عدالت یا عصمت؛ مشکل شورای نگهبان کجاست؟

پایگاه خبری جماران: از چند روز قبل که نامه دکتر علی لاریجانی منتشر شد بازهم بحثی در میان اهل سیاست درگرفت و داستان تاریخی تصمیمات متفاوت شورای نگهبان را بر سر زبان ها انداخت. 

در این میان بازهم مثل قبل، گروهی برای جواب دادن به انتقادات، به سراغ «تأکید بر عدالت» رفتند و با اشاره به اینکه «اعضای شورای نگهبان عادل هستند»، سعی کردند از کنار اشکالات عبور کنند. 

اما این «پاسخ» از مشکلی بزرگ رنج می برد و به همین جهت ناتمام است. اشکال این پاسخ از آنجا ناشی می شود که بین «عدالت »و «عصمت »، خلط کرده است. «عدالت» به معنای «ترک عامدانه گناه »است و به این معناست  که انسان عادل ، عمداً گناه نمی کند. پس در حالیکه ممکن است کسی که عادل است، هزاران خطا و اشتباه داشته باشد، ولی چون «عمداً و با علم به گناه بودن عمل» مرتکب خطا نشده است، باز هم عادل دانسته می شود. اما «عصمت» به معنای «دوری از خطا و اشتباه و گناه» است و لذا «معصوم» از «اشتباه و گناه» به دور است و نه تنها عمداً گناه نمی کند که «سهواً و از روی خطا » هم مرتکب کار بد نمی شود. (و به همین جهت ما پیامبران و ائمه را معصوم می دانیم و درباره آنها از تعبیر عادل استفاده نمی کنیم.)

پس ممکن است که فردی و جمعی عادل باشند ولی در عین حال «غرق در اشتباه» باشند. [و به همین جهت فقها وقتی در مطلبی علمی اشتباه می کنند ،می نویسند:«العصمه لاهلها» (عصمت فقط برای اهل آن است)]

توجه کنیم که قضاوت از زمره مناصبی است که جامعه عقلا برای آن «عدالت » را شرط می داند. اما هر ساله تعداد زیادی قاضی به خاطر اشتباه در حکم - و نه گناه عامدانه - از این منصب خلع می شوند. 

از همین جاست که باید بدانیم که گروهی انسان غیر معصوم، آمیخته به اشتباهات فراوان هستند و این امر وقتی بیشتر می شود که توجه کنیم این جمع به سبب وجود گرایشات خاص سیاسی و به سبب حلقه های اطرافیان که همواره یک نوع تفکر را به آنها القا می کنند، تا چه می توانند از قضاوت و تشخیص صحیح فاصله بگیرند. 

پس هیچ گاه نباید برای فرار از پاسخگویی شورای نگهبان، پشت عنوان عدالت سنگر گرفت و این عنوان را - بر فرض که محقق باشد- به معنای صحت عمل این گروه دانست. 

البته این را هم باید مورد توجه قرار داد که تخلف و اشتباه اعضای یک شورا و متصدیان یک منصب ،نباید باعث شود که «اصل لزوم و ارزش آن نهاد» نفی شود بلکه باید با مجازات متخلفان ،ارزش جایگاه را بیشتر پاس داشت. (چنانکه با تخلف یک قاضی کسی در لزوم منصب قضاوت برای جامعه تردید نمی کند.)

به همین جهت و برای حفظ جایگاه شورای نگهبان ، «باید» اعضای این شورا، خود را با شجاعت در معرض نقدها و اشکالات قرار دهند و بدون سنگر گرفتن پشت ارزش های دینی ،درباره اعمال خود پاسخگو باشند و اگر اشتباهی را مرتکب شده اند آن را صریحا بپذیرند.

مشاهده خبر در جماران