به مناسبت سالروز رحلت؛
مروری بر زندگی آیت الله واعظ طبسی، کسی که سالها تولیت آستان قدس رضوی را برعهده داشت
آیت الله عباس واعظ طبسی در سال ۱۳۱۴ در مشهد متولد شد. او نزد اساتیدی همچون آیات بروجردی، میلانی، قزوینی درس آموخت. وی سال ها تولیت آستان قدس رضوی علیه السلام را بر عهده داشت.
به گزارش خبرنگار جی پلاس، در راستای شناساندن بزرگان عرصه سیاست این مرز و بوم، در این صفحه بر آنیم که این شخصیت های شاخص را به مخاطبان معرفی کنیم و مطالب منتشرشده قطره ای است از دریای حوادث متفاوت زندگی شان که به قدر وسعمان است. باشد که مفید فایده افتد.این قسمت به زندگی عباس واعظ طبسی اختصاص دارد.
زندگینامه عباس واعظ طبسی
عباس واعظ طبسی (۱۳۱۴ - ۱۳۹۴ش)، روحانی شیعه و مُتولّی آستان قدس رضوی. او از اعضای مجلس خبرگان رهبری و نیز نماینده ولی فقیه در استان خراسان بود.
وی پیش از پیروزی انقلاب اسلامی ایران به سبب سخنرانی علیه حکومت پهلوی مدتی از سخنرانی منع و زندانی بود و پس از انقلاب، سمت‌هایی مانند عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظام و مدیریت حوزه علمیه مشهد را بر عهده داشت. در دوران او تشکیلات آستان قدس رضوی توسعه زیادی پیدا کرد. تغییر ضریح امام رضا (ع)، ساخت چند رواق جدید و صحن جامع رضوی محصول دوره مدیریت اوست. او مدتی عضو شورای عالی مجمع جهانی اهل بیت (ع) بود.
اطلاعات فردی
زادروز ۱۳۱۴ش
شهر تولد مشهد
اطلاعات سیاسی
پست‌ها تولیت آستان قدس رضوی؛ عضو مجلس خبرگان رهبری؛ نماینده ولی فقیه در استان خراسان؛ عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام؛ مدیر حوزه علمیه مشهد
اطلاعات علمی و مذهبی
اساتید محمد تقی ادیب نیشابوری؛ احمد مدرس یزدی؛ مجتبی قزوینی؛ هاشم قزوینی؛ سید محمد هادی میلانی؛ فقیه سبزواری؛ بروجردی
زندگینامه
عباس واعظ طبسی در سال ۱۳۱۴ ش در مشهد به دنیا آمد. پدرش شیخ غلامرضا واعظ طبسی (درگذشته ۱۳۱۵ش)، از مبلغان و واعظان معروف دینی بود. امام خمینی درباره پدر عباس واعظ طبسی می‌گوید: «من به شما از دو حیث ارادت دارم، به خاطر خودتان و به خاطر مرحوم والدتان. چه بسیار افرادی غیر مسلمان بودند که تحت تأثیر منطق و کلام مؤثر و پرجاذبه او به اسلام مشرف شدند و او در کشورهای عربی موقعیت ویژه‌ای داشت».[۱] طبسی قبل از انقلاب به واسطه سخنرانی‌ها علیه حکومت پهلوی، مدتی ممنوع‌المنبر بود و در دوره‌ای نیز زندانی شد.
عباس واعظ طبسی بامداد جمعه ۱۴ اسفند ۱۳۹۴ش درگذشت.[۲]
استادان
طبسی در سن ۱۶ سالگی به حوزه علمیه مشهد وارد شد و دروس مقدماتی حوزوی را در آن‌جا گذراند. او مدتی نیز در قم مشغول تحصیل علوم دینی بود. پس از بازگشت به مشهد عمده وقت خود را صرف تدریس در حوزه علمیه و نیز فعالیت‌های سیاسی علیه نظام سلطنتی پهلوی کرد.
برخی اساتید وی از این قرارند:
شیخ محمد تقی ادیب نیشابوری
میرزا احمد مدرس یزدی
شیخ مجتبی قزوینی
شیخ هاشم قزوینی
سید محمد هادی میلانی
فقیه سبزواری
آیت‌الله بروجردی. آیت‌الله بروجردی وی را طلبه‌ای خوش‌فکر و به عنوان زبان حوزه‌های علمیه دانسته و با تقدیر و تفقد، از او نام می‌بُرد.[۳]
تولیت آستان قدس رضوی
در سال ۱۳۵۷ش، امام خمینی نخست سرپرستی آستان قدس رضوی را به عباس واعظ طبسی واگذار کرد [۴] و پس از دو سال در سال ۱۳۵۹ش، او را به عنوان تولیت منصوب کرد.[۵]
فعالیت‌ها در آستان قدس
گسترش حرم امام رضا (ع) از جمله ساخت صحن جامع رضوی و ساخت رواق امام خمینی
تعویض ضریح امام رضا در سال ۱۳۷۹ش
بازسازی و توسعه مرقد شهید سید حسن مدرس در شهر کاشمر
فعالیت‌های سیاسی
پدر واعظ شیخ غلامرضا واعظ طبسی (متولد ۱۲۷۴ش در طبس و متوفای ۱۳۱۵ش در سبزوار) واعظ جوان و قهاری بود که در سن ۴۱ سالگی به‌صورت ناگهانی درگذشت.
عباس واعظ طبسی از سن ۲۱ سالگی تحت تأثیر پدر به مسیر مبارزه سیاسی با پهلوی افتاد و سال ۱۳۳۹ش در سن ۲۵ سالگی نخستین چالش با سازمان تازه‌تأسیس ساواک را تجربه کرد. نخستین همراه وی در این فعالیت سیاسی، سید عبدالکریم هاشمی‌نژاد بود و بعد‌ها آیت‌الله سید علی خامنه‌ای و آیت‌الله محمدرضا محامی نیز به این دو پیوستند و چهار چهره اصلی فعالیت‌های سیاسی روحانیون مشهد شدند. واعظ طبسی که چند ماه پس از واقعه گوهرشاد به دنیا آمده بود، در بیست و ششمین سالگرد این فاجعه، سخنرانی تندی درباره عدل زمامداران در سرای محمدیه مشهد ایراد کرد که منجر به هفت ماه ممنوعیت منبر او شد.
آیت‌الله واعظ طبسی می‌گوید که پس از آشنایی با امام خمینی، در مسجد ملاهاشم مشهد برای نخستین‌بار از امام خمینی به‌عنوان مرجع اعلم نام می‌برد و تحت پیگرد ساواک قرار می‌گیرد و دستگیر می‌شود. در سال‌های ۴۱ و ۴۲ با اوج‌گیری حرکت اعتراضی امام خمینی و دیگر طلاب و روحانیون، واعظ طبسی نیز چندین بار در مشهد و قم دستگیر و روانه زندان می‌شود. وی همچنین بار‌ها در جلسات درس خود در مسجد ملاهاشم مشهد به انتقاد از حکومت می‌پرداخت. این مسجد محل تدریس دوره‌های مقدمات و سطح حوزه علمیه مشهد از سوی آیت الله بود و پایگاه مهم وی به شمار می‌رفت. واعظ طبسی در جلسات درس آیات الله سید حسین بروجردی، سید محمدهادی میلانی و شیخ مجتبی قزوینی شرکت کرده بود، اما در دهه‌های چهل و پنجاه به‌عنوان سخنوری معترض شناخته می‌شد.
بعد از انقلاب
در بخش حوزوی نیز آیت‌الله در جایگاه عالی‌رتبه‌ترین مقام رسمی حوزه مشهد با تشکیل شورای عالی حوزه علمیه خراسان و هدایت آن، گسترش محسوسی در مدارس حوزوی شرق کشور پدید آورد. از وی به‌عنوان مدیری یاد می‌شد که می‌کوشید جنبه میانه‌روی را در امور سیاسی رعایت کند. [۷]
شاید بتوان نقطه اوج این اختلاف‌نظر را در موضع انتقادی واعظ طبسی نسبت به جریان احمدی‌نژاد جست‌وجو کرد که از این منظر، موضع واعظ به موضع دیگر علما و روحانیون برجسته نزدیک‌تر بود و از همین رو همواره به شخصیتی مدافع هاشمی رفسنجانی شناخته می‌شده است. البته این‌ها منافی تعلق دیرینه وی به اردوگاه اصولگرایی نبود؛ از همان زمان که در خرداد ۷۶ برای حمایت از ناطق نوری به صحنه آمد، تا زمانی که منتقد سیاست‌های فرهنگی دولت اصلاحات بود، تعلق وی به جریان اصولگرایی پوشیده نبود. با این حال وی به باورهای اصولگرایانه‌اش چنان پای‌بند بود که در نخستین هفته‌های آغاز ریاست جمهوری احمدی‌نژاد در تابستان ۸۴، پذیرای سخنرانی رییس جمهور اصلاحات در حرم رضوی شد که با انتقادهای تندی نسبت به دولت اصولگرای احمدی‌نژاد همراه بود. سال ۸۶ نیز در جریان سفر دیگر رییس‌جمهور سابق، به محل اقامت وی در مشهد رفت و با وی دیدار کرد. [۸]
درگذشت
عباس واعظ طبسی که از ۷ اسفند به دلیل مشکلات تنفسی در بیمارستان امام رضا (ع) مشهد بستری شده بود، با وخیم‌تر شدن حال عمومی، در ۱۴ اسفند ۱۳۹۴ش (۲۴ جمادی‌الاول ۱۴۳۷ق) درگذشت. رهبر جمهوری اسلامی ایران بر پیکر وی نماز خواند و در حرم امام رضا علیه السلام دفن شد. در این مراسم سران سه قوه نیز حضور داشتند. .[۱۷] آیت‌الله خامنه‌ای در پیامی وی را برادری همدل و همزبان برای خود و مریدی صَدیق برای امام خمینی دانست.[۱۸]
پانویس
1. زندگینامه آیت الله طبسی، سایت شخصیت‌نگار.
2. آیت‌الله واعظ طبسی درگذشت، خبرگزاری ابنا.
3. زندگینامه آیت‌الله طبسی، پایگاه اطلاع‌رسانی آستان قدس رضوی.
4. خمینی، روح الله، صحیفه امام، ج۶، ص۱۴۳.
5. خمینی، روح‌الله، صحیفه امام، ج ۱۲، ص ۲۲۴.
6. علی اشرف فتحی، والی فقه، سایت مباحثات.
7. علی اشرف فتحی، والی فقه، سایت مباحثات.
8. علی اشرف فتحی، والی فقه، سایت مباحثات.
9. سایت مجمع تشخیص مصلحت نظام
10. فهرست نمایندگان مجلس اول خبرگان رهبری
11. فهرست نمایندگان مجلس دوم خبرگان رهبری
12. فهرست نمایندگان مجلس سوم خبرگان رهبری
13. فهرست نمایندگان مجلس چهارم خبرگان رهبری
14. در انتخابات خبرگان امسال، دانشمندان جوان حضور دارند، برای همین نیامدم
15. سایت شورای عالی مجمع جهانی اهل بیت
16. «گزارشی از شورای برنامه‌ریزی مدیریت حوزه علمیه خراسان»، ص۲۱۶.
17. آیت‌الله واعظ طبسی درگذشت، سایت تابناک.
18. پیام درگذشت آیت‌الله واعظ طبسی، سایت دفتر آیت‌الله خامنه‌ای.
منابع
گزارشی از شورای برنامه‌ریزی مدیریت حوزه علمیه خراسان، اندیشه حوزه، سال ۱،ش ۲ (پاییز ۱۳۷۴ش).
صحیفه امام، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۷۹ش.
وبگاه رسمی پایگاه اطلاع‌رسانی آیت‌الله واعظ طبسی
مشاهده خبر در جماران