هشدار یک جامعه شناس رسانه درباره ظهور دوقطبی اجتماعی/ الستی: وقتی فرصت گفت و گوهای مدنی را از دست دهیم، درگیری های توده ای شکل می گیرد/ فیلم هایی مانند درگیری دو زن در اتوبوس بهانه ای برای تشدید گسل های اجتماعی خواهد شد

پایگاه خبری جماران: یک جامعه شناس ارتباطات، معتقد است که در شرایط کنونی، آسیب اجتماعی «دوقطبی» به شدت امنیت اجتماعی ما را تهدید می کند.

محمدعلی الستی در گفت و گو با خبرنگار جماران، معتقد است: علل و عوامل پدیده های نامطلوب، در ابتدا به شکل «عارضه» یا عوارض منفی در جوامع بشری ظاهر می شوند و اگر به موقع رفع نگردند، تبدیل به «مشکل»، سپس «مسأله» یا «آسیب اجتماعی» می شوند که آن هم در صورت حل نشدن ممکن است به «بحران» بینجامد. مثلا تفاوت و تنوع در ارزش ها، هنجارها و نگرش ها در میان اعضاء یک اجتماع یا جامعه بشری، پدیده ای طبیعی است که تقریبا در همه جوامع و زمان ها وجود داشته است که نه تنها لزوما به معنی اختلاف و به خطر افتادن پیوندهای اجتماعی نیست، بلکه می تواند عامل مثبت پویایی، ارتقاء ظرفیت پذیرش دیگران، تعامل سازنده، گسترش ملاحظات چندجانبه و بینش کل نگر، تقویت همکاری میان اعضاء و مشارکت عقاید و دیدگاه های مختلف در اداره امور اجتماعی باشد.

معقول ترین راه برای حفظ امنیت اجتماعی جلوگیری از ایجاد دوقطبی اجتماعی است

وی افزود: اما همین تفاوت ها اگر به درستی مدیریت نشوند و یا حتی در جهت مخالف، به سمت ایجاد تنش و چالش هدایت گردند، می توانند از طریق تبدیل به پدیده دوقطبی شدن یا «آنتاگونیزم» که دیگر یک مسأله یا آسیب اجتماعی به حساب می آید، منجر به انقطاع یا گسست و در شرایطی شدیدتر، به ترتیب به شکاف یا فاصله، تعارض، تضاد، تقابل و در نهایت برخورد ختم شوند که از مهم ترین عوامل تشتت در افکار عمومی، هرج و مرج و فروپاشی اجتماعی به شمار می روند.

الستی با بیان اینکه معقول ترین راه برای حفظ امنیت اجتماعی جلوگیری از ایجاد دوقطبی اجتماعی است، یادور شد: پیش از ظهور اندیشه اجتماعی در جهان که به ایجاد بینش جامعه شناختی و تکامل دانش جامعه شناسی و مطالعات فرهنگی انجامید، عده زیادی می پنداشتند که یکسانی اندیشه های انسانی و به ویژه یکدستی ایدئولوژی ها می تواند موجبات نظم، ترتیب، امنیت، رفاه و آسایش آدمیان را فراهم نماید که این تصور زمینه ساز بسیاری از رویکردهای انحصارگرایانه در طول تاریخ شده که هواداران این وضع، آن را سازگاری در مواضع ایدئولوژیک می نامیدند که دارای بار مثبت معنایی است و نشان می دهد تناقض در اندیشه ها، کاهش پیدا کرده است. در حالی که مخالفان این نظریه، این وضع را «یکنواختی ایدئولوژیک» می خواندند که دارای بار منفی است و بیان می کند که گویی لباس یکسانی بر تن بخش بزرگی از جامعه پوشانده شده و تنوع نگرش در آن کمتر شده است.

در جامعه ما هر نظر مخالفی در قالب اندیشه های اپوزیسیون اصلاح طلب انعکاس می یابد

وی بیان کرد: پس از اهمیت یافتن دیدگاه های مشارکت جو در اندیشه های سیاسی، ضرورت رسیدن به همگرایی مثبت و (نه همگرایی سلبی که مبتنی بر وحدت اعضاء یک گروه براساس نخواستن یک موضوع مشترک، و بنابراین مقطعی، موقتی، سطحی و از همه مهم تر مبهم و غیرشفاف است) سبب گردید تا ایده جامعه مدنی که همانا لایه ای حد واسط میان قدرت و مردم یا به تعبیری حاکمان و محکومان و متشکل از نهادهای مدنی از قبیل احزاب، اتحادیه ها، سندیکاها و انجمن های صنفی، ان جی اوها، رسانه های مستقل به ویژه مطبوعات آزاد است را که تعامل سازنده میان مسئولان و مردم را امکان پذیر می سازد، شکل گیرد و عملی گردد که تضمین کننده انعکاس نظرات و دیدگاه های همه اقلیت ها به جای ایجاد اکثریت کاذب و اعمال دیکتاتوری اکثریت بر اقلیت، تحت عنوان «دموکراسی» باشد.

الستی گفت: در چنین جامعه ای، هر نظر مخالفی در قالب اندیشه های اپوزیسیون اصلاح طلب انعکاس می یابد و فرصت بررسی و مطالعه شدن پیدا می کنند.

 

 

در کشور ما تمامی دوقطبی ها به سمت همسوشدن در حرکتند

محمدعلی با اشاره به کلیپ منتشر شده از دعوای دو زن در یک اتوبوس گفت: با اینکه چنین فیلم هایی به تنهایی نمی تواند عاملی برای گسست اجتماعی تلقی شود اما بهانه ای برای تشدید گسل ها ها خواهد شد. گسل هایی که در نتیجه شکاف سیاسی ناشی از رفتارهای پوپولیستی و عوام گرایانه ما پدیدار شده اند. این درست مانند آن است که از فردی که به فوتبال ابراز علاقه می کند، بپرسیم استقلالی هستی یا پرسپولیسی؟ معنی این سوال چیست؟ آیا کسی نمی تواند به باشگاه دیگری علاقه داشته باشد یا مثلا در هر دو باشگاه ذکر شده به بازیکنانی علاقه مند باشد و اساسا اهل تحلیل و داوری هر بازی به تنهایی باشد؟! این نمونه ای از دوقطبی در فوتبال است که البته در بسیاری از کشورهای جهان شایع است، اما در کشور ما تمامی دوقطبی ها به سمت همسوشدن در حرکتند و این همان است که با هدف براندازی سیاسی از طریق ایجاد آشوب ها و هرج و مرج های اجتماعی و فروپاشی اقتصادی از جانب نیروهایی پیگیری می شود که از این میان می توان به نمونه های زیادی اشاره کرد. 

هرگاه فرصت گفت و گوهای مدنی را از دست دهیم، درگیری های توده ای شکل می گیرد

وی افزود: امروز در گوشه و کنار، موضوعاتی نظیر حجاب اجباری یا اختیاری بودن آن در محافل رسمی و صاحب صلاحیتی شامل همه آراء در حال بررسی بود، اما با تبلیغات تحریک کننده ای از جانب براندازان، راه بر هرگونه تسامح و تساهلی بسته شد و همانگونه که در شناسایی تقدم مرغ بر تخم مرغ یا بالعکس دچار مشکل خواهیم بود، تشخیص این که نخست گشت های ارشاد با برخورد خشن آغازگر این عارضه بودند یا افرادی با اعلام چندشنبه های سفید تحریکات را دامن زدند، کار چندان آسانی نیست.

او در پایان گفت: به خاطر داشته باشیم که در زمانی بازی شطرنج، داشتن و یا استفاده از دستگاه ویدئو و حتی خوردن ماهی اوزون برون حرام و ممنوع بود ولی کسی با چنین رفتارهای تحریک کننده ای به بهانه رفع آنها، مردم را در برابر حاکمیت قرار نمی داد. شاید بهترین ملاک برای ما، حفظ نظر خود بدون افتادن در دام دوقطبی شدن باشد. باید این جمله از مقام رهبری را مدنظر قرار دهیم که انتقادها و اعتراض های ما مخرج مشترک با دشمن نداشته باشد. به نظرم هرگاه فرصت گفت و گوهای مدنی را از دست دهیم، درگیری های توده ای شکل می گیرد.

مشاهده خبر در جماران