کواکبیان: نباید از مذاکره ترسی داشته باشیم

پایگاه خبری جماران: دبیرکل حزب مردم سالاری با تأکید بر اینکه نباید از مذاکره ترسی داشته باشیم، گفت: مذاکره غیر از بحث برجام و غیر از رفع تحریم ها است. مذاکره در موضوعات مختلفی که ممکن است پیش بیاید. فرض بفرمایید که آنها بر سر بعضی مسائل مثل حقوق بشر، نفوذ منطقه ای ما، بحث های موشکی و خیلی از مسائل حرف دارند. ما هم در خیلی مسائل آنها حرف داریم. مثلا به آنها چه مربوط است که در منطقه خلیج فارس و کشورهای اسلامی دخالت کنند؟! به آنها چه مربوط است که این جوری بخواهند از رژیم صهیونیستی حمایت کنند؟! یعنی ما هم خیلی حرف داریم. اینها بحث های دیگری است که شاید در رابطه با آنها مذاکره کنیم.

مشروح گفت و گوی خبرنگار جماران با مصطفی کواکبیان را در ادامه می خوانید:

با توجه به اینکه شما در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس حضور داشته اید، اولین سؤالم را در خصوص وضعیت سیاسی کشور بعد از انتخابات آمریکا می پرسم. با توجه به تغییر و تحولاتی که در آمریکا صورت گرفته، پیش بینی شما از جناح بندی های سیاسی داخل ایران چیست؟ به خصوص که انتخابات ۱۴۰۰ را هم پیش روی داریم.

در آخرین توئیتی که آقای ترامپ زده تقریبا شکست را پذیرفته ولی گفته اقدامات حقوقی را ادامه خواهم داد اما به خاطر مصالح ایالات متحده من کاخ سفید را تحویل می دهم. لذا دغدغه ای که بین خودشان وجود داشته حل است و من فکر می کنم همان 11 دی ماه، یعنی اول ژانویه، مراسم تحلیف به موقع انجام شود؛ مگر اینکه به خاطر اقدامات حقوقی دیوان عالی بخواهد نظر دیگری بدهد. ولی ظاهر قضیه این است که به صورت کاملا مسالمت آمیز انتقال قدرت در آنجا دارد صورت می گیرد و در همان مراسم تحلیف آقای بایدن به کاخ سفید می رود.

این طور نیست که ما بگوییم قرار است با آمدن بایدن یک شبه تمام شاخص های اقتصاد ما متحول شود

لذا سه دیدگاه در مقابل آمدن بایدن مطرح هست. یک دیدگاه خیلی ذوق زده، عجول و شتاب زده که تمام معادلات اقتصادی جمهوری اسلامی با این کار به هم می خورد و همه چیز درست می شود. این دیدگاه منطقی نیست؛ ما خیلی بحث ها داریم که باید انجام شود و این طور نیست که ما بگوییم قرار است با آمدن بایدن یک شبه تمام شاخص های اقتصاد ما متحول شود و حل شدن همه تنگناهای معیشتی مردم رقم می خورد. یکی هم دیدگاه افراطیون تند هست که می گویند اساسا ما کاری کنیم که هیچ اتفاقی هم نیفتد. یعنی معتقدند که «سگ زرد برادر شغال است» و لذا ما نه تنها از شکست ترامپ خوشحال نیستیم بلکه نگران هستیم که دست های چدنی از آستین های مخملی بیرون بیاید و این بحث ها را می کنند و البته بروز هم می دهند.

بعضی ها می گویند اگر بایدن بیاید و تحریم ها هم برداشته شود، اصلاح طلبان به نام خودشان تمام می کنند

بعضی ها می گویند اگر بایدن بیاید و تحریم ها هم برداشته شود، اصلاح طلبان به نام خودشان تمام می کنند؛ بنابر این ما نباید خیلی از روی کار آمدن بایدن استقبال کنیم. یعنی درست 180 درجه نقطه مقابل گروه اول که خیلی شتاب زده خوشحالی می کنند، اینها هم از آن طرف بام افتاده اند. البته متأسفانه اینها یک مقدار تفکر جناح بندی را هم دارند. واقعا قبل از اینکه بگوییم اصلاح طلبان می خواهند در انتخابات 1400 پیروز شوند و یا اصولگرایان، باید ببینیم سر کدام قبر داریم فاتحه می خوانیم. آیا واقعا مردم پای صندوق های رأی می آیند؟ بعدا بحث کنیم.

من واقعا معتقدم اگر آمدن بایدن مشوقی برای حضور گسترده تر مردم در انتخابات باشد، ما باید استقبال کنیم و اصلاح طلب و اصولگرا این وسط مهم نیست و مهم این است که اگر تحول و تشویقی شود و مردم پای صندوق ها بیایند ما باید خوشحال شویم و استقبال کنیم.

دیدگاه سوم همین است. یعنی دیدگاه سوم این است که ما از روی کار آمدن بایدن فرصت بسازیم برای سه چهار مطلب اساسی که داریم. یکی اینکه همه جوری که آقای ظریف هم گفت و بحث های حقوقی بین المللی هم معتقد هستند، بایدن با سه چهار فرمان می تواند کل تحریم های یک جانبه، ظالمانه و حداکثری علیه ایران را بردارد. این خیلی خوب است. بعضی ها می گویند قسم می خوریم که مخالف برداشته شدن تحریم نیستیم؛ خب بیایید کمک کنید که برداشته شود.

اصلا در مورد مفاد برجام بحثی نداریم

اتفاقا برجام موضوع بعدی است. یعنی موضوع اول و اساسی ما رفع تحریم ها و برجام موضوع بعدی است. تیمی هم که آقای بایدن به عنوان مشاور امنیت ملی و وزیر خارجه می خواهد معرفی کند در مذاکرات برجام هم فعال بوده اند. وزیر خارجه پیشنهادی قائم مقام آقای جان کری بود. اگر اینها هستند که ما می گوییم اصلا در مورد مفاد برجام بحثی نداریم. البته ما یک سری تعهدات برجامی را کاهش داده ایم و سر جای خودمان بر می گردیم و آنها هم به خاطر بحثی که با خروج ترامپ از برجام برای ما پیش آورده اند و خسارت عدیده ای که خودشان می گویند 75 میلیارد دلار بر اثر این بوده که نگذاشته ایم ایران نفت بفروشد، باید روی اینها بحث بشود.

یعنی تنها موضوعی که ما بعد از بازگشت آمریکایی ها به برجام داریم، یکی این است که به نقطه سر خط تعهدات برجامی خودمان برگردیم و نقطه مقابل هم خسارت هایی است که به خاطر تحریم های یک جانبه و فشارها دیده ایم و باید در مورد آن هم بحث کنیم. یعنی اگر آنها مدعی شوند که شما باید تعهداتتان را انجام بدهید، بلافاصله ما هم می گوییم شما هم آن خسارت ها را پرداخت کنید.

مذاکره غیر از بحث برجام و غیر از رفع تحریم ها است

نکته سوم بحث مذاکره است. مذاکره غیر از بحث برجام و غیر از رفع تحریم ها است. مذاکره در موضوعات مختلفی که ممکن است پیش بیاید. فرض بفرمایید که آنها بر سر بعضی مسائل مثل حقوق بشر، نفوذ منطقه ای ما، بحث های موشکی و خیلی از مسائل حرف دارند. ما هم در خیلی مسائل آنها حرف داریم. مثلا به آنها چه مربوط است که در منطقه خلیج فارس و کشورهای اسلامی دخالت کنند؟! به آنها چه مربوط است که این جوری بخواهند از رژیم صهیونیستی حمایت کنند؟! یعنی ما هم خیلی حرف داریم. اینها بحث های دیگری است که شاید در رابطه با آنها مذاکره کنیم. البته داستان مذاکره برای برجام و رفع تحریم ها جدا است. این مذاکره بر سر سایر مسائل است. به صورت دو واحد سیاسی مستقل روبروی هم می نشینیم و ممکن است آنها چیزهایی روی میز بیاورند و ما هم چیزهایی روی میز بیاوریم. ما اصلا نباید از این مذاکره هم ترسی داشته باشیم. چون ما از موضع قدرت، حکمت، عزت و مصلحت می خواهیم بحث خودمان را پیش ببریم.

ما کاری کنیم که اولویت اول سیاست خارجی آمریکا واقع نشویم

نکته چهارم که من خیلی بیشتر از آن سه نکته تأکید دارم این است که ما کاری کنیم که اولویت اول سیاست خارجی آمریکا واقع نشویم. الآن من شنیده ام آقای نتانیاهو مخفیانه به عربستان سعودی رفته و در منطقه ای نشسته و با بن سلمان صحبت کرده است. من در مصاحبه ای هم گفتم الآن مهمترین بحث آنها این است که اگر بایدن بیاید در آینده منطقه اینها می خواهند چه نقشی داشته باشند و رژیم آل سعود به جای اینکه به کشورهای اسلامی پناه بیاورد دارد به امثال اسرائیل غاصب پناه می آورد که مثلا کارهای خودش را پیش ببرد.

مهمترین بحث آنها هم احیاء برجام است. یعنی اینها معتقدند برجام تمام شده و حتی آقای نتانیاهو فتوا هم داده بود که بازگشت به برجام برای آمریکا حرام است. یعنی همه منتظر این فتوا بودند. من معتقدم اینها واقعا از احیاء برجام و وضعیت خودشان با بایدن نگرانی دارند. اینها با ترامپ بسته بودند و مثلث بن سلمان، ترامپ و نتانیاهو را شکل داده بودند. الآن این مثلث چطور می خواهد کارش را ادامه بدهد. مخصوصا که اگر گفته شود اصلا نگاه بایدن به بن سلمان نیست و بن نایف و دیگران است.

منظور من در این نکته این است که تمام تلاش اینها این است که الآن جمهوری اسلامی را به عنوان خطر اول منطقه جلوه بدهند و یک نوع ایران هراسی را ایجاد کنند تا آقای بایدن همان مسیری را برود که ترامپ رفته است؛ ما باید این را خنثی کنیم. عادل الجبیر چهار سال پیش سه هفته به واشنگتن رفت و آنجا اطراق کرد تا پنج دقیقه بتواند با ترامپ ملاقات کند و همین حرف ها را به او بزند که خطر آمریکا چیست و برجام چیست و او را بترساند. البته قول های مالی و وضعیت قراردادهای میلیاردی هم دادند.

روی کار آمدن بایدن واقعا می تواند برای حفظ منافع ملی ما یک فرصت باشد

الآن آمریکا حداقل 10 مسأله دارد. آمریکا از عهدنامه پاریس خارج شده است و برای یک کشور ننگ است؛ بایدن می خواهد این را جبران کند. خود موضوع جرج فلوید و بحث نژادپرستی چه بلوایی در داخل آمریکا ایجاد کرده؟ موضوعی است که باید پیگیری کنند. در موضوع کرونا، روزانه 130 هزار نفر مبتلای جدید دارند و بالأخره مسأله مهمی است. کاهش شاخص های اقتصادی مردم در بحث کرونا را هم باید پیگیری کنند. بحث های رقابت اقتصادی بسیار گسترده و در حد جنگ اقتصادی با چین را هم دارند پیش می برند و یا رقابت امنیتی که با روسیه دارند.

من می خواهم بگویم چرا جمهوری اسلامی اولویت اول سیاست خارجی آمریکا باشد؟ ما به بایدن بگوییم «ما را به خیر تو امید نیست؛ شرّ مرسان». به کار خودتان برسید و ما هم بتوانیم کارهای خودمان را انجام بدهیم. اما متأسفانه بعضی ها خیلی به این وضعیت مایل نیستند و اینکه ما هر لحظه بخواهیم بحث و درگیری و مرافعه داشته باشیم.

آخرین نکته هم این است که من معتقدم روی کار آمدن بایدن واقعا می تواند برای حفظ منافع ملی ما هم در سطح منطقه و دنیا و هم در سطح داخل کشور یک فرصت باشد. به شرط اینکه یک پالسی از دیپلماسی ما برخاسته شود. یعنی این جوری نباشد که بگویند در درون خودشان کلی اختلافات دارند و پس ما از این اخلافات استفاده کنیم و روی این بحث اختلافی ما انگشت بگذارند.

من معتقدم که مثلا اگر مجلس ما می خواهد طرح های در سیاست خارجی داشته باشد، حتما باید با شورای عالی امنیت ملی هماهنگی داشته باشند و قاعده هم این است. اصل 176 قانون اساسی می گوید بحث های راهبردی نظامی، انتظامی، امنیتی و خارجی باید با شورای عالی امنیت ملی هماهنگ شود. اگر بخواهد ناهماهنگی باشد و حرف های مختلفی از سیاست خارجی ما بیرون برود، می گویند ما نمی دانیم باید چه کار کنیم؛ شما اختلاف دارید.

لذا علاوه بر اینکه من می گویم نباید اولویت اول سیاست خارجی شویم، در اینجا هم می گویم هر دعوایی که در داخل داریم، بر سر انتخابات و یا مسائل دیگر است، با هم بحث می کنیم اما در سیاست خارجی باید موضع منسجم، واحد و یکپارچه ای داشته باشیم که ترکش های مربوط به بحث های دیگران دامن ما را نگیرد.

اشاره کردید به اینکه مذاکره بر سر مسائل دیگر هم مانعی ندارد. بحثی که مخالفین این نظر شما دارند این است که می گویند اگر پیش شرط مذاکره در مورد برجام و تحریم هایی که ترامپ وضع کرده همین مذاکره بر سر مسائل ثانویه باشد، آیا باز هم باید مذاکره کرد و یا در برابرشان ایستاد؟

بحث رفع تحریم ها را که خود بایدن گفته است. بازگشت به برجام را هم خودش وعده داده است. مذاکره ای ندارد؛ نهایت این است که نمی خواهد به این وعده ها عمل کند. لذا هیچ پیش شرطی هم برای رفع تحریم ها نداریم و رفع تحریم ها باید انجام شود. مگر اینکه بایدن هم بخواهد همان روش ترامپ را پیش بگیرد. یعنی لابی صهیونیستی و فروشندگان سلاح به کشورهای حاشیه خلیج فارس روی او تأثیر بگذارد و کشورهای مرتجع منطقه فشار بیاورند و سیاستشان عوض شود.

در غیر این صورت ما شرطی نداریم برای اینکه رفع تحریم ها انجام شود و چون اعلام کرده اند، باید انجام بدهند. مذاکره می کنیم؛ اما مذاکره ای که در رابطه با رفع تحریم ها بخواهیم شرط پذیر شویم، نداریم. در رابطه با برجام و کاهش تعهداتی که ما داشته ایم و خسارت هایی که آنها زده اند مذاکره می کنیم. اما این دو موضوع برجام و رفع تحریم ها نمی تواند پیش شرط داشته باشد. در مذاکره بر سر مسائل دیگر نیز بدون هیچ پیش شرطی می توانیم صحبت کنیم.

احمدی نژاد خیلی حرف ها می زند و بیشتر می خواهد دیده شود

در خصوص عربستان هم، اخیرا رئیس جمهور اسبق کشورمان آقای احمدی نژاد گفته من با سران عربستان نامه نگاری کرده ام و باید چرخش نگاهی به سمت ایجاد روابط با عربستان داشته باشیم. برآورد شما چیست؟ جمهوری اسلامی ایران این مسیری که چند سال پر تنش است را با عربستان چطور باید ادامه بدهد؟

آقای احمدی نژاد خیلی حرف ها می زند و بیشتر می خواهد دیده شود. بحث دارویی که در داخل کشور تست کرده اند و پول گرفته ایم برای اینکه این تست ها را انجام بدهیم هم باید مدرک بخواهیم. من دیدم قوه قضائیه می گوید باید بررسی کنیم و ان شاء الله دقیق بررسی کنند. واقعا اگر کسی پول گرفته که دارو را روی مردم ایران تست کند حتما باید مؤاخذه شود و اگر سندی نبود گوینده این حرف را حتما باید مؤاخذه کنند. لذا خیلی نباید به صحبت های آقای احمدی نژاد توجه کرد.

ولی در کل اعتقاد بنده این است که مگر ما می خواهیم روابطمان با عربستان بد باشد؟! یک مسئول در جمهوری اسلامی نام ببرید که اقدامی علیه عربستان مرتکب شده باشد. البته یک زمانی بعضی نگاه هایی که می گفتند به نوعی با آقای قالیباف ارتباط داشته اند سفارت عربستان را گرفتند و خیلی هم برای ما بد شد. ولی بعدش در رابطه با کل کشورهای حاشیه خلیج فارس ما دنبال روابط همراه با خشونت نبوده ایم.

موضوع بحرین یک موضوع خاص بوده و امارات یک موضوع خاص است و خودشان هم رفته اند با رژیم صهیونیستی رابطه برقرار کرده اند. ما به این دو کشور گفتیم حواستان جمع باشد و از این کار پشیمان می شوید. ولی در رابطه با عربستان ما اقدامی نکرده ایم و آنها بیشتر علیه ما حرف زده اند، اقدام کرده اند و جلسه گرفته اند. لذا سیاست راهبردی جمهوری اسلامی واقعا همکاری با کشورهای حاشیه خلیج فارس و به خصوص عربستان و بنای ما همکاری است.

اینکه بگوییم تغییر نگاه بدهیم، اساسا نگاه ما ایجاد خصومت نبوده که تغییر بدهیم. ما هنوز هم معتقدیم که اگر عربستان بخواهد ما همواره دست دوستی به سمتش دراز کرده ایم و می خواهیم که روابطمان خوب باشد. اما آنها به خصوص بعد از روی کار آمدن بن سلمان یک حالت خصومت آمیز با ما رفتار کرده اند و واقعا هم خودشان را به عنوان برادر بزرگتر کشورهای منطقه می دانند و فکر می کنند که ایران خیلی قدرت پیدا کرده و دیگر آن حالت برادر بزرگتر آنها نشان داده نمی شود و دارند بحث می کنند.

در قضیه یمن واقعا عربستان خودش را گرفتار کرده است. ما حتی قبلا پیشنهاد داده ایم که حاضر هستیم موضوع یمن حل شود؛ ولی به شرط اینکه خود عربستان بخواهد. در موضوع عراق، سوریه، لبنان، بحث های نفتی، مسائل مربوط به روابط اقتصادی و امثال اینها همه برنامه های ما مشخص است و هیچ ایجاد خصومت با عربستان نیست؛ به شرط اینکه خودشان بخواهند.