مهمترین چالش های پیش روی اصلاح طلبان در انتخابات ۱۴۰۰ چه هستند؟

به گزارش جماران؛ روزنامه اعتماد نوشت: کاهش مشارکت مردم در انتخابات، نظارت استصوابی و نوع نظارت و عملکرد شورای نگهبان و احتمالا برخی اختلافات داخلی در تعیین راهبرد نهایی شاید مهم‌ترین چالش‌های پیش‌روی اصلاح‌طلبان برای انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ باشند.

چالش‌هایی که از قضا ارتباطی مستقیم نیز با یکدیگر دارند و موجب شده تا میان نیروهای این جریان نسبت به نتیجه انتخابات نگرانی‌هایی شکل گیرد. هر چند بخش عمده‌ای از جریان اصلاحات تلاش می‌کند تا بدنه حامی خود را نسبت به انتخابات و پیروزی در این رقابت سرنوشت‌ساز امیدوار نگه دارد اما به نظر می‌رسد مشکلات و چالش‌ها اندکی دردسرساز شده‌اند. تا آنجا که بیم آن وجود دارد بار دیگر به وجود اختلاف‌نظرها دامن بزند و حوادثی مشابه سال ۸۴ برای آنان رخ  دهد. 

برخلاف اصولگرایان که از اتحاد و رسیدن به وحدت ناامید شدند، اصلاح‌طلبان توانستند سال ۹۹ را با تشکیل یک جبهه فراگیر با عنوان جبهه اصلاح‌طلبان ایران به اتمام برسانند و همه احزاب این جریان سال جدید را زیر پرچم این جبهه جدید شروع به کار کردند. اما با این وجود برای همه روشن است که همه مشکلات اصلاح‌طلبان با تشکیل این جبهه حل نمی‌شود چون بخش مهمی از چالش‌های آنان خارج  از اراده «جبهه اصلاحات  ایران»  است.

موضوع مشارکت مردم در انتخابات بنا به گفته احزاب و شخصیت‌های مختلف اصلاح‌طلب همچنان به عنوان دغدغه‌ای جدی برقرار است. روزهای پایانی سال گذشته اصلاح‌طلبان تاکید می‌کردند چنانچه حاکمیت خواستار افزایش مشارکت مردم در انتخابات است، باید زمینه آن را فراهم کند. آنان معتقد بوده و هستند که مشکلات اقتصادی گریبانگیر جامعه چنانچه همچنان ادامه داشته باشد و راه علاجی برایش لحاظ نشود، انگیزه مردم برای حضور پای صندوق‌های رای به‌طور جدی کاهش خواهد یافت. بر این اساس اصلاح‌طلبان تاکید می‌کنند که اجرای برجام و رفع تحریم‌ها می‌تواند شوک مثبتی به بازار باشد و بر نظر مردم تاثیر مستقیم بگذارد و آنان را به بهبود اوضاع امیدوار کند. 

تداوم سیاست‌های موجود قادر به تغییر مهمی در وضعیت اقتصادی مردم نیست

فیض‌الله عرب‌سرخی از چهره‌های سیاسی اصلاح‌طلب دیروز در این باره به اعتمادآنلاین گفته است: «برای اینکه از قهر مردم با صندوق رای جلوگیری شود یا حداقل شدتش کم شود، نیازمند این هستیم که حکومت به مطالبات مردم توجه بیشتری نشان دهد. بعضی از امور مستقیما در مطالبات مردم مطرح می‌شوند، مثل وضع معیشتی که امروز دچارش هستیم. باز شدن گره‌های معیشتی با ایجاد اصلاحات و تغییرات در مجموعه سیاست‌های اقتصادی سیاسی اتفاق می‌افتد. تداوم سیاست‌های موجود قادر به تغییر مهمی در وضعیت اقتصادی مردم نیست. وقتی بخش مهمی از مشکلات معیشتی مردم مستقیما به درآمد ارزی ربط پیدا می‌کند و در عین حال برای تامین و تحصیل درآمد ارزی با تحریم‌های بین‌المللی مواجهیم، بهبود درآمدهای ارزی که نتیجه قهری آن معیشت را تحت ‌تاثیر قرار داده است، نیازمند اصلاح در ساختار سیاست خارجی و بعضا در سیاست داخلی و بعد سیاست‌های اقتصادی است، چون تعدیل و اصلاح آنها می‌تواند جامعه را از بن‌بست اقتصادی خارج کرده و تا حدودی رضایت عامه مردم جلب شود.»

 نقد درونی

در این بین برخی اصلاح‌طلبان تاکید دارند که باید نقد درونی انجام شود. دیروز صادق خرازی، دبیرکل حزب ندای ایرانیان در یک اظهارنظر مطبوعاتی گفته است: «عملکرد خودمان در سال ۸۴ و در ۹۸ بخش عمده‌ای از این وضعیت را رقم زده است. نقد صریحی که ما به برخی دوستان هم جریانی داریم، این است که نمی‌توانیم سهم عملکرد خودمان را در ایجاد شرایط فعلی نپذیریم و با فرافکنی، از موضعی رادیکال ضعف‌ها و کاستی‌های‌مان را پشت لیست ندادن پنهان کنیم. این رفتار صادقانه نیست. جامعه این را می‌فهمد و بیشتر خشمگین می‌شود. زمانی را که در حالی زد و بند برای بستن لیست انتخابات یا لابی برای تعیین شهردار نزدیک به خودمان برای قبضه کردن پست‌های مسوولیت بودیم را فراموش کردیم؟» آن زمان باید یادمان می‌بود که قدرت مسوولیت هم دارد. او می‌گوید: «باید یادمان می‌بود اگر در مسوولیتی که قرار گرفتیم موفق نبودیم، باید شهامت عذرخواهی از جوانان و مردم را داشته باشیم. این ساده‌اندیشی است که سوار خشم و ناراحتی به حق مردم شویم و با شرکت نکردن در انتخابات فکر کنیم می‌توانیم خودمان را کنار جامعه نشان دهیم. آن زمان که مسوولیت گرفتیم باید یادمان می‌بود که کنار مردم قرار گرفتن را با عملکرد خوب‌مان نشان می‌دادیم نه با لیست ندادن و فرار از مسوولیت. اگر جوانان منتقدند، اگر مردم ناامید و خسته‌اند، اگر جامعه آینده روشنی را برای خود متصور نیست، آیا  ما  در این شرایط  سهمی نداریم؟»

 احتمال تکرار ۸۴

کنار این نگرانی‌ها، اصلاح‌طلبان معتقدند روند بررسی صلاحیت نامزدهای انتخابات ریاست‌جمهوری نقش مهمی در مشارکت مردم ایفا می‌کند. چنانچه جریان‌های مختلف از داشتن کاندیدا در انتخابات ریاست‌جمهوری پیش‌رو محروم شوند، این اتفاق تاثیر منفی بر مشارکت مردم دارد. موضوعی که احتمالا تکلیفش تا اعلام نتیجه نهایی بررسی صلاحیت‌ها روشن نخواهد شد و این مساله، نوعی بلاتکلیفی را برای جریان‌های سیاسی به‌ویژه اصلاح‌طلبان به وجود آورده است. آنان نگران هستند که نتوانند کاندیداهای شاخص خود را در انتخابات داشته باشند. 

همین هم موجب نگرانی مسوولان شده است. وزیر کشور چندی پیش در یک برنامه زنده تلویزیونی به همین موضوع اشاره کرد و خواستار فراهم کردن زمینه مشارکت مردم در انتخابات شده بود. وجود این چالش‌ها و بلاتکلیفی اصلاح‌طلبان می‌تواند به اختلافات دامن بزند. به ‌هر حال این جریان سیاسی نیز مانند هر جریان دیگری هر قدر هم در مسیر اجماع و وحدت نسبت به رقیب پیش باشد، به‌ هر حال اختلاف‌نظرهایی میان اعضایش دارد که می‌تواند در موقعیت‌های مختلف شدت گرفته و احیانا مشکل‌ساز شوند. آن‌ هم در شرایطی که برخی تحرکات مستقل احزاب و شخصیت‌ها نشان داده که ممکن است با ادامه بلاتکلیفی، شکاف‌هایی عمیق ایجاد شود. در این بین رسانه‌های وابسته به جریان رقیب اصولگرا نیز تلاش می‌کنند که بر این موضوع مانور دهند و با دامن زدن به اختلاف‌نظرهای هرچند کوچک، شکافی شاید عمیق میان طیف‌ها و احزاب مختلف اصلاح‌طلب ایجاد کنند. اکنون اما بیم آن می‌رود که عده‌ای بخواهند تصمیم نهایی جبهه اصلاحات ایران را برای معرفی کاندیدای واحد نادیده گرفته و تعدد کاندیدا در جریان اصلاحات، اتفاق تلخ سال 84 را بار دیگر برای آنان تکرار کند. 

با این حال تقریبا تمام احزاب اصلاح‌طلب که به عضویت «جبهه اصلاحات ایران» درآمده‌اند، به ‌تاکید اعلام کرده‌اند که برای معرفی کاندیدای نهایی، منتظر تصمیم این نهاد اجماع‌ساز بوده و تابع نظر و خردجمعی این جریان سیاسی هستند. در همین حال دیروز دومین جلسه جبهه اصلاحات ایران در سال جدید برگزار شده و آن‌طور که آذر منصوری، عضو هیات رییسه این نهاد اجماع‌ساز خبر داده، بررسی پیشنهادهای کمیته برنامه‌ریزی و راهبردها برای انتخاب نامزد جبهه اصلاحات و همچنین بررسی پیشنهادهای کمیته سیاسی در مورد صدور اطلاعیه نسبت به تحریم‌ها در دستورکار نشست دیروز «جبهه اصلاحات ایران» قرار داشته است. به نظر می‌رسد که این جریان سیاسی باتوجه به نزدیک‌تر شدن به موعد برگزاری انتخابات در تلاش است تا هرچه سریع‌تر فهرستی از کاندیداهای مدنظر خود را تهیه کند و در این بین احزاب مختلف عضو «جبهه اصلاحات ایران» هم در تلاشند تا کاندیدای مطلوب خود را در این فهرست اولیه جا دهند. روندی که ظاهرا تا پس از اعلام‌نظر نهایی شورای نگهبان درباره وضعیت صلاحیت کاندیداهای انتخابات ریاست‌جمهوری به طول خواهد انجامید و آن‌طور که اصلاح‌طلبان گفته‌اند، می‌خواهند پس از اعلام‌نظر این شورا، با اقناع تمامی کاندیداهای احتمالا تایید صلاحیت‌شده برای اجماع کامل، با یک گزینه واحد وارد این کارزار دشوار انتخاباتی شوند تا اگر به ‌دلیل مشکلاتی که در پی کاهش احتمالی مشارکت گریبانگیر این جریان سیاسی است و بعید نیست مانع از تکرار تجارب خوشایند دو انتخابات 92 و 96 شود، دست‌کم نگذارند تجربه تلخ انتخابات ریاست‌جمهوری سال 84 تکرار شود و خودشان، علت  اصلی ناکامی خود  باشند.