روزنامه کیهان: «تحریم‌های ظالمانه» یکی از «موانع بزرگ» پیوستن ایران به سازمان شانگهای بود

به گزارش جماران؛ روزنامه کیهان در مطلبی با عنوان «فرصت حضور ایران در بازار ۳۳۰میلیارد دلاری پیمان شانگهای» نوشت: اجلاس جدید شانگهای درحالی از امروز با حضور رئیس‌جمهور ایران در تاجیکستان آغاز می‌شود که کارشناسان معتقدند عضویت دائمی کشورمان در پیمان شانگهای، ظرفیت بزرگی برای توسعه مناسبات سیاسی و اقتصادی طرفین و بهره‌مندی ایران از تجارت۳۳۰میلیارد دلاری کشورهای عضو دارد و درعین حال اثرگذاری تحریم‌های غرب علیه ایران را نیز کاهش می‌دهد.

سازمان همکاری شانگهای، ابتدا با هدف مبارزه با تهدیدهای امنیتی جدید و با گردهمایی سران کشورهای روسیه، چین، قزاقستان، قرقیزستان و تاجیکستان در سال ۱۹۹۶ در شهر شانگهای تحت عنوان گروه شانگهای۵ پا به عرصه ظهور گذاشت. سپس با پذیرش عضویت ازبکستان در سال ۲۰۰۱ تعداد اعضای آن به شش کشور رسید و نام آن نیز به سازمان همکاری شانگهای تغییر کرد.

تصمیمات این اجلاس پهنه وسیعی معادل

۳۵ میلیون و ۹۷۲ هزار کیلومتر مربع از کره زمین، یعنی حدود ۲۳ درصد از کل وسعت خاکی و جمعیتی افزون بر سه میلیارد و ۵۰۰ میلیون نفر یعنی نزدیک به ۴۵ درصد مجموع جمعیت جهان را در بر می‌گیرد؛ ضمن آنکه ۲۵ درصد از رشد تولید ناخالص داخلی جهان در قالب این پیمان منطقه‌ای به عنوان بزرگ‌ترین سازمان همکاری متمرکز است.

به گزارش خبرگزاری مهر، مجموع ارزش صادرات درون گروهی کشورهای عضو سازمان همکاری شانگهای در سال ۲۰۱۷، در حدود ۳۲۹ میلیارد دلار بوده است.

وضعیت عضویت ایران

ایران از حدود دهه قبل متقاضی پیوستن به این پیمان بوده است.به عبارت دقیق‌تر، ما در تاریخ ۱۰ بهمن ۱۳۸۳ (۲۰۰۴) تقاضای عضویت خود را ارائه کردیم و سند پیوستن ما نیز به همراه پاکستان و هند به عنوان عضو ناظر در اجلاس سران سازمان در شهر آستانه قزاقستان در تاریخ ۱۴ و ۱۵ تیر ماه ۱۳۸۴ امضا شد و این سه کشور در سال 2005 به عنوان اعضای ناظر به این سازمان پیوستند. البته هند و پاکستان در سال ۲۰۱۷ به عضویت دائم آن درآمدند اما ایران هنوز به عضویت قطعی این اجلاس نرسیده است.

با این حال مذاکرات و پیگیری‌های طرفین برای دائمی شدن عضویت ایران ادامه یافت تا اینکه 20 مرداد ماه گذشته، علی شمخانی، دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان اعلام کرد که موانع سیاسی پیوستن ایران به پیمان شانگهای برطرف شده است.

شمخانی در توئیتر خود نوشت:‌ «ساعتی قبل در گفت‌وگو با دوست و همکارم جناب آقای پاتروشف دبیر شورای امنیت ملی روسیه تحولات افغانستان، سوریه و خلیج‌فارس را بررسی کردیم. خوشبختانه موانع سیاسی برای عضویت ایران در پیمان شانگهای برداشته شده و با طی تشریفات فنی، عضویت ایران نهایی خواهد شد.»

چنانچه ‌اشاره شد، موانعی در مسیر عضویت ایران در این پیمان راهبردی وجود داشته که زمینه‌ساز مخالفت برخی اعضا برای عضویت دائمی کشورمان بوده است، اما از اظهارات جدید مسئولان کشور چنین بر می‌آید که با پیگیری‌های صورت گرفته این موانع برطرف شده و شرایط برای تغییرات جدید مهیا گردیده است.

در این وضعیت، حجت‌الاسلام سیدابراهیم رئیسی در نخستین سفر خارجی خود در جایگاه ریاست‌جمهوری، امروز برای حضور در اجلاس شانگهای که 16 و 17 سپتامبر (25 و 26 شهریور) در تاجیکستان برگزار می‌شود، راهی این کشور می‌شود؛ سفری که می‌تواند در صورت عضویت دائم ایران در پیمان شانگهای آورده‌های سیاسی اقتصادی مناسبی برای ما به همراه داشته باشد.

مزایای سیاسی و اقتصادی

یک کارشناس اندیشکده دیپلماسی اقتصادی درباره مزایای عضویت دائم ایران در این پیمان می‌گوید: « از جنبه اقتصادی، ورود و عضویت دائمی جمهوری اسلامی ایران در این سازمان منطقه‌ای باعث حفظ و گسترش بازار مصرفی بزرگ برای نفت و صادرات غیرنفتی و نیز رفع نیازمندی‌های تکنولوژیک و منابع مالی مورد نیاز برای توسعه صنعتی با توجه به ظرفیت‌های کشورهای عضو و تقویت منافع اقتصادی ایران می‌شود».

پیمان حسنی، می‌افزاید: «با توجه به اظهارات رئیس ‌دولت سیزدهم، مسئله سیاست خارجی متوازن، توسعه روابط همسایگی، اولویت دادن به اقتصاد در تعاملات خارجی به ویژه با همسایگان و فعال کردن دیپلماسی اقتصادی در دستور کار وزارت خارجه است».

از جمله منافع عضویت در پیمان شانگهای می‌توان به کسب بازار بزرگ فروش محصولات و فرصتی برای افزایش تعاملات تجاری‌اش با دیگر کشورها، تسریع در پیوستن ایران به پروژه یک کمربند یک راه (سرمایه‌گذاری چین برای احیای جاده ابریشم)، تحکیم و تقویت روابط با کشورهای حوزه ژئوکالچر (جغرافیای فرهنگی) یعنی آسیای مرکزی و ایجاد بلوک‌بندی جدید در عرصه قدرت جهانی با محوریت ایران، چین، روسیه و هند در مقابل نظم آمریکایی موجود‌اشاره کرد که هر یک در نوع خود فرصت‌های تکرار نشدنی هستند.

درس عبرت از گذشته

شایان ذکر است که هرچند پیوستن به پیمان شانگهای می‌تواند آورده امنیتی و اقتصادی برای همه کشورهای عضو از جمله ایران داشته باشد، اما باید به این نکته توجه کرد که اولا این تغییرات زمان بر خواهد بود و نیاز به برخی اصلاحات ساختاری در اقتصاد کشور دارد و ثانیا نباید ایران صرفا به بازار کالاهای شرقی بدل شده و خودش از صادرات و تولید بیشتر محروم شود.

در عین حال، یکی از موانع بزرگ ایران برای پیوستن به این پیمان، تحریم‌های ظالمانه غرب علیه ما بوده است که در سال‌های اخیر با کم اثر شدن این تحریم‌ها در نتیجه مقاومت کم نظیر ایران شرایط بهتری رقم خورده تا شرایط کشورمان در مسیر پیوستن به همکاری‌های بین‌المللی تسهیل گردد. از سوی دیگر ظرفیت حضور ایران پیمان‌های بین‌المللی در کنار قراردادهای راهبردی مانند سند همکاری 25 ساله ایران و چین، به کم اثر نمودن تحریم کمک خواهد کرد.

اصغر ابراهیمی اصل، معاون اسبق وزارت نفت در این زمینه به خبرگزاری مهر گفت: هشت سال تجربه تلخ و زیانباری که دولت‌های یازدهم و دوازدهم در نگاه یک طرفه به سمت غرب خصوصاً آمریکا، انگلیس و فرانسه داشت، باعث شد کشور از نظر توسعه، تجارت و رفاه آسیب ببیند. تغییر نگاه دولت و مجلس و نظام تصمیم گیر از نگاه به غرب که امتحانش را بسیار بد در آسیای غربی همچون عراق، یمن، سوریه و...تحریم‌های ایران نشان داد، با رعایت مصالح ملی به سمت کشورهای همسایه و همسو بسیار مفید خواهد بود.

وی افزود: ایران به صورت سرجمع در حوزه نفت و گاز رتبه اول دنیاست و با عضویت در این اتحادیه‌ها می‌تواند یک تضمین امنیت انرژی برای بلوک‌هایی که از حجم تجارت بالایی برخوردار هستند، باشد. پیوستن رسمی ما به اجلاس شانگهای و در قدم بعدی اتحادیه بریکس می‌تواند موازنه تک بعدی جهان در قرن ۲۱ را تغییر دهد.

به گفته این کارشناس اقتصاد انرژی، ما باید این استراتژی جدید دولت در مورد همسایه‌ها را در جهت توسعه و تعمیق همکاری با همسایه‌ها در دستور کار جدی قرار دهیم زیرا طبیعتاً در صورتی که این همکاری‌ها گسترش یابد می‌توانیم از همکاری و لابی آنها در مجامع بین‌المللی، برای خنثی کردن تحریم‌ها و توسعه همکاری‌های دو یا چند جانبه به نفع خودمان استفاده کنیم.

توسعه روابط راهبردی

ابراهیمی اصل یادآور شد: با توجه به موقعیت ژئوپلتیک ایران و ظرفیت‌های تمدنی، تاریخی، اقتصادی، نیروی انسانی تحصیل کرده و امنیت پایدار در منطقه علیرغم ناامنی‌های ایجاد شده از سوی آمریکا، این کشورها نیز تمایل همکاری با ما را دارند و عضویت رسمی ایران در این اجلاس و البته در قدم بعدی اتحادیه بریکس، می‌تواند یک بازی برد-برد تلقی شود.

این کارشناس اقتصادی یادآور شد: به عنوان مثال کشور چین طرح راه ابریشم نوین را با اجرای ۹ هزار پروژه با سرمایه‌گذاری یک هزار تا هشت هزار میلیارد دلار در دستور کار قرار داده که در حال حاضر۳ هزار پروژه عملیاتی شده است. چین برای این طرح ۶۲ پروژه را برای آسیای غربی در نظر گرفته است که با توجه به موقعیت اجتناب‌ناپذیر و ژئوپلتیک ایران، نقش عمده‌ای برای ما در نظر گرفته است که در همین رابطه نیز قرارداد همکاری‌های ۲۵ ساله بسته شده و امیدواریم این برنامه در دولت سیزدهم به ثمر بنشیند.

وی افزود: بنابراین عضویت رسمی ایران در اجلاس شانگهای می‌تواند پله‌ای برای پرتاب ما باشد تا برای عضویت در اتحادیه‌های آسیایی و غیره، ظرفیت‌های خود را نمایش دهیم و با کشورهایی غیر از چین نیز همکاری‌های بلندمدت و مناسب داشته باشیم.

اثرگذار در کاهش تحریم

پروفسور ویلیام بیمن، استاد دانشگاه مینه‌سوتای آمریکا هم که یک پژوهشگر شناخته شده بین‌المللی در زمینه غرب آسیا و آسیای میانه محسوب می‌شود به تازگی در گفت‌وگویی با روزنامه جام‌ جم گفته است عضویت ایران در سازمان شانگهای تحریم‌های غرب را بی‌اثر خواهد کرد.

به گفته این کارشناس، عضویت ایران در سازمان همکاری شانگهای باعث افزایش تجارت، دور زدن تحریم‌های آمریکا و افزایش قدرت مانور اقتصادی ایران در جهان خواهد شد. ایران با عضویت در این سازمان می‌تواند ابزار چانه‌زنی برای خود ایجاد کند و در مقابل تحریم‌ها آسیب کمتری ببیند. در واقع این سازمان جایگزینی برای دور زدن تحریم‌هاست.

بیمن می‌افزاید: در صورت عضویت دائمی ایران در سازمان همکاری‌های شانگهای، بسیاری از تحریم‌های یکجانبه غرب، قدرت فعلی و اولیه خود را از دست خواهند داد، زیرا گزینه‌ها و فرصت‌های جایگزینی به منظور بهره‌مندی از منافع اقتصادی برای تهران ایجاد خواهد شد.

وی خاطرنشان می‌کند: ایران سیاست نگاه به شرق را به صورتی جدی در دستور کار قرار داده است. در واقع سیاست نگاه به شرق در حال حاضر اولویت ایران در روابط تجاری و اقتصادی است.

مشاهده خبر در جماران