مسئولیت های دولت نسبت به دوران جنگ خیلی کمتر شده است/ تجارب دولت دفاع مقدس میتواند چراغ راه اداره کشور شود/ تامین حداقل سطح معیشت مردم در دستور کار قرار گیرد

گروه اقتصاد ودرآمد:  نشست مجازی موسسه دین و اقتصاد با عنوان «قفل های تاریخی نظام بودجه ریزی در ایران» برگزار شد.

 حمیدرضا قاسمی، پژوهشگر مطالعات توسعه ‌و برنامه ریزی در این نشست با تشریح سطوح مختلف  بودجه ریزی گفت:  ما در بودجه ریزی یک سطح خرد داریم که بودجه را به عنوان یک سند دخل و خرج مطرح می کنند. سطح دیگر بودجه، بعد کلان آن است که از بودجه به عنوان ابزاری برای رسیدن به رشد، کنترل تورم و کاهش بیکاری استفاده می شود. سطح متعالی بودجه ریزی نیز ، سطح توسعه است که تلاش می کند بودجه ریزی را به عنوان سند کوتاه مدت در راستای اسناد برنامه ای، به وسیله ای برای رفع فقر، افزایش سطح رفاه و آزادی مردم یک سرزمین تبدیل می شود. با این تفاسیر می توان گفت در بهترین حالت بودجه در سیر بیش از یک قرن گذشته، هیچگاه ازسطح خرد فراتر نرفته است لذا امروز که گوهر ایران زمین در خطر است نیاز داریم کمی شجاعانه تر در مباحث صحبت کنیم با این امید که مسئولان و دست اندرکاران اهمیت این بخش را دریابند. 

قاسمی افزود: ما با مفهومی به نام وابستگی به مسیر طی شده روبرو هستیم یعنی عده ای نمی خواهند ما در بحث بودجه شاهد سامان گرفتن آن باشیم البته در طول تاریخ کشور از جمله زمان امیرکبیر تلاش هایی برای سامان دادن به دخل و خرج کشور صورت گرفت. برای مثال او بودجه دربار را محدود کرد و مستوفیان را از حکام استقلال بخشید.

این پژوهشگر اقتصادی با تشریح روند بودجه ریزی در اعصار مختلف تاریخ کشور خاطرنشان کرد که هرگاه در کشور ما انضباط بودجه ریزی به اوج خود رسیده بود، التهاباتی در دستگاه سیاسی کشور رخ میداد از جمله اینکه در دولت دکتر مصدق، درست زمانی که کسری بودجه به حداقل ممکن رسیده بود و در دوره ای مازاد بودجه درامد حاصل شد، کودتایی رخ داد که پس از آن فروش نفت برای ایران آزاد شد و دولت نیز دست به استقراض از کشورهای خارجی زد.

قاسمی همچنین به تشریح روند بودجه ریزی در سال های نخست انقلاب اسلامی پرداخت و گفت: علی رغم اینکه درسال های پیش از انقلاب سهم وزارت جنگ از بودجه کشور ۳۰ درصد بود، با وجود جنگ و عدم فروش نفت، سهم امور دفاعی از بودجه حدود ۱۲ درصد بوده است لذا آنچه پیش از انقلاب رخ داده نشان می دهد که مفرهایی برای تولید و توزیع رانت در بودجه با ان عناوین گنجانده شده بود. در نتیجه سهم ۹ تا ۱۵ درصدی امور دفاعی در کل دوران جنگ تحمیلی نشان دهنده عملکرد افرادی است که دلسوز کشور بودند و برای کاهش هزینه ها از خودشان شروع کرده بودند کما اینکه در خاطرات آمده است که مهندس موسوی و شهیدان باهنر و رجایی تنها به اندازه نیاز خود از حقوق ماهیانه نخست وزیری استفاده می کردند و مابقی آن را به دولت بر می گرداندند.

وی در ادامه افزود: این خیلی مهم است که در آن سال ها سهم گروه های رانتی، بسته و کشور ارزان اداره می شود در حالیکه در کشور عراق سهم وزارت جنگ از بودجه کشور خود بیش از ۴۴ درصد بوده است. این اتفاق در زمانی رخ داده است که ما وارد کننده فولاد، دارو وتجهیزات جنگی بودیم که با شرایط فعلی کشور اصلا قابل قیاس نیست. اما متاسفانه مشاهده می کنیم بعد از آن دوران باز سهم برخی ها از بودجه افزایش پیدا می کند.

 

این پژوهشگر خاطرنشان کرد: می توان گفت رانت ناشی از تسخیرشدگی بودجه توسط یک عده ای بیشتر از رانت است تا جایی که فصل تدوین بودجه به فصل چانه زنی رانتیر ها تعبیر می شود.

اکنون مسئولیت های دولت نسبت به دوران جنگ خیلی کمتر شده و بسیاری از تعهدات دولت در قبال آموزش، بهداشت و رفاه عمومی به خود مردم محول شده است. ازطرفی دیگر امروز میزان ریخت و پاش اعتبارات بدون بازده در اموری که نتیجه عکس می دهند، تاسف برانگیز است. اعتباراتی به صداوسیما داده می شود که کنترلی بر خروجی های آن وجود ندارد لذا چنین اتفاقاتی از جمله عوامل رکود محسوب می شود چون پول کشور را در جاهایی هزینه می کنید که ما به ازایی ندارد. 

وی در پایان سخنان خود با ارائه راهکارهایی خطاب به تصمیم گیران کشور گفت: امروز جای هیچگونه بهانه ای باقی نمانده چراکه اگر کشور در شرایط جنگی قرار دارد باید همانند اتفاقاتی که در زمان امیرکبیر، مصدق و دولت دفاع مقدس رخ داد، افرادی که دست اندرکار امور هستند از خود شروع کنند. سیصد ردیف رانتی در بودجه وجود دارد که هیچگونه نظارتی بر عملکرد آن نیست زیرا نباید این اعتبارات بدون بازده بمانند و وضعیت ما به گونه ای که همه می دانند نمایان شود. خیلی از این ردیف ها برای هزینه های تبلیغاتی و انتخاباتی تعیین می شود. در دوران سخت جنگ تحمیلی اقداماتی صورت گرفته است که می تواند چراغ راه ما در این روزها باشد. تامین حداقل سطح معیشت و بقا برای مردم که آن روزها با نام کوپن انجام میشد باید برقرار شود. سپردن تخصیص ارز به مجلس به صورت داوطلبانه از سوی دولت وقت و ممنوعیت واردات کالاهای لوکس درشرایط محدودیت منابع ارزی از جمله اقدامات موثر دولت جنگ بود که می تواند مدنظر قرار گیرد. 

 

 

مشاهده خبر در جماران