جی پلاس/ به مناسبت سالروز رحلت؛
سید مصلح الدین مهدوی اصفهانی که بود؟/چرا وی لباس روحانیت را کنار گذاشت؟/شرطی که آیت الله بروجردی برای او گذاشت، چه بود؟
سید مصلح الدین مهدوی اصفهانی در پانزدهم محرم ۱۳۳۴ در اصفهان متولد شد. وی از آقا بزرگ تهرانی، آیت الله سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی اجازه اجتهاد دریافت کرد. او از نویسندگان آثار تاریخی است.
به گزارش خبرنگار جی پلاس، در راستای شناساندن بزرگان اندیشه دینی در این صفحه بر آنیم که این شخصیت های ارجمند جهان اسلام و تشیع را به مخاطبان معرفی کنیم و مطالب منتشرشده قطره ای است از دریای زندگی این بزرگواران که به قدر وسعمان است. باشد که مفید فایده افتد. این قسمت به زندگی سید مصلح الدین مهدوی اصفهانی اختصاص دارد.
زندگینامه سید مصلح‌الدین مهدوی اصفهانی
سید محمد حسین مهدوی اصفهانی (۱۲۹۴- ۱۳۷۴ش) مشهور به مصلح‌الدین از نویسندگان آثار تاریخی و ترجمه‌نگاری در قرن چهارده شمسی. او در حوزه علمیه تحصیل کرده و دارای اجازه اجتهاد بود، ولی به علت محدودیت‌های ایجاد شده در دوره پهلوی اول لباس روحانیون را کنار گذاشت و با اجازه آیت الله بروجردی به تدریس در دبیرستان مشغول شد و بیشتر ادبیات عرب و تعلیمات دینی درس می داد. از او بیش از هفتاد کتاب و مقاله بر جای مانده که بسیاری از آن‌ها درباره مشاهیر دینی اصفهان است.
اطلاعات فردی
سید مصلح‌الدین مهدوی اصفهانی
تاریخ تولد ۱۵ محرم سال ۱۳۳۴ق
زادگاه اصفهان
محل زندگی اصفهان
تاریخ وفات ۴ تیر ۱۳۷۴ش
محل دفن تخت فولاد
شهر وفات اصفهان
اطلاعات علمی
استادان محمدعلی حبیب‌آبادی، محمد حسین فاضل تونی، سید محمد کاظم عصار
محل تحصیل اصفهان
اجازه اجتهاد از آقا بزرگ تهرانی، سید شهاب‌الدین مرعشی نجفی
فعالیت‌های اجتماعی-سیاسی
اجتماعی تدریس ادبیات عرب و تعلیمات دینی در دبیرستان
زندگینامه
سید محمدحسین مهدوی اصفهانی در ۱۵ محرم سال ۱۳۳۴ق (۱۲۹۴ش) به دنیا آمد.[۱] وی از سادات معروف اصفهان بود. سید محمدحسن مجتهد اصفهانی (حدود ۱۲۰۷-۱۲۶۳ق) جد پدری او بود.
مادر وی، دختر آخوند ملا حسین کرمانی (متوفای ۱۳۳۰ق)، از علمای صاحب کرسی قضاوت بود. او همچنین مساجد نور و رضوان را بنیان نهاد.[۲] سید مصلح‌الدین در ۶ سالگی پدرش را از دست داد و تحت سرپرستی مادرش قرار گرفت.[۳]
وی دوشنبه ۴ تیر ۱۳۷۴ش[۴] برابر با ۲۶ محرم ۱۴۱۶ق درگذشت.
تحصیلات
مصلح‌الدین در هفت سالگی به مدرسه اقدسیه که زیر نظر شیخ محمدحسین مشکاتی اداره می شد، رفت. میرزا نور علی باشتی و سید حسن حکیمی‌ها از معلمان وی در این مدرسه بودند.[۵] بعدها از مدرسه اقدسیه به مدرسه گلبهار منتقل شد و تا دوم دبیرستان در آنجا تحصیل کرد. سید هاشم‌علی جبل‌عاملی و شوندی همدانی از معلمان وی در این مدرسه بودند.[۶] او سپس به مدرسه سعدی که در آن زمان توسط محمدتقی خان صدری اداره می شد، رفت و در آنجا ملا محمد حِمامی آشنا شد.[۷]
سید مصلح‌الدین در کنار تحصیلات غیرحوزوی خود در مدارس جدید (مدرسه گلبهار و دبیرستان سعدی)، به آموختن علوم حوزوی هم پرداخت و در این زمینه از علما و اساتید اصفهان بهره برد.
محمد علی حبیب آبادی (۱۳۰۸ -۱۳۹۶ق)[۸]
ملا محمد حِمامی (۱۲۸۲- ۱۳۵۹ق)[۹]
میرزا محمد باقر امامی
شیخ محمد حسن قاضی‌عسکر
سید حسن مدرس میرمحمد صادقی[۱۰]
کمال‌الدین خوانساری
شیخ محمدعلی کرمانی
همچنین وی نزد محمد حسین فاضل تونی (۱۲۸۸ق- ۱۳۳۹ش) و سید محمد کاظم عصار (۱۲۶۳- ۱۳۵۴ش) شاگردی کرد.[۱۱]
اجازه اجتهاد
سید مصلح‌الدین مهدوی، از فقهای ذیل اجازه اجتهاد داشت.
آقا بزرگ تهرانی (در سال ۱۳۶۳ق)
سید شهاب الدین نجفی مرعشی
محمد باقر کمره ای
سید علی علامه فانی
سید محمد شیرازی
سید مصطفی صفائی خونساری
سید ضیاءالدین علامه
محمدعلی اراکی
سید محمدعلی روضاتی
سید اسماعیل هاشمی
سید محمدعلی موحد ابطحی[۱۲]
مصلح‌الدین مهدوی در آن دوره، لباس روحانیت پوشید، اما با شروع حکومت رضاخان و فشار بر روحانیون ملبس، مجبور شد لباس خود را کنار بگذارد.[۱۳]
معلمی
سید مصلح الدین مهدوی تدریس را از سال ۱۳۱۵ش در تهران آغاز کرد. این تدریس با فراز و نشیب‌های زیادی روبرو بود تا اینکه در سال ۱۳۳۱ش به استخدام آموزش و پرورش تهران درآمد. مدتی را در دبیرستان پهلوی تهران و سپس با انتقال به اصفهان، به مدت ۱۵ سال در دبیرستان ادب اصفهان، به شغل معلمی مشغول بود.[۱۴]
وی درباره حضورش در مدارس و کلاس‌ها می‌گوید:
«تمام وقت در کلاس با وضو بودم، چون شغل معلمی را عبادت می دانستم... سعی هم می کردم هر درسی را که می دهم، چون هم ادبیات داشتم، هم عربی، هم روانشناسی می‌گفتم و هم فلسفه و... در هر درسی به مناسبت، مطلبی هم درباره دین و مذهب و اخلاق بگویم. در تمام سال‌ها به مدیر دبیرستان می گفتم که من حداقل باید دو ساعت در برنامه‌ام تعلیمات دینی داشته باشم. چون این موضوع را علاوه بر اینکه وظیفه خودم می‌دانستم، شرطی هم بود که مرحوم آیت الله بروجردی با من کرده بودند...»[۱۵]
تالیفات
سید مصلح الدین مهدوی، با توجه به علاقه‌اش، بیشتر مطالعات خود را بر تاریخ بزرگان و تراجم و رجال گذاشت.[۱۶] مصلح الدین شکل‌گیری این علاقه را به تشویق ها و حمایت های دو استادش، آذر گشسب و شیخ محمد جبل عاملی دانسته است.[۱۷] او از پانزده سالگی نوشتن را آغاز کرد و تا پایان عمر به این کار ادامه داد. او دائما به مطالعه و جمع‌آوری اطلاعات، همراه با تدریس در مدارس مشغول بود و بیش از هفتاد جلد کتاب، مقاله و رساله در موضوع های زندگی نامه، شرح احوال ائمه معصومین(ع) و بزرگان دین و علم و شعراء و نام‌داران اصفهان نوشته که تقریبا نیمی از آن‌ها تاکنون چاپ و منتشر شده است.[۱۸]
حفظ تخت فولاد
مصلح الدین با نگارش آثاری با تخریب قبرستان تخت فولاد مخالفت کرد. او کتاب لسان الارض یا تاریخ تخت فولاد را در این باره نوشت.[۱۹]
پانویس
۱. مهدوی، مصلح الدین، اعلام اصفهان، ۱۳۸۶ش، ج ۱،ص۲۳.
۲. یاد ماندگار، ص۱۵۴؛ اصفهان، مدارس نوین و مفاخر آن، ص۲۱۴.
۳. اصفهان یا‌دار العلم شرق، ص ۳۴۸؛ یاد ماندگار، ص۱۵۴؛ اصفهان، مدارس نوین و مفاخر آن، ص ۲۱۴.
۴. اثر آفرینان، ج ۵، ص۳۰۶؛ مجله آینه پژوهش، فروردین و اردیبهشت ۱۳۷۴، شماره ۱، ص۱۱۳؛ مجله کیهان اندیشه، مرداد و شهریور ۱۳۷۴، شماره ۶۱، ص ۱۸۵؛ مجله کیهان فرهنگی، فروردین و اردیبهشت ماه ۷۵، شماره ۱۲۶، ص ۶۵؛ مجله فرهنگ اصفهان، پاییز ۱۳۷۴، شماره ۱، ص۹۶؛ مهدوی، مصلح الدین، اعلام اصفهان، ۱۳۸۶ش، ج ۱،ص ۲۸.
۵. اصفهان یا‌دار العلم شرق، ص۳۴۸؛ یاد ماندگار، ص۱۵۴؛ اصفهان، مدارس نوین و مفاخر آن، ص۲۱۴.
۶. اصفهان یا‌دار العلم شرق، ص۳۴۸؛ اصفهان، مدارس نوین و مفاخر آن، ص۲۱۴.
۷. ر ک: یاد ماندگار، ص ۱۵۵.
۸. اصفهان، مدارس نوین و مفاخر آن، ص ۲۱۵؛ اصفهان یا‌دار العلم شرق، ص۳۴۹؛ مجله وقف میراث جاودان، پاییز و زمستان ۱۳۷۶، شماره ۱۹- ۲۰، ص۱۸۸.
۹. اصفهان، مدارس نوین و مفاخر آن، ص۲۱۶.
۱۰. اصفهان یا‌دار العلم شرق، ص۳۴۹.
۱۱. اصفهان، مدارس نوین و مفاخر آن، صص۲۱۵- ۲۱۷؛ مجله وقف میراث جاودان، پاییز و زمستان ۱۳۷۶، شماره ۱۹- ۲۰، ص۱۸۹؛ مجله آینه پژوهش، فروردین و اردیبهشت ۱۳۸۹، شماره ۱۲۱، ص۱۱۸.
۱۲. مجله آینه پژوهش، فروردین و اردیبهشت ماه ۱۳۷۴، شماره ۱، صص ۱۱۱- ۱۱۲.
۱۳. مجله کیهان اندیشه، شماره ۶۱، ص۱۸۵.
۱۴. یاد ماندگار، ص ۱۵۵-۱۵۶؛ مجله کیهان اندیشه، مرداد و شهریور ۱۳۷۴، شماره ۶۱، ص۱۸۵.
۱۵. یاد ماندگار، ص ۱۶۵-۱۶۶.
۱۶. طبقات اعلام الشیعه (نقباء البشر فی القرن الرابع عشر)، ج ۱۴، ص۵۵۶.
۱۷. تذکره القبور، مقدمه.
۱۸. رک: مجله فرهنگ اصفهان، پاییز ۱۳۷۴، شماره ۱، صص ۹۵- ۹۶ ؛ و نیز مجله وقف میراث جاودان، پاییز و زمستان ۱۳۷۶، شماره ۱۹- ۲۰، صص ۱۸۹- ۱۹۱؛ و نیز مجله آینه پژوهش، فروردین و اردیبهشت ۱۳۸۹، شماره ۱۲۱، صص ۱۱۸- ۱۲۳؛ و نیز مجله کیهان اندیشه، مرداد و شهریور ۱۳۷۴، شماره ۶۱، صص ۱۸۵- ۱۸۶.
۱۹. یاد ماندگار، ص۱۵۹. تذکره القبور، مقدمه.
منابع
انصاری، ناصرالدین، مجله آینه پژوهش، مقاله «درگذشت استاد فقید سید مصلح الدین مهدوی»، سال ششم، شماره ۱، فروردین و اردیبهشت ماه ۱۳۷۴.
حاج سید جوادی، کمال، اثر آفرینان (زندگینامه نام آوران فرهنگی ایران از آغاز تا سال ۱۳۰۰ هجری شمسی)، زیر نظر دکتر عبدالحسین نوایی، انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، تهران ۱۳۷۷.
ریاحی، محمدحسین، مجله کیهان فرهنگی، «خاموشی استاد سید مصلح الدین مهدوی»، سال سیزدهم، فروردین و اردیبهشت ماه ۷۵، شماره ۱۲۶.
زادهوش، محمدرضا، مجله آینه پژوهش، مقاله «کتابشناسی موضوعی: مأخذشناسی مصلح الدین مهدوی»، فروردین و اردیبهشت ۱۳۸۹، شماره ۱۲۱.
طهرانی، شیخ آقا بزرگ، طبقات اعلام الشیعة، نقباء البشر فی القرن الرابع عشر، دارالکتاب عربی، بیروت، ۱۳۹۲ه.
مجله تاریخ و فرهنگ معاصر، مصاحبه با استاد سید مصلح الدین مهدوی، شماره ۱، مهر ۱۳۷۰.
مجله فرهنگ اصفهان، مقاله «استاد سید مصلح الدین مهدوی»، پاییز ۱۳۷۴، شماره ۱.
محقق، جواد، یاد ماندگار: گفت‌و‌گوهای جواد محقق با معلمان صاحب نام ایران، سازمان پژوهش و برنامه ریزی آموزشی، دفتر انتشارات کمک آموزشی، انتشارات مدرسه، تهران ۱۳۷۸.
معتمدی، اسفندیار، اصفهان، مدارس نوین و مفاخر آن، سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری، اصفهان ۱۳۸۶.
منتظرالقائم، اصغر، مجله وقف میراث جاودان، مقاله «مرحوم سید مصلح الدین مهدوی و کتاب مزارات اصفهان از قرن ۳ هجری تا زمان حاضر»، پاییز و زمستان ۱۳۷۶، شماره ۱۹- ۲۰.
مهدوی، سید مصلح‌الدین، اصفهان یا‌دار العلم شرق (مدارس دینی اصفهان)، تصحیح و تحقیق و اضافات محمد رضا نیلفروشان، سازمان فرهنگی تفریحی شهرداری، اصفهان ۱۳۸۶.
مهدوی، سید مصلح‌الدین، تذکره القبور یا دانشمندان و بزرگان اصفهان، نشر کتابفروشی ثقفی اصفهان، اصفهان، ۱۳۴۸ش.
نصراللهی، غلام‌رضا، مجله کیهان اندیشه، مقاله «یادی از سید مصلح الدین مهدوی»، مرداد و شهریور ۱۳۷۴، شماره ۶۱.
مشاهده خبر در جماران