منابع نهضت عاشورا-۱؛ مقتل ابومخنف وسندیت آن

پایگاه خبری جماران: تاریخ  بشریت حوادث خونین و نهضت های بسیاری  به خود دیده، اما کمتر حادثه ای همچون واقعه عاشورا این چنین طنین یافته و فراتر از زمان ومکان، از فراز قرون و اعصار الهام بخش جان های مستعد وهمچون مشعلی فروزان فرا راه انسان های آزاده و حق طلب بوده است . 

رازماندگاری و پویائی نهضت حسینی(ع) شور آفرینی و بن بست شکنی آن با تکیه بر شعار « پیروزی خون برشمشیر» است که همواره  خواب  وآرامش حاکمان  ریاکارو ستمگررا برآشفته و مورد تهدید قرار داده است. تا آنجا که برای مصون ماندن ازتهدید های آن دست به تحریف پیام عاشورا زده وتلاش بیش از اندازه ای را برای عدم توازن «شور» و«شعور» همراه  این حادثه به کار گرفته اند.غافل از آنکه یکی دیگر از ویژگی های نهضت اباعبدالله الحسین (ع) خود پالایشی و بازگشت به توازن اولیه است.

حماسه خونین عاشورا با وجود شور انگیزی و شهامت آفرینی هرگاه  از سوی راویان ومورخان روایت نمی شد در همان محدوده زمانی و درهمان سرزمین نینوا باقی می ماند و اینچنین الهام بخش افرادی از نسل های بعد که خواهان عزت وکرامت بوده و حاضر به سرخم کردن در برابر ظلم حکومتگران ستم پیشه نیستند، نمی بود. 

اهل بیت ویاران امام حسین (ع) نخستین و معتبرترین راویان نهضت عاشورا هستند که بعد ها مورخین به نقل از آنان قطعات این حماسه پرشور را کنار هم قرار داده وبه صورت متنی تاثیر گذار در رگ های تاریج جریان دادند.ابتدا نقل ها سینه به سینه بود وبازماندگان واقعه کربلا به انگیزه گسترش ابعاد حماسه عاشورا و ثبت در حافظه تاریخ ، از هرفرصتی به بیان ماجراهای آن نیم روز می پرداختند. این وضعیت تا پایان حکومت اموی مروانیان(132 ه.ق)ادامه داشت. پس از کنار رفتن امویان و با روی کار آمدن خلافت عباسی، ابتدا شرایط به دلیل حمایت ریاکارانه عباسیان ازعلویان تا حدودی مساعد شد.در چنین شرایطی مورخان در پی رفع سختگیری های دستگاه اموی پس از 72 سال دست به قلم برده و تاریخ نگاری مکتوب نهضت کربلا آغاز شد.

برغم روشن بودن آغاز تحول تاریخ عاشورا از شفاهی به مکتوب در این مقطع به درستی معلوم نیست چه کسی برای اولین بار تاریخ کربلا را نوشته است. شیخ آقا بزرگ تهرانی رجالی بزرگ و نامدار جهان اسلام احتمال داده است که اصبغ بن نباته از یاران امیر المومنین علی (ع) نخستین فردی است که مقتلی پیرامون ماجراهای کربلا نوشته است.اما در تاریخ گزارشی از چنین مقتلی وجود ندارد. 

یکی ازکهنترین منابع در ارتباط با نهضت عاشورا «مقتل ابومخنف» است که از شهرت بسیاری برخوردار است.  اما متن کامل واصلی این مقتل نیز متاسفانه در دست نیست و نسخه ای که منتسب به ابو مخنف است  جای تامل بسیار دارد که نوشته وی باشد. آنگونه که از منابع تاریخی برمی آید مقتل ابو مخنف جامع ترین وباارزشترین منبع عاشورائی بوده  و سایر مورخان وراویان از کتاب وی نقل کرده اند. به همین دلیل مورخان از وی به عنوان سرآمد مقتل نویسان یاد کرده اند.

 ابو مخنف در نیمه دوم قرن اول هجری در شهر کوفه  ودربزرگترین خاندان شیعه  به دنیا آمده است. جد دوم او مخنف بن سلیم از اصحاب رسول خدا و یاران امیرالمومنین علی (ع) بوده است. 

اما آنچه  به نام مقتل الحسین  منسوب به ابومخنف بارها در ایران ، هند ،عراق ولبنان منتشر شده به احتمال زیاد نوشته وی نیست. چرا که در مقابله مطالب آن با آنچه در کتب تاریخی پیرامون حادثه کربلا آمده است سستی های فراوانی به چشم می آید که در شان علمی ابو مخنف نیست.

مشاهده خبر در جماران