سرگردانی مردم برای تهیه داروهای آنتی‌بیوتیک/وزارت بهداشت از مشکلات بیماران نسخه‌به‌دست بی‌خبر است
مادری نسخه به دست دارد تا شربت «کلیندامایسین» را برای پسرش تهیه کند. نسخه‌اش را نشانم می‌دهد و می‌گوید که این داروها فقط برای یکی از پسرانش نوشته شده و به خاطر هزینه ویزیت و دارو امکان دکتربردن هر دو فرزندش را نداشته است.
جی پلاس، این مادر می گوید: «پسرم کلاس اول دبستان است. کادر مدرسه و معلم‌ها ماسک نمی‌زنند و به تبع آنها بچه‌ها هم هیچ الزامی برای زدن ماسک ندارند. پسرم از مدرسه درگیر یک ویروس شد و الان حدود 15 روز است که هنوز خوب نشده. بچه‌هایی که مریض می‌شوند هم در خانه نمی‌مانند و در مدرسه دیگران را هم مریض می‌کنند. پسر دوساله‌ام هم از برادرش ویروس گرفته و بی‌حال است. دارویی که برایش تجویز شده به هر دو می‌دهم اما شربت را گیر نیاوردم و داروخانه‌های زیادی هم رفتم که گفتند برو فلان داروخانه شاید پیدا شود اما هنوز برای پیداکردن یک شربت سرگردان هستم. مادرهای دیگری هم دیدم که برای پیداکردن یک شربت آنتی‌بیوتیک ایرانی، به داروخانه‌های زیادی سر زده‌اند... رفت و آمد بین داروخانه‌ها برای همه ممکن نیست، چرا باید برای یک دارو، نگران و منتظر بمانیم؟».
درخواست پرداخت نقدی به داروخانه برای خرید و تحویل آنتی‌بیوتیک!
شرق نوشت؛ تکنیسین یکی از داروخانه‌های شبانه‌روزی تهران در گفت‌وگو با خبرنگار «شرق» با اشاره به کمبود برخی از داروها از جمله شربت‌های آنتی‌بیوتیک می‌گوید: «طبق گفته شرکت‌ها، آنتی‌بیوتیک در انبارهایشان موجود نیست و فقط همین یک جمله را به ما می‌گویند. البته دیگر با هدف پشت این جمله آشنا هستیم. ما اولین بار نیست که در چنین شرایطی قرار می‌گیریم، تجربه ما داروخانه‌داران در زمینه نایاب و کمیاب شدن داروها در ایران زیاد است. قبل از افزایش قیمت هر دارو، این بازی با داروخانه‌دار‌ها می‌شود و بعد از اعمال تغییر قیمت، دارو به صورت ناگهانی موجود می‌شود. در مورد آنتی‌بیوتیک هم همین موضوع صدق می‌کند». این تکنیسین می‌افزاید: «یکی از این شرکت‌ها از طرفی می‌گوید که شربت آنتی‌بیوتیک ندارد از طرف دیگر روز گذشته با داروخانه تماس می‌گیرد که داروخانه برای خرید شربت آنتی‌بیوتیک باید پول نقدی و خرید نقدی داشته باشد تا دارو را آن هم با قیمت جدید دریافت کند. یعنی می‌خواهند هر گونه رد و نشان از تخلفات خود را هم پاک کنند. خیلی از داروخانه‌ها هم از روی اجبار خرید نقدی می‌کنند». او با بیان اینکه شربت آنتی‌بیوتیک کودکان یافت نمی‌شود ادامه می‌دهد: «به عنوان نمونه شربت «کوآموکسی‌کلاو» 643 کودکان موجود نیست و بسیاری از بیماران بیشتر از یک ماه است که دست خالی از داروخانه بیرون می‌روند و حاضر نیستند که دوز دیگری از دارو را دریافت کرده یا دوز آن را تغییر دهند چون بیمار خردسال است و احتمال نشان‌دادن حساسیت نیز در آن زیاد است». این تکنیسین با اشاره به برخی قیمت‌ها تأکید می‌کند: «آموکسی‌سیلین» از 12 هزار تومان به 22 هزار تومان رسیده و «سفیکسیم» 400 هم از 33 هزار تومان به 56 هزار تومان تغییر قیمت داده با این حال باز هم این داروها به سختی به داروخانه‌ها داده می‌شود. بیماران هم بارها می‌گویند که حاضر هستند دارو گران شود، چندین برابر شود اما نایاب نشود!».
کوآموکسی‌کلاو ۲۰ هزار تومانی، ۹۴ هزار تومان شده است
پزشک یک داروخانه در «شرق» تهران نیز درمورد گرانی طولانی‌مدت شربت‌های آنتی‌بیوتیک به خبرنگار «شرق» می‌گوید: حدود سه ماه پیش از این گرانی و کمیاب‌شدن داروی آنتی‌بیوتیک، زمزمه‌های آن از طرف شرکت‌های دارویی شنیده شد. عموما یک گپ و کمبود ایجاد می‌کنند و بعد از آنکه تقاضا یا گرانی از تبعات نبود یک دارو زیاد شد، با افزایش قیمت به داروخانه‌ها تزریق می‌شود». او با اشاره به نایاب‌شدن دوز 228 و 312 داروی آنتی‌بیوتیک «کوآموکسی‌کلاو» در داروخانه‌ها ادامه می‌دهد: دوره درمان با آنتی‌بیوتیک هفت تا 10 روزه است که بیماران باید مبلغ زیادی برای تهیه آن پرداخت کنند؛ قرص «کوآموکسی‌کلاو» از 20 هزار تومان به 94 هزار تومان افزایش قیمت داشته و هنوز بسیاری از بیماران ترجیح می‌دهند که خوددرمانی کنند و از این قرص به صورت آزاد تهیه کنند که البته داروخانه‌ها نباید زیر بار بروند. در حالی که دیده می‌شود بسیاری از داروخانه‌ها در کل کشور بدون نسخه آنتی‌بیوتیک می‌دهند که عوارض زیادی دارد».
دردسر کمیابی شربت آنتی‌بیوتیک برای کودکان و سالمندان
این پزشک داروساز با بیان اینکه بارها پیش آمده که در مدت دو ماه گذشته، بیمار یا پدر و مادری برای تهیه یک شربت آنتی‌بیوتیک چندین داروخانه را سر زده تا توانسته داروی مورد نیازش از جمله شربت آنتی‌بیوتیک را پیدا کند می‌گوید: «ما و همکاران دیگرم در داروخانه‌ها مجبور هستیم به خاطر پیدانشدن دارو و در صورت موافقت بیمار برخی دوزها را تغییر دهیم یا تنظیم کنیم که این اقدام تنها برای سالمندانی که از شربت‌های آنتی‌بیوتیکی استفاده می‌کنند و مشکل بلع دارند انجام می‌شود اما در مورد کودکان نمی‌توان این کار را انجام داد و فقط باید دوز تجویزشده پزشک تهیه شود. البته فکر می‌کنم شرایط داروخانه‌های شبانه‌روزی از نظر دسترسی به دارو بهتر باشد. گرچه بیمارانی این روزها از داروخانه‌های شبانه‌روزی می‌آیند و می‌گویند که دارویشان موجود نبوده؛ برخی داروخانه‌های خاص و وابسته به برخی ارگان‌ها، ارتباطاتی با شرکت‌های دارویی دارند و تقسیم عادلانه دارو هم در ایران وجود ندارد، به همین دلیل عموما سرگردانی نهایی با بیماران است که دارو را چگونه دریافت کنند».
داروخانه‌ها شاهدان اصلی نگرانی خانواده‌ها از کمیابی دارو
پزشک داروساز داروخانه دیگری نیز با اشاره به مشکلات خانواده‌ها برای تهیه برخی اقلام دارویی آنتی‌بیوتیک به خبرنگار «شرق» می‌گوید: «تعداد شرکت‌هایی که آنتی‌بیوتیک دارند بسیار محدود است و آنها هم وقتی با داروخانه‌ها صحبت می‌کنند، می‌گویند موجودی‌شان تمام شده یا خط تولیدشان برای این دارو محدود شده است. صحبت‌های وزیر بهداشت در مورد کمیاب‌شدن آنتی‌بیوتیک و رفع احتمالی آن در روزهای آینده را شنیدیم اما آقای وزیر نمی‌داند که وقتی کودکی به شدت بیمار است و به داروی آنتی‌بیوتیک یا هر داروی دیگری نیاز دارد و خانواده برای تهیه آن خودش را به آب و آتش می‌اندازد یعنی چه؛ داروخانه‌داران با کمبود یا یافت‌نشدن داروها تحت فشار هستند و بیماران در نهایت تقصیر‌ها را از داروخانه می‌دانند و تصور می‌کنند دارو را در داروخانه مخفی کرده‌ایم و می‌خواهیم سر فرصت با قیمت بیشتری بفروشیم. دیوار ما داروخانه‌داران و داروسازها همیشه کوتاه بوده و حال بد و نگرانی خانواده‌ها به ما منتقل می‌شود. در حالی که واقعا اگر دارویی در داروخانه موجود باشد، داروخانه‌داران دریغ نمی‌کنند».
داروخانه‌داران جواب بیماران نسخه‌به‌دست را چگونه بدهند؟
او ادامه می‌دهد: «قبلا در داروخانه نگران منقضی‌شدن یک دارو و فروش‌نرفتن بودیم و حالا نگران کمیاب‌شدن همان دارو هستیم. داروخانه‌داران با شروع زمزمه‌های کمیابی یک دارو، نگران می‌شوند که باید جواب بیماران را چطور بدهند. ما منتظر می‌مانیم تا دارو تزریق شود اما انتظار برای بیماران و خانواده‌ها بسیار دشوار است».
این دکتر داروساز با انتقاد از مصرف بی‌رویه آنتی‌بیوتیک توسط بیماران تأکید می‌کند: «اگرچه به کمیاب‌شدن هیچ دارویی راضی نیستیم اما شاید گران‌ترشدن قیمت آنتی‌بیوتیک‌ها بتواند از مصرف بی‌رویه و بدون تجویز آن جلوگیری کند. بارها پیش آمده بیماران نسخه‌های گذشته را می‌آورند یا اصرار و پافشاری می‌کنند که فقط یک ورق از قرص آنتی‌بیوتیک تهیه کنند، اما وقتی قیمت‌های الان را می‌بینند که یک سفیکسیم از 33 تومان به 57 هزار تومان رسیده، منصرف می‌شوند و دارو را تهیه نمی‌کنند. وقتی از ضررهای جبران‌ناپذیر داروهای آنتی‌بیوتیک به بیماران می‌گوییم، بسیاری از آنها توجهی ندارند و حتی می‌گویند که هر بار مریضی‌شان را با مصرف همین قرص‌ها، خوددرمانی کرده‌اند، شاید به این واسطه بتوانیم به جز مصرف ضروری کودکان و سالمندان، کنترلی در مصرف خودسرانه آنتی‌بیوتیک و حتی مسکن‌های مختلف اعمال کنیم».
مسئولان قبل از کمبود یک دارو، برای پیشگیری تدبیر کنند
«ایرج خسرونیا» رئیس هیئت‌مدیره جامعه پزشکان داخلی ایران نیز در زمینه کمیاب‌شدن شربت‌های آنتی‌بیوتیک گفت‌وگویی با خبرنگار «شرق» انجام داده است؛ با وجود آنکه بسیاری از پزشکان داروساز و داروخانه‌داران اعلام می‌کنند که نه تنها کمبود داروی آنتی‌بیوتیک بلکه کمیاب‌شدن هر داروی دیگری در ایران با افزایش قیمت آن پس از تزریق دارو به داروخانه‌ها همراه بوده و حتی در حال حاضر قیمت این داروها نیز افزایش ناگهانی داشته اما رئیس هیئت مدیره جامعه پزشکان داخلی ایران این‌چنین می‌گوید: «مصرف آنتی‌بیوتیک در ایران بسیار زیاد است و اینکه مواد اولیه برای تهیه آن در گمرک مانده یا این مواد به دلیل تحریم‌های نانوشته وارد کشور نمی‌شوند، پرداخت مالی‌شان با مشکل روبه‌رو می‌شود و... مسائلی است که همیشه به خصوص در سال‌های گذشته وجود داشته و ماجرای تازه‌ای نیست. وزارتخانه و مدیران بخش سلامت کشور باید این مسائل را از قبل پیش‌بینی و حداقل از شش ماه قبل برای آن برنامه‌ریزی و تدبیر کنند. حالا که احتمال ابتلا به آنفلوانزا، سرماخوردگی و کرونا زیاد است، زمان مواجه‌شدن با کمبود داروهای آنتی‌بیوتیک و دادن خبرِ برطرف‌شدن این مشکلات در آینده نزدیک و... نیست».
متضررشدن بیمار، پزشک و بیمه‌ها از کمبود یک دارو
او با انتقاد از کمبود دوره‌ای، موقت یا طولانی برخی از داروها در ایران ادامه می‌دهد: «بیماری که با تکمیل یک دوره درمان با داروی آنتی‌بیوتیک بیماری‌اش کنترل می‌شد حالا باید دوره درمانی‌اش را بیشتر کرده و هزینه درمانی بیشتری متقبل شود یا آنتی‌بیوتیک تزریق کند. کمبود یک دارو نه تنها پزشکان بلکه بیماران و بیمه را هم با مشکل روبه‌رو می‌کند». رئیس هیئت مدیره جامعه پزشکان داخلی ایران افزایش مصرف آنتی‌بیوتیک در کشور را هم معضل‌ساز تعریف می‌کند؛ «سرانه مصرف آنتی‌بیوتیک در ایران بسیار بیشتر از کشورهای آسیایی، اروپایی و آمریکایی بوده و از طرف دیگر خوددرمانی میان بسیاری از مردم رواج داشته است. داروخانه‌های زیادی نیز همچنان پس از دادن هشدار در مورد عوارض مصرف خودسرانه این داروها و داشتن علم و آگاهی در این زمینه، باز هم آنتی‌بیوتیک‌ها را بدون تأیید نسخه پزشک می‌فروشند. تمام اینها نظام سلامت کشور را در برابر داروهای آنتی‌بیوتیک و حتی مسکن با چالش و مشکلات روزافزون روبه‌رو کرده است». او می‌افزاید: «دیده شده که پزشکان هم به دنبال اصرار بیماران و برای جلب نظرشان، داروی بیشتری مثل مسکن یا به خصوص آنتی‌بیوتیک تجویز می‌کنند و این داروها مدت زمان زیادی در خانه می‌ماند. بارها گفته‌ام که اگر داروهای موجود در هر خانه را قبل از گذشتن تاریخ مصرفشان جمع‌آوری کنیم، می‌توانیم کسری و کمبود یک دارو در یک استان را جبران کنیم».
فرصت برای وعده‌دادن یا نامه‌نگاری مجلس و دولت برای دارو نیست!
این روزها به دنبال کمبود شربت‌های متنوع آنتی‌بیوتیک در داروخانه‌های سراسر ایران و افزایش تقاضای مصرف، خبرهای زیادی در این رابطه شنیده شده است. خبرهایی تکراری که برای بیماران، دارو و درمان نخواهد شد! داروی کمیاب هم یک داروی مورد نیاز و البته مهم برای همه بیماران به‌خصوص کودکان و سالمندان است و صحبت از یک داروی خاص، نایاب و گران برای بیماران خاص یا نادر نیست؛ «فاطمی» نایب‌رئیس انجمن داروسازان ابتدا خبر و اصل ماجرای کمبود شربت‌های دارویی آنتی‌بیوتیک کودکان، حساسیت و سرماخوردگی را تأیید می‌کند، از نبود ذخایر دارویی در کشور انتقاد می‌کند و اعمال سیاست‌های ارزی جدید دولت در حوزه مواد اولیه دارویی را عاملی بر به‌صرفه‌نبودن تولید برخی داروها توسط تولیدکنندگان عنوان می‌کند. یعنی اجرای طرح «دارویار» که به موجب آن ارز دولتی حذف و ارز نیمایی جایگزین شده است، اختلافاتی را بر سر قیمت‌گذاری دارو میان دولت و شرکت‌های تولید دارو ایجاد کرده است. این بار تحریم دارو یا وجود مشکل در انتقال ارز مطرح نیست و کمبود داروی احتیاجی مردم در داروخانه‌ها عوامل دیگری دارد. عواملی که تولیدکنندگان را تحت فشار گذاشته تا کارخانه تولید آنتی‌بیوتیک و برخی داروهای دیگر (که شاید در آینده مردم را با مشکل روبه‌رو کند) کارشان را متوقف کنند. حالا وزیر بهداشت هم که مشکل را جدی دانسته، از برطرف‌شدن آن در آینده نزدیک نوید داده است اما زمان دقیق این آینده نزدیک که بیماران و داروخانه‌ها را کلافه کرده است، مشخص نیست، چراکه فصل سرما، بیماری و زمان مراجعه مردم به پزشکان به دلیل ابتلا به سرماخوردگی، حساسیت فصلی، آنفلوانزا و به‌خصوص کرونا فرا رسیده و فرصت چندانی برای دادن وعده به مردم یا نامه‌نگاری مجلس با رئیس‌جمهور برای پیگیری مسئله دارو وجود ندارد.
مشاهده خبر در جماران