اگر ترامپ دوباره رییس جمهور شود احتمال مذاکره بین ایران و آمریکا وجود دارد؟

به گزارش جماران، روزنامه شرق در شماره امروز خود نوشت: مرگ «روث بیدر گینزبرگ»، قاضی لیبرال دیوان عالی آمریکا، در روز جمعه به پیچیدگی‌های انتخاباتی در ایالات متحده افزوده است. همچنین با نزدیک‌شدن به زمان برگزاری انتخابات سوم ماه نوامبر، پیش‌بینی‌ها نیز رنگ‌وبویی دیگر به خود گرفته است و کمتر کسی با قاطعیت درباره نتیجه این انتخابات سخن می‌گوید.

«دونالد ترامپ» که برای حفظ کرسی خود در کاخ ‌سفید مبارزه می‌کند، هم در داخل کشورش و هم در عرصه بین‌المللی با چالش‌های فراوانی روبه‌رو است. از منظر سیاست ‌خارجی، ترامپ در وضعیت بغرنجی به‌سر می‌برد که نتیجه سیاست‌های یک‌جانبه‌گرایی او به‌ویژه در تقابل با اروپا بوده است.

هم‌پیمانان سنتی آمریکا دیگر اعتقادی به نقش رهبری این کشور در جهان ندارند. علاوه‌ بر این، پس از بحران کرونا، انتظار اروپا از آمریکا، به‌دست‌گرفتن رهبری جهانی بود که متأسفانه این هم‌پیمان اصلی اروپا با رویکردی یک‌جانبه مانع تحقق رایزنی‌های دیپلماتیک برای کاهش اثرات بحران کرونا شد و پیوسته در حال دامن‌زدن به شکاف‌هایی است که چین از آنها بهره‌برداری می‌کند.

از همین‌رو، رهبران اروپایی امیدوارند با پیروزی «جو بایدن» دموکرات، او بتوانند بار دیگر نظم جهانی از‌دست‌رفته را بازیابی کند؛ هرچند به باور اکثر تحلیلگران بین‌المللی، بایدن حتی در صورت پیروزی نیز نمی‌تواند شرایط را به پیش از دوران ریاست‌جمهوری ترامپ بازگرداند و راه دشواری پیش‌رو دارد.

آنها بر این باورند که اگر بایدن در انتخابات آمریکا پیروز شود، در روابط بین کشورهای حوزه اقیانوس اطلس پیشرفت‌هایی حاصل می‌شود؛ اما اتحادیه اروپا نباید انتظار تغییرات اساسی در روابط تجاری آمریکا، چین، سیاست‌های ناتو و خاورمیانه داشته باشد.

برای بررسی شرایط کنونی و آینده جهان، با «مارک اوته»، دیپلمات بلژیکی که پیش از این نماینده ویژه اتحادیه اروپا در روند صلح خاورمیانه بوده است، گفت‌وگو کرده‌ایم. مارک اوته که زمانی مدیر خاورمیانه و مشاور ویژه وزیر خارجه بلژیک نیز بوده، اکنون به‌عنوان مدیرکل انستیتوی «اگمونت» در حال فعالیت است.

‌شما همواره بر این نکته تأکید کرده‌اید که انتخابات در ایالات ‌متحده قابل پیش‌بینی نیست. با توجه به پیشتازی جو بایدن در نظرسنجی‌ها و چرخش اقبال عمومی به سمت دموکرات‌ها، هنوز هم این انتخابات را غیرقابل پیش‌بینی می‌دانید؟

نمی‌دانم که ترامپ مجددا انتخاب خواهد شد یا خیر. هنوز مشخص نیست که سیاست ایالات‌متحده به چه سمتی تغییر خواهد کرد. پیش‌بینی نتایج هر انتخاباتی دشوار است؛ اما در ایالات‌متحده سیستم آرای الکترال بر ابهامات افزده است. در انتخابات گذشته نیز «هیلاری کلینتون» اکثریت آرای عمومی را به‌ دست آورد، ولی در نهایت انتخابات را به دونالد ترامپ باخت؛ اما در انتخابات سال جاری، علاوه بر تمامی این ابهامات، تأثیر اپیدمی کووید‌19 و اختلاف‌های شدید در جامعه آمریکا را نمی‌توان نادیده گرفت. این حوادث بیش از گذشته این انتخابات را پیچیده کرده است. اما بدون شک آمریکایی‌های بسیاری به سمت جو بایدن چرخیده‌اند.

حزب دموکرات علاوه‌بر در‌اختیار‌داشتن برخی از حوزه‌های انتخاباتی به‌صورت سنتی، به دلایلی توانست اقبال عمومی را به‌سوی خود جذب کند. یکی از مهم‌ترین عوامل، احتمالا مدیریت نادرست ترامپ در اوج همه‌گیری بحران کرونا و تأثیر آن بر اقتصاد این کشور بود. در کنار این عامل می‌توان به روایت‌های تفرقه‌انگیز و تحقیرآمیز رئیس‌جمهوری آمریکا نسبت‌به نهادهای سنتی ایالات ‌متحده مانند ارتش نیز اشاره کرد. جنبش «جان سیاه‌پوستان مهم است» نیز قطعا بر نتیجه این انتخابات تأثیر می‌گذارد.

‌ این حوادث می‌تواند به نفع جو بایدن تمام شود؟

آرای خاموش، آن‌طور که ترامپ و بایدن درصدد جذب آن هستند، عمل نمی‌کنند. افرادی که تاکنون به نتیجه‌ نرسیده‌اند که در سوم نوامبر پای صندوق‌های رأی بروند یا نروند، با مناظره‌ها و حوادث این‌چنینی تصمیم نخواهند گرفت. بسیاری از آنان در دقیقه 90 انتخاب می‌کنند.

‌ به باور شما به‌عنوان یکی از مقامات عالی‌رتبه در اتحادیه اروپا، این اتحادیه منتظر ریاست‌جمهوری بایدن است؟

اروپا همواره آماده همکاری با دولتی است که می‌‌خواهد روابط قابل اعتماد ترنس-آتلانتیک را بازیابی کند.

‌ اما با پیروزی مجدد ترامپ، بار دیگر خطر رشد احزاب راست‌گرا در اروپا افزایش می‌یابد؛ این برای اروپا خطرناک نیست؟

بله متأسفانه نه‌تنها گروه‌های راست‌گرا دوباره اوج خواهند گرفت، بلکه جغرافیای سیاسی اروپا نیز به خطر می‌افتد.

‌ پس اروپا خواهان ریاست‌جمهوری بایدن برای ترمیم شکافی است که در چهار سال گذشته و در دوران ریاست‌جمهوری ترامپ بسیار عمیق شده است؟

بله معتقدم با ریاست‌جمهوری بایدن، این شکاف و اختلاف‌ها ترمیم خواهد شد.

‌ اما اگر ترامپ پیروز شود، چه آینده‌ای در انتظار این رابطه، به‌ویژه در سیاست‌های مربوط به خاورمیانه، خواهد بود؟

رهبران اتحادیه اروپا در چنین شرایطی ناگریز به تغییر سیاست‌های خود هستند. آنها در حال حاضر از هم جدا هستند و به روش‌های جداگانه‌ای عمل می‌کنند؛ اما با ریاست‌جمهوری مجدد ترامپ، تحت فشار قرار می‌گیرند و باید تغییر روش بدهند.

‌ تغییر در عملکرد اروپا می‌تواند بر اقدامات ترامپ در خاورمیانه تأثیر بگذارد؟

ایالات‌ متحده به‌طور فزاینده‌ای بر چین به‌عنوان اصلی‌ترین رقیب استراتژیک خود متمرکز شده است؛‌ بنابراین نقش آنان در منطقه متأثر از این استراتژی است؛ هرچند این استراتژی هم تحت تأثیر سیاست‌های دولت باراک اوباماست. ایالات‌ متحده همچنان در خاورمیانه منافع مهمی دارد و تغییری در شرایطی که در چهار سال گذشته شاهد آن بودیم، مشاهده نخواهد شد.

‌ با این تفسیر، توافق اخیر اسرائیل با امارات و بحرین نیز شرایط خاورمیانه را دستخوش تغییر نمی‌کند.

این توافق نشان می‌دهد تغییراتی در اولویت‌های استراتژیک بازیگران منطقه‌ای در حال روی‌دادن است؛ اما توافق اخیر بیشتر مانوری انتخاباتی از سوی ترامپ است.

‌ آیا بایدن این تغییرات را در صورت ورود به کاخ ‌سفید می‌پذیرد و دیپلماسی کنونی را ادامه می‌دهد؟

بدون شک. بایدن با روشی متفاوت اما در همین مسیر گام برخواهد برداشت. او باید تکه‌های باقی‌مانده از میراث سلف خود را نیز بردارد.

‌ برخی بر این باورند که توافق ۲۵‌ساله ایران با چین باعث شده ترامپ زمینه توافق با اسرائیل را فراهم کند؛ این فرضیه تا چه اندازه محتمل است؟

هنوز نمی‌توان درباره توافق تهران و پکن سخن گفت. این توافق فقط در حد یک ایده باقی مانده است.

‌ شکست‌های اخیر سیاست‌های ترامپ در برابر تهران می‌تواند شانس او را برای پیروزی در انتخابات کاهش دهد؟

ترامپ همان‌طور که مشخص است، موفق به اجرای مکانیسم ماشه نشد؛ اما این موضوع تأثیر مهمی بر نتیجه انتخابات این کشور ندارد. اعضای شورای امنیت سازمان ملل متحد نیز به‌‌جز ایالات ‌متحده، خواهان دوام برجام هستند. بنابراین سرنوشت نهایی توافق تهران به نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا بستگی خواهد داشت. اگر بایدن برنده شود، این احتمال وجود دارد که سازشی کارآمد برای بازگرداندن ایالات‌متحده به برجام ایجاد شود.

‌ اما اگر ترامپ مجدد پیروز شود، احتمال وقوع مذاکره بین واشنگتن و تهران وجود دارد؟

ترامپ همواره گفته که خواهان گشودن باب مذاکره با تهران است. البته پاسخ به این پرسش به تحولات سیاسی داخلی ایران نیز بستگی دارد؛ هرچند بدون شک سیاست فشار حداکثری ادامه خواهد یافت.

‌ یکی از مشاوران بایدن می‌گوید اگر او به کاخ‌ سفید راه یابد، تمامی تحریم‌های آمریکا علیه تهران به‌سرعت لغو می‌شوند؛ آیا بایدن می‌تواند چنین وعده‌ای را عملی کند؟

بدون شک در چنین شرایطی تلاش‌هایی برای کاهش تنش‌ها رخ می‌دهد، شاید با کمک و میانجیگری اروپا؛ اما برای تحقق پیشرفتی چشمگیر، راهی طولانی در پیش خواهد بود. یک بار دیگر نیز تأکید می‌کنم که این موضوع به تحولات در ایران و تحرکات تهران در منطقه بستگی دارد.