انتفاضه شعبانیه مردمی عراق چگونه شکل گرفت؟

پایگاه خبری جماران: این روزها مصادف است با سالگرد انتفاضه مردمی عراق در شعبان سال ۱۴۱۱ قمری مطابق با اسفند ۱۳۶۹ شمسی و مارس ۱۹۹۱ میلادی معروف به انتفاضه شعبانیه (۳۱ سال پیش در ماه شعبان).

انتفاضه شعبانیه عنوان قیام مردم عراق بر ضد حکومت صدام حسین بوده است که پس از شکست ارتش عراق در جنگ اول خلیج فارس رخ داد و چهارده استان از هجده استان عراق به دست معترضین افتاد، ارتش عراق آنان را سرکوب کرد و در نتیجه هزاران نفر کشته و حدود دو میلیون آواره شدند.

در این قیام مردمی، رژیم صدام وحشیانه ترین جنایت ها را در حق ملت عراق مرتکب شده است:

قتل ده ها هزار نفر، از بین بردن مناطق کامل مسکونی، ایجاد ده ها و شاید صدها گورستان های جمعی شامل ده ها هزار جنازه، حمله به عتبات عالیات با موشک وتوپ(حرم امام علی( علیه السلام ) و حرم امام حسین (علیه السلام)، و تخریب بسیاری از مدارس دینی در نجف اشرف،  منهدم کردن صدها حسینیه و مسجد در شهرهای نجف، کربلا و... ، قطع آب وبرق وخدمات عمومی از شهرهای وسط و جنوب عراق پس از سرکوب انتفاضه، البته چند صد هزار نفر و شاید بیش از دو میلیون نفر از عراق در آن دوران فرار کردند.

 

 

شروع انتفاضه

پس از شکست ارتش درجنگ با کویت و بر اساس قطعنامه ۶۷۰ شورای امنیت، حرکت کلیه هواپیماها و حتی بالگردهای ارتش عراق تحریم شد. در این هنگام مردم سرتاسر عراق که نارضایتی‌های دراز مدتی داشتند علیه رژیم صدام قیام کردند. قیام از شهر بصره شروع شد. یکی از نظامیان عراقی خسته از جنگ کویت، لوله تانک را به سمت عکسی از صدام گرفت و به سوی او شلیک کرد. مردم به هیجان آمده و به ساختمان حزب بعث در شهر بصره حمله کردند و همین مسئله نقطه آغاز قیام بود.

در نتیجه این قیام، کنترل بخش اصلی کشور به دست نیروهای مردمی افتاد و از هجده استان عراق، چهارده استان دیالی، واسط، میسان، البصره، ذی قار، المثنی، القادسیه، بابل، کربلا، النجف، دهوک، اربیل، کرکوک، السلیمانیه به دست انقلابیون افتاد و تنها استانهای مرکزی شامل صلاح الدین، بغداد، نینوا و الانبار در اختیار حکومت بود.

 

 

مرجعیت حوزه علمیه نجف کمیته‌ای نه نفره تشکیل داد تا رهبری قیام را به عهده داشته باشد. اعضای این کمیته عبارت بودند از: سید محی الدین غریفی، سید محمدرضا موسوی خلخالی، سید جعفر بحرالعلوم، سید عزالدین بحرالعلوم، سید محمدرضا خرسان، سید محمد سبزواری، شیخ محمدرضا شبیب الساعدی، محمدتقی خوئی. آیت الله سید ابوالقاسم خوئی نیز طی اطلاعیه‌هایی به مردم توصیه می‌کرد که حقوق شرعی را رعایت کنند.

آیت الله سید عبدالاعلی سبزواری از علمای بزرگ نجف نیز حمایت خویش را از این انتفاضه با صدور فتوایی در این خصوص اعلام نمود.

 

 

نیروهای رژیم صدام برای مقابله با این قیام دست به سرکوب گسترده انقلابیون زدند. از آمار کشته‌ها اطلاعات چندانی در دست نیست اما بنابر آمار غیررسمی بین سیصد الی پانصد هزار نفر کشته و حدود دو میلیون نفر عراقی آواره شدند. در این سرکوب سازمان مجاهدین خلق ایران هم به یاری صدام شتافت. نیروهای این سازمان ۲۵ هزار نفر از مردم عراق را در این سرکوب به قتل رساندند. بنا بر اسناد موجود آنان در سرکوب مردم بصره نقش داشتند و تعداد زیادی از کشته‌ها را در گورهای دست جمعی مدفون کردند. 

 

 

نیروهای رژیم صدام با توپ و تانک به کربلا و نجف حمله کردند در این حملات، مرقد امام علی (ع) و امام حسین (ع) آسیب دید و تا شش ماه درِ حرم‌های یاد شده بسته بود. نیروهای بعثی بسیاری از مدارس دینی کربلا و نجف از جمله مدرسه دارالحکمه در نجف را با خاک یکسان کردند.

آیت الله خویی به دلیل حمایت مستقیم از انقلاب و تعیین شورای رهبری، توسط حزب بعث بازداشت و به بغداد فرستاده شد. بعد از دو روز بازداشت، ایشان به اجبار نزد صدام حسین برده شد و صدام در سخنانی به این مرجع تقلید، بسیار توهین و ایشان را تهدید کرد. 

 

 

دلایل ناکامی وشکست انتفاضه با وجود آنکه بسیاری از شهرها به دست معترضین افتاده بود اما در مدت کوتاهی سرکوب شد:

عدم وجود هماهنگی بین گروه‌های عراقی، سیطره بدون برنامه انقلابیان بر شهرهای عراق، تسلط هوایی رژیم و خصوصا نقش هلی‌کوپترها در سرکوب مردم و نداشتن روحیه تعاون و ملی گرایی در بین گروه‌ها که باعث تضعیف روحیه همبستگی شد.

 

 

رایزنى فرهنگی ج.ا.ایران دربغداد

مشاهده خبر در جماران