مه(۳۱ اردیبهشت ۱۴۰۲) اگر به دنبال زهره باشید، می‌بینید که در زیر ستارگان دوقلوی صورت فلکی جوزا موسوم به سَرپیشین(Castor) و سَرپَسین(Pollux) می‌درخشد. در سمت چپ و بالای دوقلوهای جوزا نیز مریخ می‌درخشد و در سمت راست پایین زهره، شاهد یک هلال ماه لاغر خواهید بود و در شب بعد، ماه به زهره نزدیک‌تر می‌شود.
زهره در تاریخ چهارم ژوئن(۱۴ خرداد ۱۴۰۲) به بزرگترین کشیدگی طول شرقی خود می‌رسد. سپس در زاویه ۴۵ درجه‌ای از خورشید با قدر ظاهری منفی ۴.۳ چشم نواز خواهد بود و تقریباً دو برابر روشن‌تر از آنچه اکنون به نظر می‌رسد، می‌شود.
کشیدگی(زاویهٔ کشیدگی) در اخترشناسی، فاصله ظاهری سیارات درونی نسبت به خورشید از نگاه ناظر زمینی یا به عبارتی برابر با زاویه جدایی یک سیاره درونی که مدارش درون مدار زمین است، با خورشید از ناظر زمینی به عنوان مرجع است. بیشترین زاویه کشیدگی سیاره درونی زمانی رخ می‌دهد که سیاره در مسیری از مدارش به دور خورشید باشد که با خط واصل زمین مماس است. وقتی سیاره‌ای به حداکثر کشیدگی می‌رسد، بیشترین فاصله زاویه‌ای و دوری بصری را از خورشید دارد و بنابراین در بهترین موقعیت رصدی قرار دارد.
سیاره‌های زهره و عطارد نسبت به زمین دو سیاره درونی هستند که همیشه در اطراف خورشید(قبل یا بعد از آن) رؤیت می‌شوند و به هیچ وجه نیمه‌شب یا در میانه آسمان رؤیت نمی‌شوند. زمانی که سیاره داخلی بعد از غروب خورشید دیده می‌شود در کشیدگی شرقی(در شرق خورشید) و هنگامی که قبل از طلوع خورشید دیده می‌شود در کشیدگی غربی(در غرب خورشید) است.
درست پس از غروب خورشید در ۲۱ ژوئن(۳۱ خرداد ۱۴۰۲) و در آستانه اولین روز تابستان می‌توان به سمت غرب-شمال غربی به هلال ماه زیبایی که در سمت چپ پایین آن توسط زهره همراهی می‌شود، خیره شد.
از حالا تا ژوئیه، رصد مکرر زهره با یک تلسکوپ کوچک، طیف کامل حالت‌ها و اندازه‌های دیسک آن را نشان می‌دهد. این سیاره در حال حاضر یک صفحه غول پیکر کوچک و خیره کننده را نمایش می‌دهد که ۹۳ درصد نوردهی شده است و تا اواسط بهار برجستگی نوری آن به طرز محسوسی کمتر می‌شود.
در اوایل ماه ژوئن، زهره دو شقه می‌شود و اصطلاحا به دیکوتومی(dichotomy) یا دوگانگی می‌رسد و مانند یک نیمه‌ی ماه به نظر می‌رسد. سپس برای بقیه فصل بهار تا اوایل تابستان، هلالی بزرگتر را در حالی که نزدیک زمین می‌چرخد، نشان می‌دهد.
دیکوتومی بیانگر ساختاری است که در آن که اجزا به دو بخش تقسیم می‌شوند. این دو بخش در مقابل یکدیگر و در عین حال تکمیل کننده یکدیگر نیز هستند.
در واقع کسانی که از تلسکوپ استفاده می‌کنند، متوجه خواهند شد که در حالی که فاصله زمین و زهره در حال کاهش است، اندازه قدر ظاهری قرص زهره رشد خواهد کرد و اندازه کنونی آن تا ۲۷ مه(۶ خرداد ۱۴۰۲) دو برابر می‌شود.
سپس در ۱۶ ژوئیه(۲۵ تیر ۱۴۰۲) مجدداً اندازه آن و هلال بزرگ آن دو برابر می‌شود و به راحتی با دوربین‌های دوچشمی قابل تشخیص است.
انتقال به آسمان‌های فجرگاهی
زمانی که زهره به اوج درخشندگی عالی خود با قدر ظاهری منفی ۴.۷ می‌رسد، در میانه راه بین بزرگترین کشیدگی و مقارنه با خورشید در ۷ ژوئیه(۱۶ تیر ۱۴۰۲) قرار دارد. زهره با این شکوه تنها ۲ ساعت پس از طلوع خورشید طلوع می‌کند و اندکی قبل از پایان گرگ و میش عصرگاهی در شب، غروب می‌کند و تا پایان ماه ژوئیه تنها حدود ۲۵ دقیقه پس از غروب خورشید غروب می‌کند.
اما نمایش زهره در اینجا تمام نمی‌شود، زیرا اجرای آن دوباره در اواسط ماه اوت(مرداد) آغاز می‌شود، این بار در آسمان صبح و با توالی معکوس، دوباره در ۱۹ سپتامبر(۲۸ شهریور) به اوج درخشش خود می‌رسد و مانند یک فانوس دریایی در آسمان سپیده دم می‌درخشد.
در نهایت نیز در تاریخ ۹ نوامبر(۱۸ آبان ۱۴۰۲) حتما ساعت زنگ‌دار خود را تنظیم کنید و به مکانی با منظره‌ای بدون مانع و آسمانی صاف به سمت شرق-شمال شرقی بروید تا تماشایی‌ترین همنشینی زهره و ماه را در سال ۲۰۲۳ ببینید.
سرانجام در شب کریسمس زهره تقریباً ۳ ساعت قبل از خورشید طلوع می‌کند و مانند ستاره‌ای درخشان در شرق می‌درخشد.
در مجموع به نظر می‌رسد امسال به واقعا سال زهره است.
مشاهده خبر در جماران