منابع نهضت عاشورا -۴؛ نقش غالیان در تحریف حماسه عاشورا

پایگاه خبری جماران: ابی عبدالله حسین بن حمدان الخصیبی یکی از چهره‌های برجسته مکتب تاریخ نگاری شام است. وی دو قرن پس از واقعه عاشورا در شهر حلب در خانواده‌ای شیعی به دنیا آمد. پدرش حمدان بن خصیب و عموهایش احمد و ابراهیم با امام حسن عسکری(ع) مراوده داشتند. وی محدث و راوی اخبارشیعه امامیه در عصر غیبت صغری و سال‌های آغازین غیبت کبری و مورد احترام فرقه نصیریه است. خصیبی مؤلف کتاب جنجالی «الهدایة الکبری» و متهم به گرایش‌هایی غالیانه است. در دوران حیات وی سیف الدوله حمدانی که گرایش شیعی داشت حاکم حلب ورقه بود. خصیبی ارادت خاصی به اهل بیت پیامبر اکرم(ص) داشت و بناهای معروف مقام و مشهد الحسین، در حلب به همت وی ساخته شده‌اند. وی در زمان حیات و حتی مدت‌ها پس از آن طرفداران سفت و سختی در برخی شهرهای ایران از جمله کرمانشاه، زنجان، قزوین و ری داشته است.

خصیبی پنج گزارش مفصل از واقعه کربلا نقل کرده که آنها را با دو یا سه واسطه به امام باقر وامام صادق(ع) نسبت می‌دهد. هر پنج گزارش، مشحون از شرح امور غریبه که بیانگر تصرف بی‌قید و شرط امام حسین(ع) در نظام هستی و قائل به علم غیب نامحدود آن‌ حضرت(ع) است، می‌باشد. داستان‌ ام‌سلمه با وجود نقل در برخی منابع دیگر به‌صورت مختصر، با حواشی و تفصیل آن، فقط از سوی خصیبی روایت شده است. در نقل خصیبی در آغاز حرکت امام حسین(ع) از مدینه و شکل‌گیری سفر شهادت‌ ام‌سلمه به نزد امام(ع) آمده و می‌گوید: «پیامبر مقداری خاک به من داده و فرموده است؛ هرگاه فرزندم حسین(ع) به‌سوی عراق حرکت کرد به این خاک نظر کن، وقتی به خون آغشته شد بدان که حسین(ع) را کشته‌اند. پس از این سفر صرف‌نظر کن که انتهایش کشته شدن است.» امام حسین(ع) در پاسخ از روز، ساعت و محل کشته شدنش خبر می‌دهد و حتی قاتلان خود را یک به یک با جزئیات معرفی می‌کند و علاوه برآنها صحنه کشته شدن خودش را به‌ ام‌سلمه نشان می‌دهد. این در حالی است که براساس تعالیم اسلامی که مورد تأیید عالمان دینی است، اگر چه نمی‌توان امام حسین(ع) را از فرجام کار بی‌خبر دانست، اما بسط آن با شرح جزئیات روز، ساعت، محل شهادت و معرفی قاتلان و برتر از آن نشان دادن صحنه شهادت فقط ازسوی خصیبی نقل شده و با توجه به بعد مکان و زمان نمی‌توان چندان به آن اعتماد کرد.

در بررسی گزارش‌های خصیبی از حادثه عاشورا به این نتیجه می‌رسیم که غلات، مقامی خداگونه برای ائمه و از جمله امام حسین(ع) قائل بوده‌اند. حداقل آسیب این نوع نگرش در ارتباط با حماسه عاشورای حسینی(ع) خدشه در اهداف قیام اباعبدالله الحسین(ع) و تحت‌الشعاع قرار دادن اجرای فریضه امر به‌معروف و نهی از منکراست؛ امری که امام هادی(ع) به مقابله با آن برخاست و بیشترین اهتمام خویش را صرف تکذیب و نفی غالیان نمود.

مشاهده خبر در جماران