شکل مدفوع در مورد سلامت بدن شما چه می گوید؟

جی پلاس ،شاخص مدفوع بریستول* Bristol stool scale یک راهنمای جامع برای دنبال کردن عادات دفع مدفوع است.

بهداشت نیوز نوشت؛* شاخص مدفوع بریستول Bristol stool scale : شاخص مدفوع بریستول یک ابزار پزشکی تشخیصی است که برای طبقه بندی شکل مدفوع انسان در هفت دسته طراحی شده است. این ابزار در دو زمینه بالینی و آزمایشگاهی مورد استفاده قرار می گیرد. این شاخص گاهی با عنوان نمودار مدفوع بریستول Bristol stool chart  یا شاخص فرم مدفوع بریستول Bristol stool form scale مطرح می شود.

تا حالا به این مسئله فکر کرده اید که چرا یک هفته مدفوعتون سفت و یک هفته آبکی است؟

و اینکه شکل مدفوعتون در مورد سلامت روده شما چه می گوید؟

مقیاسی برای این مسئله وجود دارد که شاخص مدفوع بریستول نامیده می شود و امکان صحبت در مورد حرکت روده را برای شما و پزشکتان فراهم می کند و می تواند اطلاعاتی در مورد اتفاقاتی که در روده می افتد به شما بدهد.

دکتر آلیسیا پاریان Alyssa Parian، استادیار پزشکی در دانشکده پزشکی جان هاپکینز Johns Hopkins University، می گوید: "بیماران این شاخص را دوست دارند. آنها وارد مطب می شوند و به من می گویند من بارها تصویر شماره 1 را تجربه کرده ام، ابتدا نمی دانند در مورد چه چیزی صحبت می کنند، اما بعد تشخیص می دهید که منظور آنها همان شاخص مدفوع بریستول است."

 ۷ نوع شکل مدفوع در شاخص بریستول و مفهوم هر یک در مورد سلامتی روده ها:

شکل مدفوع شماره ۱ به چه معناست؟

این توده های سخت مانند مهره هایی هستند که دفع آنها بسیار سخت است: ممکن است به مدت 45 دقیقه در دستشویی بمانید و چیز زیادی دفع نشود. پاریان می گوید: " این شخص مبتلا به یبوست شدید است و بیماران آن را مدفوع خرگوشی می نامند. به نظر می رسد هیچ چیز را دفع نکرده اید." یبوست به دلایل مختلفی ممکن است بروز کند" در ادامه به مهم ترین علل یبوست اشاره می کنیم. 

مهم ترین علل یبوست چیست؟

رژیم غذایی

اولین علت بروز یبوست رژیم غذایی شماست. مطمئن شوید که در روز حداقل 5 لیوان آب آشامیدنی می نوشید و مقدار زیادی فیبر از میوه ها، سبزیجات و غلات سبوس دار دریافت می کنید. پاریان در این باره می گوید: اگر فقط گوشت، سیب زمینی و پنیر بخورید، این ها غذاهایی هستند که باعث یبوست می شوند.

داروها

علت بعدی داروهایی است که مصرف می کنید. بسیاری از داروها مانند بنادریل Benadryl (که نام دیگر آن دیفن هیدرامین است و برای درمان عطسه و سرفه و حساسیت تجویز می شود) می توانند بدن و روده شما را خشک کنند، در حالیکه داروهای دیگر مانند داروهای مخدر* narcotics میزان حرکت دستگاه گوارش را کم می کنند.

*داروهای مخدر Narcotic : یا سرخوش نما، نامی عمومی برای انواع مختلفی از داروها و ترکیبات طبیعی، شیمیایی است که اغلب به دلیل احتمال ایجاد وابستگی به مصرف جزو مواد اعتیادآور طبقه‌بندی شده و معمولاً خرید و فروش آن‌ها ممنوع است.

روده بزرگ

اگر رژیم غذایی و داروهای شما عامل بروز یبوست نباشد، پزشک بررسی خواهد کرد تا مشخص کند که:

آیا روده بزرگ یا کولون شما آهسته حرکت می کند؟

آیا انسدادی در روده وجود دارد؟

آیا روده بر اثر بافت های اسکار* scar یا تومور تنگ شده است؟

*اسکار scar : جوشگاه یا جای زخم، که در زبان انگلیسی به آن اسکار نیز گفته می‌شود، اثر برجای‌مانده از التیام زخمی که بافتهای آسیب‌دیده آن به طور کامل بازسازی‌نشده و بافت همبند جای آنها را گرفته باشد.

عضلات مقعد

یبوست همچنین ممکن است به معنای خوب کار نکردن عضلات مقعد باشد. پاریان می گوید: " ما دریافته ایم که این عامل می تواند یک مسئله مهم در بروز یبوست به ویژه در خانم هایی باشد که اخیرا زایمان کرده اند." تولد نوزاد ممکن است باعث کشیدگی یا پارگی عضلات کف لگن شود و به عصب ها آسیب برساند که باعث حرکت سخت تر روده می شوند.

اما یک راه حل نسبتا آسان و غیر مخرب وجود دارد: فیزیوتراپی کف لگن که می تواند با یک نظم نسبتا کوتاه روده را به حالت کاری خود بازگرداند.

شکل مدفوع شماره ۲ به چه معناست؟

مانند شماره 1، شماره 2 نیز به یبوست مرتبط است. این مدفوع به شکل سوسیس است (کمی از آن سفت تر)، و همچنان سفت و ناهنجار است. زور زدن و ناراحتی و فشار زیاد برای عبور دادن این نوع مدفوع می تواند باعث درد و ناراحتی و حتی متورم شدن کولون (روده بزرگ) شود. پاریان می گوید: "در بعضی بیماران حالت مدفوع در یک روز بین شماره 1 و 2 در این شاخص تغییر می کند، اما معمولا افرادی که در حالت شماره 2 قرار می گیرند، معمولا شدت یبوست در آنها کمی کمتر است."

اگر بیشتر مواقع در زندگی خود به حالت شماره 2 دچار بوده اید که برطرف می شده و باز به آن دچار می شده اید، ممکن است فقط دارای یک روده با سرعت حرکت کمتری باشید و این مسئله خیلی نگران کننده ای نیست. زمانی این مسئله نگران کننده است که یک تغییر ناگهانی و بزرگ اتفاق بیفتد که بیشتر از 10 روز ادامه پیدا می کند و در این شرایط لازم است برای اطمینان به پزشک مراجعه کنید تا مطمئن شوید مسئله جدی نیست.

شکل مدفوع شماره ۳ به چه معناست؟

مثل سوسیس که ترک هایی روی آن دارد. پاریان می گوید: "این شکل مدفوع حرکت کاملا طبیعی روده را نشان می دهد که دفع مدفوع در این حالت تلاش یا دردی به همراه ندارد. زمانی که دفع انجام می شود، احساس رضایت دارید و روده کاملا خالی شده است."

شکل مدفوع شماره ۴ به چه معناست؟

در این حالت مدفوع مرطوب تر و نرم تر است و شبیه به مار یا شاخه درخت می باشد. این مدفوع نیز طبیعی است. این شکل مدفوع به راحتی خارج می شود و حالت آن طوریست که از هم جدا نمی شود. پاریان می گوید: "ممکن است اگر به یکی از حالت های 3 یا 4 مبتلا باشید، تفاوتی بین آنها مشاهده نکنید. آنها فقط متفاوت به نظر می رسند."

عوال تاثیر گذار بر روی تغییر شکل مدفوع چیست؟

عوامل زیادی باعث تغییرات جزئی در بافت مدفوع می شوند. قطعا میزان فیبری که می خورید و میزان آبی که می نوشید روی این مسئله تاثیر گذار هستند. حتی میزان چربی رژیم غذایی گاهی بر روی نرمی مدفوع تاثیر می گذارد، با یک رژیم غذایی چرب تر معمولا مدفوع نرمتر می شود.

شکل مدفوع شماره ۵ به چه معناست؟

این مدفوع نرم و شل ممکن است با یک مدفوع سفت و مار مانند شروع شود، اما قطعات آن به راحتی از هم جدا می شوند. این نوع مدفوع شبیه به حباب هایی است که لبه های آنها ترک خورده و دفع آن تلاش زیادی لازم ندارد.

اگر این حالت به مدت یک یا دو روز طول بکشد، ممکن است مربوط به اضطراب باشد یا خوردن غذایی که با بدن شما سازگار نیست. با این حال اگر مدفوع شل چند روزی ادامه پیدا کرد یا برای شما غیر طبیعی به نطر رسید، به پزشک مراجعه کنید.

گرچه این شکل مدفوع هم طبیعی در نظر گرفته می شود، اما ممکن است مربوط به وجود مشکلاتی مانند سندروم روده تحریک پذیر، عدم تحمل لاکتوز تشخیص داده نشده یا وجود قندهای مصنوعی در آدامس یا شیرینی های معطر باشد. پاریان می گوید: این حالت خیلی طبیعی نیست، اما غیر طبیعی هم نیست. مطمئنا هر تغییری نیاز به بررسی دارد."

شکل مدفوع شماره ۶ به چه معناست؟

بعضی افراد این نوع مدفوع را گل یا لجن می نامند. گرچه این مدفوع دارای شکل خاصی نیست، اما اسهال هم محسوب نمی شود، زیرا آب خالی هم نیست. این مدفوع حاوی مقداری مواد و تکه های خمیر مانند و نرم با لبه های به هم ریخته است. این شکل مدفوع طبیعی نیست.

مدفوعی که به طور منظم شل باشد، مشکل آفرین است، زیرا نشان می دهد شما ویتامین ها و مواد معدنی را جذب نمی کنید و ممکن است دچار کمبود شوید. اگر به طور ناگهانی مدفوع شما شل شده و بیشتر از چند روز ادامه پیدا کرد، پزشک حساسیت غذایی یا عدم تحمل به یک ماده غذایی را در شما مورد بررسی قرار می دهد.

مهم ترین علل مدفوع شل چیست؟

عدم تحمل لاکتوز:

یکی از رایج ترین علل بروز این حالت در مدفوع عدم تحمل لاکتوز است که لزوما با این عارضه متولد نمی شوید و ممکن است به مرور زمان و با افزایش سن به عدم تحمل لاکتوز مبتلا شوید.

داروها:

پزشک داروهای شما را نیز چک می کند – برخی داروهای دیابت، مانند متفورمین، یکی از رایج ترین علل شل شدن مدفوع هستند. اگر اخیرا از آنتی بیوتیک ها مصرف کرده اید، به یاد داشته باشید که این داروها هم باعث شل شدن مدفوع می شوند. پاریان می گوید: "آنتی بیوتیک ها باکتری های روده را تغییر می دهند و باعث می شوند همه چیز از مسیر اصلی خود خارج شود. گاهی آنتی بیوتیک ها تمام باکتری های خوب روده را از بین می برند و چیزهای بد به شکل غیر قابل کنترل در روده رشد می کنند." این مسئله ممکن است منجر به عفونت شود.

بیماری های مربوط به روده:

پزشک موارد دیگری، مانند کولیت اولسراتیو (کولیت اولسروز یا پس‌روده‌آماس زخمی Ulcerative colitis نوعی بیماری التهابی روده) یا بیماری کرون* Crohn's disease را نیز مورد بررسی قرار می دهد.

بیماری کرون Crohn's disease : یکی از بیماریهای التهابی روده است که با التهاب دیواره روده مشخص می‌شود. بیماری کرون بک بیماری مزمن است که قسمت‌های گوناگون دستگاه گوارش از دهان گرفته تا مقعد را می‌تواند تحت تأثیر قرار دهد.

شکل مدفوع شماره ۷ به چه معناست؟

این شکل مدفوع نشان دهنده اسهال است، کاملا آبکی و بدون هیچ ماده سفتی در آن. شدت خروخ این نوع مدفوع زیاد است و شخص نمی تواند خودش را کنترل کند. این نوع ممکن است شبیه به شماره 6 باشد، اما معمولا شدیدتر از آن است. به علاوه این نوع مدفوع ممکن است باعث دفع ناگهانی شود، زیرا اسفنکتر sphincter (عضلات حلقوی در محل خروجی راست روده از بدن (مقعد) اسفنکتر نامیده می شود) نمی تواند این میزان آب را متوقف کند. اگر مجبور باشید هر دو ساعت یک بار به دستشویی بروید یا اگر مدفوع به مدت بیشتر از 4 روز آبکی باشد، ممکن است دچار کم آبی شوید. در این شرایط به پزشک مراجعه کنید و حتما نوشیدنی های الکترولیت (دارای نمک) بنوشید.

اگر به جایی سفر کرده اید، حتما این مسئله را به پزشک خود اطلاع دهید زیرا ممکن است به عفونت مبتلا شده باشید. این مسئله در مورد رفتن به طبیعت هم صدق می کند، زیرا ممکن است از آب رودخانه مریض شده باشید. مانند شماره 6 در این مورد هم آنتی بیوتیک ها ممکن است عامل بروز مشکل باشند. ابتلا به اسهال در بیشتر از یک یا دو روز در ماه ممکن است مربوط به شرایط جدی تری باشد که نیاز به درمان دارد. پاریان می گوید: " ممکن است این حالت ممکن است مربوط به سندروم روده تحریک پذیر یا عدم تحمل یک ماده غذایی باشد یا نشان دهنده شروع بیماری کولیت یا کرون باشد. تمام این علل از طریق معاینات کامل، بررسی سوابق پزشکی و سابقه خانوادگی مورد بررسی قرار می گیرند."

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟

هر کسی به شکل متفاوت دفع می کند. کار کردن شکم بین سه بار در روز تا سه بار در هفته طبیعی در نظر گرفته می شود. بروز یبوست و اسهال هر از گاهی نیز کاملا قابل انتظار است و مربوط به مسافرت، غذای متفاوت و اضطراب است. به علاوه مشخص شده که گیرنده های سروتونین و اپینفرین در دستگاه گوارش وجود دارند و یک رویداد استرس آور می تواند بر روی حرکات روده تاثیر بگذارد. اگر دچار اسهال یا یبوست شده اید، منتظر شوید تا میزان استرس شما کاهش پیدا کند و یا تغییرات به وجود آمده به حالت عادی برگردند.

اگر همه چیز در حالت عادیست و شما همچنان پس از 10 روز به یبوست دچار هستید یا مدفوعتان شل شده، به پزشک مراجعه کنید. پاریان می گوید: "اگر مشکل در مدفوع با علائم دیگری مانند کاهش وزن یا خون در مدفوع همراه است، حتما به پزشک مراجعه کنید – که در موارد نادر این موارد ممکن است علائم سرطان روده بزرگ باشند. پزشک مشکلات مربوط به مشکلات روده را بررسی کرده و پس از درمان های مختلف به شما کمک می کند به حالت عادی بازگردید.

 

مشاهده خبر در جماران