کدام روزنامه ها در ایام جنگ به انعکاس اخبار می پرداختند و تا چه حد موفق بودند؟

به گزارش خبرنگار جی پلاس، سالها از پذیرش قطعنامه ۵۹۸ و پایان جنگ تحمیلی گذشته است اما همچنان پرسش هایی درباره علت و چرایی جنگ، تعویق پذیرش قطعنامه های بین المللی و... باقی مانده است که در این مجال به مناسبت فرا رسیدن چهلمین سال دفاع مقدس برآنیم تا به برخی از این پرسش ها، پاسخی درخور دهیم. از پرسشهای دیگری که درباره ایام دفاع مقدس مطرح است این است که کدام روزنامه‌ها در آن دوره در انتشار اخبار و تصاویر صحنه‌های نبرد فعالیت داشتند و به چه میزان در انعکاس آن اخبار موفق بودند؟ در کتاب پرسش ها و پاسخ ها (جنگ ایران و عراق) اینگونه به این پرسش، پاسخ داده است:

تنوع و تعدّد مطبوعات در سال‌های جنگ مثل امروز نبود و در آن زمان، عمده روزنامه‌های فعال کشور، روزنامه‌های کیهان، اطلاعات و جمهوری اسلامی بود. بعداً روزنامه‌های دیگری همچون رسالت، ابرار و ... منتشر شد. (روزنامه میزان متعلق به نهضت آزادی و روزنامه انقلاب اسلامی وابسته به بنی‌صدر هم منتشر می‌شد که تحت تأثیر تحولات سیاسی، اجتماعی آن زمان کشور، توقیف و تعطیل شدند، زیرا بنای معارضه با نظام را داشتند.) لذا روزنامه‌های موجود در آن زمان، برحسب مسئولیتی که داشتند به انعکاس وقایع و رخدادهای جنگ می‌پرداختند. البته یک دستورالعمل کلی مثل سایر کشورها، در کشور وجود داشت که در زمان جنگ، روزنامه‌ها بایستی اخبار مربوط به جنگ را از یک کانال مشخصی بگیرند و منعکس کنند.

در دوران جنگ، ستاد تبلیغات جبهه و جنگ، زیر نظر شورای عالی دفاع در این زمینه فعالیت می‌کرد. این ستاد اخبار مربوط به جبهه‌های جنگ و وقایع مربوط به آن را به روزنامه‌ها منعکس می‌کرد، روزنامه‌ها نیز آن اخبار را منتشر می‌کردند. در کنار این مسئله، ممکن بود هر روزنامه‌ای خبرنگار اعزامی خودش را نیز به جبهه‌ها بفرستد و آنها خاطرات رزمندگان را بگیرند یا وقایع جنگ را منعکس کنند که آن هم با توجه به ویژگی‌های هر روزنامه منتشر می‌شد.

در همین زمینه بخوانید:

چرا ایران پس از فتح خرمشهر به جنگ ادامه داد؟

تحولات جنگ پس از عملیات والفجر ۸/آیا بعد از فتح فاو نیاز به صلح بود؟/مروری بر مفاد قطعنامه ۵۸۲

چرا به جنگ عراق علیه ایران، جنگ تحمیلی گفته می شود؟

رفتار بعثی ها با اسرای ایرانی چگونه بود؟/چرا شهادت اسرا دردسری برای دولت بعث ایجاد نمی کرد؟

وضعیت اقتصادی کشور در دوره دفاع مقدس چگونه بود؟

در زمینه انعکاس اخبار جنگ در روزنامه‌های آن دوران، آقای محمدباقر نیکخواه که در دوران جنگ معاونت تبلیغات جبهه و جنگ را برعهده داشت، می‌گوید: با اینکه در کشور تبلیغات اصلی به ظاهر متوجه جبهه و جنگ بود، ولی در واقع محورهای اصلی و محتوایی متوجه امور دیگری بود که مورد اعتراض فرماندهان، مسئولان جنگ و رزمندگان قرار می‌گرفت و بعضی اوقات نیز اخباری منعکس می‌شد که برخلاف جریان متناسب با تبلیغات جنگ بود و لذا مورد عتاب قرار می‌گرفتند. 

برشی از کتاب پرسشها و پاسخها (جنگ ایران و عراق)؛ مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ؛ فرهاد درویشی ؛ ص ۲۶۷-۲۶۸