جی پلاس/ به مناسبت سالروز رحلت؛
محمد واعظ زاده خراسانی؛ اولین دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی
آیت الله محمد واعظ زاده خراسانی در سال ۱۳۰۴ در مشهد به دنیا آمد. او از محضر اساتیدی همچون امام خمینی، علامه طباطبایی، آیت الله بروجردی و... استفاده برد. وی اولین دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی بود.
به گزارش جی پلاس، در راستای شناساندن بزرگان اندیشه دینی در این صفحه بر آنیم که این شخصیت های ارجمند جهان اسلام و تشیع را به مخاطبان معرفی کنیم و مطالب منتشرشده قطره ای است از دریای زندگی این بزرگواران که به قدر وسعمان است. باشد که به لطف روح بزرگشان مفید فایده افتد. این قسمت به زندگی متفکر و اندیشمند اسلامی، محمد واعظ زاده خراسانی اختصاص دارد.
زندگینامه محمد واعظ زاده خراسانی
محمد واعظ‌زاده خراسانی (۱۳۰۴ - ۱۳۹۵ش) نویسنده و متفکر اسلامی، استاد دانشگاه فردوسی مشهد، مؤسس دانشگاه مذاهب اسلامی و نخستین دبیر کل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی است. او معتقد به وحدت ذاتی میان مسلمین بود و وحدت را ناشی از مصلحت نمی دانست. وی اختلاف شیعه و سنی را در مسائل بعد از رحلت پیامبر(ص)، تنها اختلاف در مصداق می‌دانست. واعظ‌زاده داماد سید هاشم میردامادی و شوهر خاله آیت الله خامنه‌ای است.
اطلاعات فردی
محمد واعظ‌زاده خراسانی
زادروز (۲۵ خرداد ۱۳۰۴ش)
زادگاه مشهد
درگذشت (۲۸ آذر ۱۳۹۵ش)
محل زندگی قم، تهران
استادان امام خمینی، سید حسین بروجردی، سید محمدحسین طباطبائی
نقش‌های برجسته محقق و اندیشمند اسلامی
آثار الوحدة الاسلامیة، رساله الشیخین، پیام وحدت، الحجّ فی السّنة
زندگینامه
محمد واعظ‌زاده در سال ۱۳۰۴ش در مشهد متولد شد.[۱]
تحصیلات
واعظ‌زاده دوره ابتدایی را در مکتب‌های قدیمی، مدرسه معرفت و در درس پدرش شیخ مهدی واعظ خراسانی گذراند. در سال ۱۳۱۸ به همراه پدر به نجف مهاجرت کرد و دروس مقدمات علوم دینی را فرا گرفت و بعد از سه سال در سال ۱۳۲۱ش به مشهد بازگشت.[۲]
شرح لمعه و قوانین الاصول را در درس میرزا احمد مدرس یزدی، رسائل را در درس حاج شیخ کاظم دامغانی، مکاسب محرّمه را در درس شیخ غلامحسین بادکوبه‌ای، سطح کفایه و مکاسب و نزدیک به یک دوره خارج اصول و مباحث اجتهاد و تقلید کتاب عروة الوثقی و کتاب طهارت را در درس خارج هاشم مدرس قزوینی آموخت. یک دوره خارج اصول را نزد شیخ مجتبی قزوینی و بخشی از خارج جلد اول کفایه را در حوزه درسی میرزا احمد آقازاده فراگرفت و مدتی نیز در درس اصول سید یونس اردبیلی شرکت کرد.[۳][۴]
در زمینه علوم عقلی، شرح منظومه را نزد سیف الله ایسی و قسمتی از الهیات اسفار و شرح هدایه میبدی ملاّصدرا و تمام فلسفه اشارات ابن سینا به اضافه یک دوره معارف و اعتقادات را در درس مجتبی قزوینی حاضر شد. یک دوره معارف را هم نزد میرزا مهدی اصفهانی به سبک و سلیقه مخصوص او تحصیل کرد. همچنین مدتی شاگرد فلسفه میرزا مهدی آشتیانی بود.[۵]
مهاجرت به قم
محمد واعظ‌زاده، در سال ۱۳۲۸ش به حوزه علمیه قم مهاجرت کرد و مدت یازده سال در دروس آیت الله بروجردی حاضر شد. در سال ۱۳۳۳ بنا به دعوت استاد، به همکاری با جمعی از فضلای حوزه پرداخت که به منظور رفع نواقصِ کتاب‌های حدیث و مدارک فقه شیعه، زیر نظر آیت‌الله بروجردی به تدوین کتابی نظیر وسایل الشیعه مشغول بودند این پژوهش، جامع الاحادیث الفقهیه للشیعة الامامیه نام گرفت و کار آن حدود هفت سال ادامه داشت.[۶]
در نتیجه آن پژوهش چندین جلد تألیف و آماده چاپ شد که بسیاری از حواشی و توضیحات و بخشی از مقدمه آن کتاب به قلم محمد واعظ‌زاده نوشته شد. حدود سه سال در درس خارج مکاسب سید محمد حجت کوه‌کمری و سه سال از درس اصولِ امام خمینی و درسِ خارج فقه (خیارات بیع) آیات سید صدر الدین صدر و نُه سال از درس خارج عروةالوثقی سید محمدرضا گلپایگانی و یک سال از درس خارج اصول محمدعلی اراکی و درسِ خارج فقه سید محمدکاظم شریعتمداری شرکت کرد. الهیات شفای ابن سینا را در درس علامه طباطبائی حاضر شد و در بخش‌هایی از جلسات بحث اصول فلسفه و روش رئالیسم مشارکت کرد.[۷][۸]
درگذشت
محمد واعظ‌زادۀ خراسانی، بامداد یکشنبه ۲۸ آذر ۱۳۹۵ در ۹۱ سالگی در مشهد درگذشت و در حرم رضوی مدفون شد.[۹] آیت الله خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی ایران در پیام تسلیت خویش، آثار قلمی و تحقیقی وی را در شمار افتخارات علمی حوزه‌های علمیه شیعه دانست.[۱۰]
اجازات
محمد واعظ‌زاده از آیات سید صدرالدین جزائری و سید محمدحسین طباطبایی، اجازه اجتهاد و از آیت‌الله بروجردی، شیخ آقا بزرگ تهرانی، علاّمه سمنانی، سید علی بهبهانی رامهرمزی، علاّمه شوشتری و از دو تن از علمای سوریه و مصر، اجازه روایت دارد.[۱۱]
تدریس در حوزه و دانشگاه
محمد واعظ‌زاده از آغاز در کنار تحصیلات حوزوی به تدریس کتاب‌های درسی حوزه پرداخت و بعدها در دانشگاه نیز تدریس را ادامه داد. او کتاب‌های حوزوی، البهجة المرضیه فی شرح الالفیه مشهور به کتاب سیوطی، شرح نظام، مغنی، حاشیه ملاعبدالله، مطوّل، شرح لمعه، معالم الاصول، فرائد الاصول، مکاسب، کفایة الاصول، شرح منظومه و شرح تجرید را تدریس کرد.[۱۲]
وی همچنین از سال ۱۳۳۹ش، تدریس علوم قرآن و حدیث را در دانشکده معقول و منقول (الهیات) دانشگاه مشهد آغاز کرد. این دانشکده از سال ۱۳۳۷ش آغاز به کار کرده بود. همکاری وی با دانشکده الهیات دانشگاه مشهد، تا سال‌های آخر عمر وی ادامه داشت.
برگزاری کنگره شیخ طوسی
یکی از فعالیت‌های مهم واعظ‌زاده در دانشگاه مشهد، برگزاری کنگره هزاره شیخ طوسی در سال‌های ۱۳۴۹ و ۱۳۵۰ با حضور بسیاری از عالمان و استادان داخل و خارج از کشور بوده است. با کوشش و تصحیح وی، کتاب فهرست شیخ طوسی، اختیار معرفة الرجال شیخ طوسی، یک جلد مقالات عربی و دو جلد مقالات فارسی که از مآخذ مرجع درباره زندگی شیخ طوسی است، چاپ شد. علاوه بر چاپ مقالات ارائه شده به کنگره در سه مجلّد، چند عنوان از اهمّ کتاب‌های شیخ طوسی از جمله اختیار معرفة الرجال و الفهرست نیز تصحیح و منتشر شد.[۱۳]
تالیفات
واعظ‌زاده آثار متعددی دارد که بخشی از آنها تالیف، بخشی تصحیح و بخشی نیز مقالاتی است که در مجلات منتشر شده است. وی در سال‌های پیش از انقلاب اسلامی در تأسیس مجلّه مکتب اسلام مشارکت داشت و در سال‌های ۱۳۳۸ و ۱۳۳۹ش، عضو تحریریه این مجله بود. همکاری در تأسیس و مدیریت نشریه دانشکده الهیات مشهد در سال ۱۳۵۱ش، تأسیس مجله رسالة التقریب در تهران در سال ۱۳۷۳ش و اشراف بر آن تا سال ۱۳۸۰، همکاری با مجلّه عربی زبان الارشاد (مشهد) در سال ۱۳۵۴ش، عضویت در هیأت تحریریه مجلات دانشگاه علوم اسلامی رضوی و مجله تخصصی نهج البلاغه، از فعالیت‌های دیگر اوست.[۱۴]
فعالیت‌ها
محمد واعظ‌زاده با حکم آیت الله خامنه‌ای، اولین دبیرکل مجمع جهانی تقریب مذاهب اسلامی از سال ۱۳۶۹ تا ۱۳۸۰ بود.[۱۵] تأسیس دانشگاه مذاهب اسلامی، عضویت در هیأت مدیره بنیاد پژوهش‌های اسلامی مشهد، عضویت در شورای عالی کتابخانه ملّی، از دیگر سمت‌های او بود.[۱۶]
واعظ‌زاده در سفرهایی به بیش از ۳۰ کشور جهان، با رؤسای جمهور کشورها، و برخی از رهبران مذهبی در نقاط مختلف جهان دیدار و گفتگو کرد.[۱۷]
پانویس
۱. سلطانی، مجله مطالعات اسلامی، شماره ۶۰، تابستان ۱۳۸۲ش.
۲. سلطانی، مجله مطالعات اسلامی، شماره ۶۰، تابستان ۱۳۸۲ش.
۳. مجله حوزه، سال ۱۳۷۰، شماره ۴۳ و ۴۴.
۴. گفتگو با محمد واعظ زاده، نشریه علوم حدیث، شماره ۹، مهر ۱۳۷۷، صص ۱۸۰ - ۱۹۷.
۵. سلطانی، مجله مطالعات اسلامی، شماره ۶۰، تابستان ۱۳۸۲ش.
۶. مجله حوزه، سال ۱۳۷۰، شماره ۴۳ و ۴۴.
۷. سلطانی، مجله مطالعات اسلامی، شماره ۶۰، تابستان ۱۳۸۲ش.
۸. مجله حوزه، سال ۱۳۷۰ش، شماره ۴۳ و ۴۴.
۹. آیت الله محمد واعظ‌زاده خراسانی درگذشت، خبرگزاری ایلنا.
۱۰. پیام آیت الله خامنه‌ای به مناسبت درگذشت آیت الله واعظ زاده، سایت آیت‌الله خامنه‌ای.
۱۱. سلطانی، مجله مطالعات اسلامی، شماره ۶۰، تابستان ۱۳۸۲.
۱۲. سلطانی، مجله مطالعات اسلامی،شماره ۶۰، تابستان ۱۳۸۲ش.
۱۳. سلطانی، مجله مطالعات اسلامی،شماره ۶۰، تابستان ۱۳۸۲ش.
۱۴. سلطانی، مجله مطالعات اسلامی، شماره ۶۰، تابستان ۱۳۸۲ش.
۱۵. انتصاب شیخ محمد واعظ‌زاده به سمت دبیرکلی مجمع تقریب بین مذاهب اسلامی، ، سایت دفتر آیت الله خامنه‌ای.
۱۶. سلطانی، مجله مطالعات اسلامی،شماره ۶۰، تابستان ۱۳۸۲ش.
۱۷. سلطانی، مجله مطالعات اسلامی، شماره ۶۰، تابستان ۱۳۸۲ش.
مشاهده خبر در جماران